H σκηνή με την Ανίτα Εκμπεργκ να κάνει βόλτα στη Φοντάνα Ντι Τρέβι στην ταινία «Ντόλτσε Βίτα» του Φελίνι τη δεκαετία του ’60 αποτυπώνει την επιβλητικότητα της ιταλικής πρωτεύουσας. Λίγα χρόνια νωρίτερα, η Οντρει Χέπμπορν και ο Γκρέγκορι Πεκ είχαν φροντίσει να προσφέρουν και στον υπόλοιπο κόσμο μία γεύση από τον ιταλικό τρόπο ζωής ως πρωταγωνιστές της ταινίας «Διακοπές στη Ρώμη». Ακολούθησαν τα ιταλικά πατρόν δια χειρός διάσημων μόδιστρων, που καθιέρωσαν το «Made in Italy» ως ένα πιστοποιητικό ποιότητας. Με «όχημα» τον κινηματογράφο και τη μόδα, η λέξη Ιταλία έγινε συνώνυμο της αίγλης και του μεγαλείου.
Ενός μεγαλείου που καθώς σβήνουν τα φώτα δίνει τη θέση του σε εικόνες παρακμής, όπως αυτή περιγράφεται στην ταινία του Πάολο Σορεντίνο, «Η τέλεια ομορφιά», όταν τα πάρτι τελειώνουν και η μουσική παύει να αντηχεί στους δρόμους της αιώνιας πόλης. Κάπου εκεί στο σκοτάδι κρύβονται και τα μελανά σημεία της Ρώμης. Αφρικανοί πρόσφυγες και Ρομά, τυλιγμένοι σε κουβέρτες που κοιμούνται στην έξοδο του κεντρικού σταθμού Τέρμινι της πόλης, παλιά αεροδρόμια και δρόμοι γεμάτοι με λακκούβες είναι μερικές από τις εικόνες που εκτός από τα αναμνηστικά δώρα παίρνουν μαζί τους οι τουρίστες κατά την επιστροφή.
«Το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι η διαχείριση των δημοσίων χώρων, το παραεμπόριο, οι διαφημίσεις στους δρόμους, η αδυναμία προφύλαξης των κτιρίων από βανδαλισμούς, ο σχεδιασμός των δρόμων και των πεζοδρομίων και η ανεπαρκής φροντίδα των χώρων πρασίνου. Ολα αυτά έχουν σαν αποτέλεσμα συγκεκριμένες κατηγορίες πολιτών, όπως οι ηλικιωμένοι, τα άτομα με ειδικές ανάγκες και οι μητέρες με καροτσάκια, να δυσκολεύονται να βγουν από το σπίτι για να κάνουν μια βόλτα», επισημαίνει στο «kathimerini.gr» ο Μασιμιλιάνο Τονέλι, δημοσιογράφος και μπλόγκερ.
Ο Τονέλι που βρίσκεται πίσω από την πρωτοβουλία «Η Ρώμη είναι χάλια» «σαρώνει» καθημερινά απ’ άκρη σ΄άκρη τους δρόμους της Ρώμης, για να καταγράψει με τη φωτογραφική του μηχανή εικόνες που κατά την άποψή του μαρτυρούν την κακοδιαχείριση. Στη συνέχεια αναρτά τις φωτογραφίες στο ομώνυμο μπλογκ (Roma fa schifo), προκειμένου, όπως λέει, να ευαισθητοποιήσει τους πολίτες. Ορισμένοι επιλέγουν να συμμετέχουν ενεργά στην προσπάθεια, που ξεκίνησε πριν από έξι χρόνια, αναρτώντας τα δικά τους τεκμήρια από οτιδήποτε χαλάει την αισθητική τους.
«Χιλιάδες κάτοικοι έχουν μετατραπεί σε σπουδαίοι ρεπόρτερ κάνοντας ανταπόκριση από κάθε δρόμο της Ρώμης. Γράφουν κείμενα και τραβούν τις δικές τους φωτογραφίες και βίντεο. Τα μηνύματα που στέλνουν μπορεί να αφορούν τους βρώμικους δρόμους, την άναρχη στάθμευση των αυτοκινήτων, την κακή λειτουργία των μέσων μαζικής μεταφοράς», λέει ο Μασιμιλιάνο Τονέλι, ο οποίος έχει δώσει διαλέξεις σε πανεπιστήμια, ενώ το 2010 ανακηρύχτηκε «Ρωμαίος της χρονιάς».
Η λύση του προβλήματος βρίσκεται σύμφωνα με τον Τονέλι στο μοντέλο διακυβέρνησης με την ονομασία «μηδέν ανεκτικότητα», που προβλέπει την αυστηρή εφαρμογή του νόμου για μικρότερα ή μεγαλύτερα «αμαρτήματα».
«Η λύση είναι μια και ονομάζεται “μηδέν ανεκτικότητα”. Πρόκειται για κοινωνιολογικές θεωρίες που έχουν εφαρμοστεί παντού. Χάρη σε αυτές τις θεωρίες κατάφερε η Νέα Υόρκη, που πριν από μερικές δεκαετίες βρισκόταν σε χειρότερη κατάσταση από τη Ρώμη, να αντιμετωπίσει παρόμοια προβλήματα. Για να γίνει όμως αυτό θα πρέπει να εφαρμόζεται αυστηρά ο νόμος ακόμη και για πιο ασήμαντα αδικήματα, όπως η στάθμευση του αυτοκινήτου σε πεζοδρόμια και η εισιτηριοδιαφυγή στο μετρό ή το λεωφορείο».
Η κακή εικόνα που εκπέμπει για τον Μασιμιλιάνο Τονέλι η Ρώμη έχει αντίκτυπο και στον τομέα του τουρισμού.
«Δυστυχώς η ποιότητα στον τουρισμό έχει πέσει κατακόρυφα σε σημείο που οι τουρίστες να μη μένουν στη Ρώμη περισσότερο από δύο μέρες κατά μέσο όρο. Πρόκειται για κάτι σκανδαλώδες, αν σκεφτεί κανείς ότι μιλάμε για μια πόλη σύμβολο της πολιτιστικής και καλλιτεχνικής κληρονομιάς παγκοσμίως. Οι τουρίστες δεν καταφέρνουν να διαχειριστούν αυτό το χάος και αυτή την υποβάθμιση όπως και τις “συμμορίες” που κυκλοφορούν γύρω από τα μνημεία. Είναι αδύνατον για έναν τουρίστα να φωτογραφίσει το Κολοσσέο ή τη Φοντάνα Ντι Τρέβι καθώς σε κάθε γωνία “ξεφυτρώνουν” πλανόδιοι πωλητές».
Πάντως, μεταξύ των αναρίθμητων μειονεκτημάτων που συναντά καθημερινά ο Τονέλι, αναγνωρίζει και κάποια θετικά στοιχεία που εξακολουθούν ακόμη και σήμερα να προσδίδουν μια δυναμική στην πόλη. Ορισμένα από αυτά είναι η πλεονεκτική θέση που έχει στη Μεσόγειο, το κλίμα και οι γαστρονομικές επιλογές.
(Το βίντεο αναρτήθηκε από αναγνώστη του μπλογκ και καταγράφει την κατάσταση που επικρατούσε πριν από λίγες μέρες στην οδό Palmiro Togliatti της Ρώμης).
