Η λογοκρισία στο Ιντερνετ επεκτείνεται διεθνώς
Ο οργανισμός ψηφιακών δικαιωμάτων, EFF, ανησυχεί για τα μέτρα σε
Τουρκία-Ινδία
Του Ματθαιου Tσιμιτακη
Δεν υπάρχει πλέον αμφιβολία ότι το Διαδίκτυο συνδέεται με τα
κινήματα που εμφανίζονται τα τελευταία χρόνια σε όλο τον κόσμο
απαιτώντας περισσότερη δημοκρατία, οικονομική και κοινωνική
δικαιοσύνη. Οι πιο χαρακτηριστικές περιπτώσεις δεν είναι άλλες από
αυτές της Αιγύπτου και της Τυνησίας. Και στις δύο αυτές χώρες, τα
καθεστώτα επέτρεπαν την ελεύθερη διακίνηση ιδεών μέσω Ιντερνετ
θεωρώντας πως αυτή δεν θα μπορούσε να μετασχηματιστεί σε πολιτική
πράξη αφού είχαν καταστείλει βάναυσα για δεκαετίες τις πολιτικές
και κοινωνικές οργανώσεις που θα μπορούσαν να την υποδεχτούν.
Επώνυμοι ή ψευδώνυμοι μπλόγκερ και χρήστες των κοινωνικών δικτύων
έπαιξαν σημαντικό ρόλο στο «σπάσιμο του φόβου», στη συνειδητοποίηση
της καταπίεσης και στον συντονισμό των εξεγέρσεων. Η ψευδωνυμία
αποδείχτηκε ιδιαίτερα σημαντική στην υπόθεση της ιρανικής
«πράσινης» εξέγερσης το 2009 αλλά και σήμερα, στην εξέγερση στη
Συρία, όπου όσοι μπλόγκερ ανακαλύπτονται από το καθεστώς Ασαντ
βασανίζονται και διώκονται.
Την ίδια στιγμή, κοινωνικά δίκτυα όπως το Twitter, το οποίο
είναι πολύτιμο για τη γρήγορη μετάδοση πληροφοριών και τον
συντονισμό δράσης των ακτιβιστών, ανακοινώνουν την έναρξη
λογοκρισίας στην υπηρεσία, ανάλογα με το νομικό πλαίσιο που ισχύει
σε κάθε χώρα. Η είδηση προκάλεσε αντιδράσεις στα εκατομμύρια των
χρηστών με πιο έντονες ίσως εκείνες των Αράβων twitters. Για τα
θέματα που συμπυκνώνονται γύρω από το δίπολο ανωνυμία και ελευθερία
του λόγου, η «Κ» συζήτησε με την Τζίλιαν Γιορκ, διευθύντρια του
διεθνούς τμήματος για τα ζητήματα της ελευθερίας της έκφρασης του
παλιότερου και πιο έγκυρου οργανισμού υπεράσπισης των ψηφιακών
δικαιωμάτων, Electronic Frontier Foundation (EFF), η οποία βρέθηκε
στην Αθήνα προκειμένου να συμμετάσχει σε μια από τις συζητήσεις της
Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών.
– Θα ήθελα το σχόλιό σας για την απόφαση του Twitter να
φιλτράρει τα μηνύματα των χρηστών κάθε χώρας ανάλογα με τη
νομοθεσία. Δηλαδή να λογοκρίνει.
– Η απόφαση του Twitter σχετίζεται με το άνοιγμα ενός νέου
γραφείου στη Γερμανία, όπου έχουμε ανάλογη εμπειρία της Google,
αλλά και στη Βρετανία, όπου δημιουργείται πρόβλημα με δικαστικές
αποφάσεις που απαγορεύουν οποιαδήποτε αναφορά σε συγκεκριμένα
ζητήματα. Νομίζω πως πρόκειται για ένα «αναγκαίο κακό». Προσφέρει
μια λύση στο πρόβλημα που προκύπτει κάθε φορά που προσπαθούν αυτές
οι επιχειρήσεις να μπουν σε χώρες που έχουν πολύ διαφορετικές
αντιλήψεις για την ελευθερία της έκφρασης από τις ΗΠΑ.
– Εντούτοις, αυτό το «αναγκαίο κακό» δημιουργεί μια σοβαρή
αντίφαση ανάμεσα σε αυτό που καταλαβαίναμε ως το ανοιχτό Ιντερνετ
και αυτό που πραγματικά συμβαίνει.
– Τα τελευταία 15 χρόνια δεν υπάρχει αυτό που θα λέγαμε ανοικτό
Ιντερνετ. Καθώς περνούν τα χρόνια, η λογοκρισία επεκτείνεται. Θα
έλεγα, όμως, ότι χάρη στο Ιντερνετ ο κόσμος συνολικά απολαμβάνει
περισσότερη ελευθερία του λόγου απ’ ό,τι πριν από αυτό.
– Εχουμε την εντύπωση πως το Ιντερνετ είναι εκ της φύσεώς του
ελεύθερο, είναι όμως έτσι;
– Φοβάμαι πως αυτό ήταν ένα ιδεώδες που δεν επιβεβαιώνεται.
Υπάρχουν πολλά παραδείγματα, όπως η Β. Κορέα και το Ιράν, όμως
υπάρχουν και αντιπαραδείγματα. Στην Κίνα, η οποία διαθέτει
υποτίθεται το τέλειο τείχος λογοκρισίας, οι χρήστες παραλλάσσουν
όρους και ονόματα παρακάμπτοντας έτσι τα φίλτρα της λογοκρισίας.
Στην πλειονότητα των περιπτώσεων οι πολίτες βρίσκουν τρόπους να
νικήσουν τη λογοκρισία, όμως θα είναι πάντα μια ανοιχτή
υπόθεση.
Η ρητορική του μίσους
– Ποιες είναι λοιπόν οι πιο ενδιαφέρουσες περιπτώσεις που
αντιμετωπίζετε αυτήν τη στιγμή;
– Σίγουρα το Ιράν, το οποίο λογοκρίνει όλο και περισσότερο το
ελεύθερο περιεχόμενο, όμως υπάρχουν και περιπτώσεις που μας
προκάλεσαν έκπληξη, όπως είναι αυτή της Τουρκίας. Εκεί η κυβέρνηση
θεσμοθέτησε ένα «εθελοντικό» φίλτρο λογοκρισίας, πράγμα που
σημαίνει ότι, ασχέτως αν προθυμοποιείται ή όχι να λογοκρίνει
ιστοσελίδες, το σύστημα παρακολούθησης του πληθυσμού είναι έτοιμο.
Η μεγαλύτερη ανησυχία μας, όμως, είναι η Ινδία. Εκεί η κυβέρνηση
δεν απειλεί απλώς να κατεβάσει τα κοινωνικά δίκτυα αν δεν
ικανοποιήσουν τις απαιτήσεις νόμων που ρυθμίζουν το περιεχόμενο,
αλλά έχει επιβάλει και την επίδειξη ταυτότητας σε Ιντερνετ καφέ,
που είναι ο κύριος τρόπος με τον οποίο έχουν πρόσβαση στο Διαδίκτυο
οι πολίτες. Χρησιμοποιούν ως δικαιολογία την εθνική ασφάλεια,
ισχυριζόμενοι ότι μπορεί να προκαλέσει εμπόλεμες διαμάχες ανάμεσα
σε διαφορετικές θρησκευτικές ομάδες. H θρησκεία και η εθνική
ασφάλεια χρησιμοποιούνται με τον ίδιο τρόπο τόσο από θρησκευτικά
ανομοιογενείς όσο και ομοιογενείς χώρες, όπως είναι η Σαουδική
Αραβία. Αλλο μεγάλο πρόβλημα είναι η ρητορική του μίσους, στην
οποία χώρες όπως η Γερμανία είναι ευαίσθητες. Πώς ορίζεται όμως
αυτή η κατηγορία και ποιος προστατεύει ποιον; Το Ισραήλ
χρησιμοποιεί το ίδιο επιχείρημα προκειμένου να λογοκρίνει κριτικές
που δημοσιεύονται εναντίον του.
– Θα γνωρίζετε βεβαίως ότι και στην Ελλάδα υπάρχει μια συζήτηση
σχετικά με το ζήτημα της ανωνυμίας, πίσω από την οποία μπορεί να
κρύβονται παράνομες δραστηριότητες. Ποια είναι η άποψη του EFF γι’
αυτό το θέμα;
– Κάτω από αυτόν τον όρο ομαδοποιούμε πολύ διαφορετικά
προβλήματα. Υπάρχουν οι περιπτώσεις συκοφαντικής δυσφήμισης, οι
οποίες μπορεί να ταλαιπωρούν κάποιους συμπολίτες μας, όμως αν πάτε
στο επίπεδο της κυβερνοτρομοκρατίας ή της παιδικής πορνογραφίας,
τότε θα δείτε ότι αυτοί που επιδίδονται σε αυτές τις δραστηριότητες
ξέρουν πολύ καλά πώς να προστατεύσουν την ανωνυμία τους
χρησιμοποιώντας ανεπτυγμένα τεχνολογικά εργαλεία. Αυτούς καμιά
νομοθετική ρύθμιση δεν τους πιάνει. Η θέση μας είναι πως εδώ
προέχει η προστασία των μειονοτήτων και αυτό σημαίνει προστασία
θρησκευτικών, σεξουαλικών, γλωσσικών, εθνοτικών και πολιτικών
ομάδων, οι οποίες μπορεί να μη χωράνε στον κυρίαρχο λόγο. Οι
εγκληματικές δραστηριότητες μπορούν να ελεγχθούν με on line και off
line αστυνομικές μεθόδους και μάλιστα αυτό κάνει ήδη η αμερικανική
αστυνομία πολύ καλά χωρίς να λογοκρίνει.
Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ
