Ως ισχυρό ανάχωμα στην προστασία της ακίνητης περιουσίας έχει λειτουργήσει μέχρι σήμερα το θεσμικό πλαίσιο για τους πλειστηριασμούς, προστατεύοντας όχι μόνο την πρώτη κατοικία, αλλά και το σύνολο της περιουσίας των νοικοκυριών. Αυτό επιβεβαιώνουν τα στοιχεία για την εξέλιξη των πλειστηριασμών την τελευταία πενταετία, που δημοσιεύει η «Κ» και τα οποία δείχνουν γεωμετρική μείωση των πλειστηριασμών κάθε χρόνο, παρά την εκτίναξη των «κόκκινων» δανείων την ίδια περίοδο. Ερώτημα παραμένει η τύχη των ακινήτων που συνοδεύονται με οφειλές μετά την κατάργηση του θεσμικού πλαισίου προστασίας, ειδικά από το 2015 και συγκεκριμένα πώς θα λειτουργήσει ο Κώδικας Δεοντολογίας που καλούνται να εφαρμόσουν οι τράπεζες για τη διαχείριση των «κόκκινων» δανείων.
Σύμφωνα με τα σχετικά στοιχεία, οι πλειστηριασμοί ακινήτων έχουν μειωθεί κατά 63% την τελευταία πενταετία, καθώς από 52.000 που είχαν καταγραφεί το 2009 περιορίστηκαν σε 19.000 το 2013. Το «πάγωμα» ουσιαστικά των πλειστηριασμών οφείλεται στο προστατευτικό πλαίσιο που θεσμοθετήθηκε έγκαιρα με την έναρξη της κρίσης και το οποίο όπως δείχνουν τα στοιχεία, αποδείχθηκε αποτελεσματικό για την προστασία της περιουσίας των ελληνικών νοικοκυριών. Η μείωση είναι γεωμετρική καθώς από τους 52.000 το 2009, περιορίστηκαν στις 48.000 το 2010, στις 44.100 το 2011, ενώ κάθετη ήταν η πτώση από το 2012 και μετά, χρονιά κατά την οποία οι πλειστηριασμοί ήταν μόλις 26.000 για να μειωθούν περαιτέρω στις 19.000 το 2013. Ανάλογη φαίνεται ότι θα είναι η τάση και το 2014, όπου το πρώτο τρίμηνο ο αριθμός των πλειστηριασμών μειώθηκε περαιτέρω στις 4.600. Αντίστροφη είναι η τάση για την αξία των ακινήτων που πλειστηριάστηκαν, καθώς παρά τη ραγδαία πτώση του αριθμού τους, η αξία τους παρέμεινε σχεδόν σταθερή τα τελευταία χρόνια. Ετσι, παρά το γεγονός ότι η μείωση του αριθμού των πλειστηριασμών ήταν της τάξης του 50% μεταξύ 2009 και 2012 (52.000 και 26.000 αντίστοιχα), η αξία των ακινήτων που πλειστηριάστηκαν περιορίστηκε από τα 4,3 δισ. ευρώ μόλις στα 3,6 δισ. ευρώ το 2012.
Η αιτία αποδίδεται στο γεγονός ότι οι πιστωτές, είτε ήταν οι τράπεζες είτε ιδιώτες, ασκούσαν το σχετικό δικαίωμα για μεγάλης μόνο αξίας ακίνητα, τα οποία δεν προστατεύονταν από τον νόμο. Αυτό ερμηνεύει και την εκτίναξη της αξίας των ακινήτων που πλειστηριάστηκαν το 2013 στα 6 δισ. ευρώ, παρά το γεγονός ότι την ίδια χρονιά, ο αριθμός των πλειστηριασμών μειώθηκε ραγδαία στις 19.000. Η αναντιστοιχία αυτή σημαίνει ότι αυτά που βγήκαν σε πλειστηριασμό ήταν κατοικίες ή εμπορικά ακίνητα μεγάλης αξίας.
Υπενθυμίζεται ότι το προστατευτικό πλαίσιο από πλειστηριασμούς της ακίνητης περιουσίας που ίσχυε μέχρι πρόσφατα, αφορούσε αφενός ακίνητα για οφειλές προς τις τράπεζες έως 200.000 ευρώ, ενώ προστασία υπήρχε επίσης για την κύρια κατοικία του δανειολήπτη έως του ορίου του αφορολογήτου, προσαυξημένου κατά 50%, που μπορούσε να φτάσει έως τις 425.000 ευρώ για τις πολύτεκνες οικογένειες. Οι δύο σχετικοί νόμοι που καταργήθηκαν αμφότεροι στα τέλη του 2013, αποτέλεσαν ασπίδα προστασίας για χιλιάδες νοικοκυριά που διατήρησαν την περιουσία τους, ακόμη και αν είχαν πάψει να αποπληρώνουν τις οφειλές τους προς τις τράπεζες για μακρό χρονικό διάστημα. Είναι χαρακτηριστικό ότι τα «κόκκινα» δάνεια, δηλαδή αυτά που δεν εξυπηρετούνται για χρονικό διάστημα άνω των τριών μηνών, έχουν εκτιναχθεί στο 26% του συνολικού χαρτοφυλακίου στεγαστικής πίστης των τραπεζών που αριθμεί 71 δισ. ευρώ και αντιπροσωπεύουν πλέον περί τα 20 δισ. ευρώ. Οπως μάλιστα εξηγούν ειδικοί, ο πραγματικός αριθμός των ακινήτων που άλλαξαν χέρια την επίμαχη περίοδο είναι ακόμη μικρότερος, καθώς τα στοιχεία αυτά περιλαμβάνουν και τους επαναλαμβανόμενους πλειστηριασμούς, δηλαδή αυτούς που επανέρχονται έπειτα από διαδοχικές αναβολές.
