Κάποιος θα πρέπει να πει στον Ταγίπ Ερντογάν ότι έχει φτάσει πολύ κοντά στην ύβριν, με τον κλασικό ορισμό της λέξης. Είναι πλέον ολοφάνερο σε όλους τους παρατηρητές της Τουρκίας πως ο σημαντικός αυτός ηγέτης έχει κυριολεκτικά «ξεφύγει». Οι αντιδράσεις του στις διαμαρτυρίες για το πάρκο στο Ταξίμ, τα σχόλια για τη μεγάλη τραγωδία στο ορυχείο και πολλά ακόμη επεισόδια δείχνουν έναν άνθρωπο που δεν έχει καμία επαφή με την πραγματικότητα και τον λαό του. Μπορεί κάποιος να ισχυρισθεί ότι αυτό συμβαίνει σε όλους τους ισχυρούς ηγέτες που μένουν πολλά χρόνια στην εξουσία και τείνουν να βλέπουν τον εαυτό τους σε ρόλο ημίθεου, αν όχι Θεού. Το πρόβλημα με τον κ. Ερντογάν είναι ότι όχι απλώς δεν μπορεί να κρύψει τον υπέρμετρο εγωισμό του, αλλά δεν μπορεί καν να τον ελέγξει. Δυτικοί παρατηρητές αναζητούν ακόμη και ιατρικές εξηγήσεις για τον τρόπο που φέρεται, το πόσο ανυπόμονος είναι και πόσο αγενής μπορεί να γίνει με τους πάντες. Είναι γνωστό πως ο Τούρκος πρωθυπουργός είχε μία μεγάλη περιπέτεια με την υγεία του. Οι «κρεμλινολόγοι» της Αγκυρας προσπαθούν να δουν αν οι απρόβλεπτες συμπεριφορές οφείλονται σε παρενέργειες που σχετίζονται με την υγεία του. Η αλήθεια είναι πως έχει καταφέρει να προσβάλει προσωπικά τον ίδιο τον πρόεδρο Ομπάμα, τον Σιμόν Πέρες και μία σειρά άλλων παγκόσμιων ηγετών.
Προς το παρόν, πάντως, ο τουρκικός λαός, ή τουλάχιστον μια σημαντική πλειοψηφία, δείχνει να τον ανέχεται. Για τις μάζες της ενδοχώρας και τις φτωχογειτονιές της Κωνσταντινούπολης ο κ. Ερντογάν παραμένει ο δικός τους «Ανδρέας», ο ηγέτης που τους «έβαλε στο σύστημα» και τους μοίρασε χρήματα και ανέσεις. Η αστική ελίτ είναι τρομαγμένη, διχασμένη και ανήμπορη να αντιδράσει. Τα μέσα ενημέρωσης έχουν ελεγχθεί σε απόλυτο βαθμό και δεν έχει φανεί στον ορίζοντα κάποιο ισχυρό αντίπαλον δέος. Παρ’ όλα αυτά, βαθείς γνώστες της Τουρκίας πιστεύουν ότι ο κ. Ερντογάν εξαντλεί γρήγορα το τεράστιο προσωπικό του κεφάλαιο και σύντομα θα έλθει αντιμέτωπος με τις συνέπειες της ύβρεως.
Ο κ. Ερτνογάν άλλαξε ριζικά την Τουρκία. Της έδωσε απίστευτη ώθηση και αυτό φαίνεται διά γυμνού οφθαλμού. Στην εξωτερική πολιτική όμως δεν τα έχει καταφέρει και τόσο καλά, έστω και αν εμείς θέλουμε πάντοτε να βρίσκουμε τους Τούρκους καλύτερους από εμάς στη διπλωματία. Το περίφημο δόγμα Νταβούτογλου για το κλείσιμο όλων των μετώπων της Τουρκίας υλοποιήθηκε, από την ανάποδη. Η Τουρκία έχει πλέον μέτωπα με τους πάντες και δεν διαθέτει καμία στέρεη στρατηγική συμμαχία. Για να είμαστε, όμως, πραγματιστές είναι μία υπολογίσιμη δύναμη, από οικονομική και στρατηγική άποψη.
Μέχρι τώρα έχει κάνει προσεκτικές, ή τουλάχιστον αναμενόμενες, κινήσεις σε σχέση με την Ελλάδα. Αν όμως η εσωτερική κρίση ενταθεί και η απρόβλεπτη συμπεριφορά του κ. Ερντογάν οξυνθεί θα πρέπει να είμαστε προσεκτικοί, αλλά και προετοιμασμένοι. Οι απειλές για την Αγία Σοφία, η εμφάνιση σκληρών στοιχείων στη Θράκη μπορεί να επιβαρύνουν πολύ το καλό κλίμα στις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Οι δύο χώρες έχουν άλλωστε παράδοση: οι περισσότερες εντάσεις μεταξύ τους σημειώθηκαν όταν στη μία χώρα -ή και στις δύο ταυτόχρονα- σημειωνόταν έντονη πολιτική κρίση.
Ελλάδα και Τουρκία ακολουθούν πάντως κύκλους, καθώς άλλοτε συγκλίνουν από πλευράς ανάπτυξης και άλλοτε η μία χώρα παίρνει σαφές προβάδισμα. Η Αθήνα του 1990 έμοιαζε στον κοσμοπολίτη Τούρκο περίπου όπως μοιάζει σήμερα στον ταξιδεμένο Ελληνα ένα κομμάτι της Πόλης. Η ψαλίδα έχει ανοίξει, αλλά απομένει να δούμε πώς θα είναι η Τουρκία στη μετά-Ερντογάν εποχή, όποτε αυτή αρχίσει…
