Τρέφω απεριόριστο σεβασμό προς την ποπ κουλτούρα. Οταν μία τηλεοπτική σειρά γίνεται αντικείμενο κοινωνιολογικής μελέτης σε όλα τα σοβαρά έντυπα της υφηλίου και ο νέος κύκλος της παγκόσμιο καλλιτεχνικό γεγονός, δεν μπορώ να μείνω αδιάφορη επιμένοντας ότι μετά το «Μπερλίν-Αλεξάντερπλατς» τίποτα δεν μπορεί να με σοκάρει ή να με συγκινήσει. Κάπως έτσι ξεκίνησα να βλέπω το πολυσυζητημένο «Game of Τhrones» (GoT). Η επιτυχημένη τηλεοπτική σειρά είναι έμπνευση του Αμερικανού συγγραφέα George Raymond Martin (βασίζεται στο πολυδιαβασμένο επικό φανταστικό μυθιστόρημά του «A Song of Ice and Fire).
Σε κάθε επεισόδιο υπάρχει μία γοητευτική σπλάτερ λεπτομέρεια: ένας αποκεφαλισμός με πίδακα αίματος, ένα παλούκι που μπήγεται σε κάποια τρυφερή καρδιά, ένα γδάρσιμο αλόγου ως φόντο μιας συζήτησης, μια καρδιά που ξεριζώνεται, ένας εμετός που χύνεται ηχηρά στο πάτωμα. Οι κοινοτοπίες του σεναρίου εκφέρονται με σαιξπηρικό στόμφο, με ελάχιστο χιούμορ, το σεξ μοιάζει συχνά να είναι αυτοσκοπός, λίγο γυμνό στήθος εδώ, ένα λεσβιακό φιλί πιο κάτω, ένα βιασμούλης παραπέρα. Την πρώτη φορά σοκάρεσαι, μετά απλώς βαριέσαι και τρως αμέριμνος την πίτσα σου με σάλτσα ντομάτα, συγκρίνοντας το χρώμα της με αυτό που κυλάει από τα στέρνα των πρωταγωνιστών.
Οδυνηρές ανατροπές
Προφανώς δεν έχουν όλοι την ίδια γνώμη με μένα: «Κάποιες σειρές που ανήκουν στην τρέχουσα, τη χρυσή περίοδο, της τηλεόρασης ξεκινούν εντυπωσιακά, αλλά μετά χάνουν την αφηγηματική τους ορμή, και μαζί το παθιασμένο ενδιαφέρον των τηλεθεατών. Το GoT μέχρι στιγμής κρατά το ενδιαφέρον αμείωτο: αδιανόητες, ενίοτε οδυνηρές, ανατροπές, πολύπλοκοι ήρωες και ηρωίδες, ιλιγγιώδης εμβέλεια αφήγησης, εξαίσια παραγωγή, επιτρέπουν στη σειρά να διεισδύσει στην ουσία της ισχύος και των διακυμάνσεών της», λέει ο Γιάννης Παλαιολόγος, δημοσιογράφος ο οποίος εργάζεται στο διπλανό γραφείο, στην «Καθημερινή».
Κατά τη γνώμη του, «η βία στην οθόνη ενίοτε εξυπηρετεί –όπως τίποτε άλλο δεν θα μπορούσε– τους σκοπούς του δημιουργού. Για τον Ντέιβιντ Τσέις των Sopranos, ήταν ο τρόπος με τον οποίο υπενθύμιζε στον τηλεθεατή ότι ο Τόνι, εκτός από αγχωμένος πατριάρχης των προαστίων του Νιου Τζέρσεϊ με τον οποίο μπορούσε να ταυτιστεί, ήταν ένα κτήνος. Για τους εμπνευστές του τηλεοπτικού GoT είναι αναγκαίο συστατικό στοιχείο ενός κόσμου (βασισμένου στους μεσαιωνικούς Πολέμους των Ρόδων στην Αγγλία) όπου δεν υπάρχει μονοπώλιο της βίας, αλλά ελεύθερος, αθέμιτος ανταγωνισμός στην άσκησή της – μέχρι καταλήψεως του σιδερένιου θρόνου ή τελικής πτώσεως», διατείνεται.
Ο Κώστας Τσαούσης, επίσης δημοσιογράφος, μάλλον διαφωνεί πως είναι βίαιη σειρά, με δεδομένα όσα συμβαίνουν γύρω μας τις τελευταίες εβδομάδες. «Τα μάθατε τα νέα; Τα αδέλφια Λάνιστερ –ο Τζέιμι και η Σέρσεϊ– βρέθηκαν, σύμφωνα με μαρτυρίες κατοίκων της Οδησσού, της Μαριούπολης, του Ντόνετσκ και του Σλαβιάνσκ, να πρωταγωνιστούν στις αγριότητες, μεσαιωνικής έμπνευσης, των τελευταίων εβδομάδων στα εδάφη της Ουκρανίας. Ηταν για εκείνους το «τέλειο σκηνικό», η απόλυτη διαδοχή του τηλεοπτικού GoT, με την πραγματικότητα της πιο σκοτεινής πλευράς της Ευρώπης. Εκεί όπου ακόμη και ο σαιξπηρικός Ριχάρδος ο Γ΄ θα ένιωθε ξεπερασμένος για να ξεδιπλώσει τις ίντριγκές του που έσπερναν τον θάνατο», εκτιμά.
«Δεν ξέρω –ειλικρινά– τι με σοκάρει περισσότερο: η σκηνή όπου τα αδέλφια Λάνιστερ, δίπλα στο άταφο κουφάρι του νεκρού παιδιού τους, αποθεώνουν με όση βιαιότητα διαθέτουν τον «έρωτά» τους ή οι εικόνες των τηλεοπτικών συνεργείων για όλα όσα ακολούθησαν την πυρπόληση του Μεγάρου των Συνδικάτων στην Οδησσό;» αναρωτιέται ο κ. Τσαούσης. Και καταλήγει: «Ο παγανιστικός κόσμος του Martin, που είναι λίγο έως πολύ η προϊστορία της ηπειρωτικής Ευρώπης, μπορεί να δημιουργεί ένα εκρηκτικά ενδιαφέρον τηλεοπτικό προϊόν –τα επεισόδια του τέταρτου κύκλου της σειράς προβάλλονται από τη Nova–, αλλά σήμερα βρίσκει εκατομμύρια οπαδούς πέραν της οθόνης και του καναπέ στη πραγματική ζωή. Είναι όλοι εκείνοι οι Λάνιστερ της καθημερινής ζωής που δεν θα δίσταζαν να λιντσάρουν την Κοντσίτα για “προσβολή” του προέδρου Πούτιν…».
Από την πλευρά της, η Γιούλη Φωκά-Καβαλιεράκη, υποψήφια διδάκτωρ της Φιλοσοφίας των Κοινωνικών Επιστημών στο Παν/μιο Αθηνών, διαφωνεί ακόμη και ότι η σειρά είναι σεξιστική: «Πολλοί έχουν χαρακτηρίσει τη σειρά σεξιστική. Εγώ από την άλλη βλέπω τις βασικές ηρωίδες να είναι γυναίκες όλων των ηλικιών και των τάξεων, και να υπερβαίνουν τα διάφορα εμπόδια με το μυαλό και το θάρρος τους. Η περιγραφή ενός κόσμου που είναι ακραία σεξιστικός δεν είναι απαραίτητα σεξιστική. Η υπαγόρευση ενός συγκεκριμένου τρόπου συμπεριφοράς και ζωής για τις γυναίκες, είναι. Και το GoT δεν νομίζω ότι το κάνει. Γι’ αυτό και αν έπρεπε να ξεχωρίσω έναν ήρωα, θα ήταν η Daenerys: ένα νεαρό, μικροκαμωμένο και άπειρο κορίτσι που εξελίσσεται στην πιο δυναμική και φιλελεύθερη ηγέτιδα σε ολόκληρη τη φαντασιακή επικράτεια, υπέρμαχο της δικαιοσύνης και της ελευθερίας». Η ίδια πιστεύει ότι το σενάριο είναι αρκετά αληθοφανές: «Το GoT μου αρέσει κατ’ αρχήν γιατί ανήκει στο είδος του epic fantasy χωρίς, όμως, να βασίζεται στην παράδοση του παραμυθιού αλλά της Ιστορίας. Πολλά από τα γεγονότα θυμίζουν έντονα τον Πόλεμο των Ρόδων και γενικά την αγγλική ιστορία πριν από το 1688, ενώ ο σκληρός νατουραλισμός συνδυάζεται με ελάχιστες μεταφυσικές εξαιρέσεις σε ένα κλίμα τόσο ρεαλιστικό που θυμίζει ιστορικό μυθιστόρημα. Είναι χαρακτηριστικό το ότι ακόμα και μαθήματα βασίζονται πλέον στη σειρά και στα βιβλία, για να διδάξουν οικονομικά, πολιτική φιλοσοφία και θεωρία παιγνίων», εξηγεί.
Κριτική από έναν 16χρονο μπλόγκερ
Ο Θοδωρής Λ. είναι 16 ετών, μαθητής Λυκείου, κι έχει το δικό του blog, στο οποίο γράφει κριτική για ταινίες. Η αγαπημένη του ταινία για το 2013 ήταν «Η θλιμένη Τζάσμιν» του Γούντι Αλεν, ενώ στην πρώτη δεκάδα έχει συμπεριλάβει το ιρανικό «Παρελθόν» και τη «Ζωή της Αντέλ». Το «Game of Thrones» δεν του άρεσε: «Παρότι πολλοί φίλοι μου με παρότρυναν να αρχίσω αυτή τη σειρά, δεν θέλησα ποτέ να ασχοληθώ παραπάνω από την παρακολούθηση 4-5 επεισοδίων. Και αυτό, διότι το “GoT”, παρ’ όλη την ιδιαίτερη αισθητική του, αποτελεί ακόμα ένα προϊόν το οποίο, παρότι φαντάζει ξεχωριστό και πρωτότυπο, είναι απόλυτα επίπεδο από νοήματα και αν κάποιος αφαιρέσει το πέπλο των εφέ και της ατμόσφαιρας, δεν μένει τίποτα παρά μια συντηρητική ιστορία», λέει. Εξοργιστική θεωρεί την προσπάθεια των παραγωγών να μεγιστοποιήσουν τα κέρδη τους τραβώντας από τα μαλλιά τη διάρκεια των επεισοδίων. «Μόνο και μόνο το ότι έχει τραβήξει τόσο πολύ σε διάρκεια (και τα βιβλία, συνεπώς και η σειρά) δείχνει ξεκάθαρα την εμπορική προσέγγιση των δημιουργών. Αν κάποιος θέλει να πει κάτι μέσα από το έργο του, δεν χρειάζονται τόσες χιλιάδες σελίδες για να το κάνει. Οσο καλογραμμένα κι αν είναι τα βιβλία και όσο καλογυρισμένα τα τηλεοπτικά επεισόδια, το συμπέρασμα είναι πως το “GoT”, όπως και άλλες δημιουργίες, αφού κέρδισε το κοινό και τους κριτικούς, μετατράπηκε σε ένα καθαρά εμπορευματοποιημένο και φλύαρο τηλεοπτικό προϊόν», πιστεύει.
Ευτυχώς δεν είμαι η μόνη που βαρέθηκε.
