Την εκτίμησή της ότι τα αποτελέσματα του stress test της ΕΚΤ θα είναι διαχειρίσιμα εκφράζει σε συνέντευξή της στην «Κ» η διευθύνουσα σύμβουλος του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΤΧΣ), Αναστασία Σακελλαρίου. Τονίζει ότι οι εγχώριες τράπεζες διαθέτουν ισχυρή κεφαλαιακή επάρκεια, ενώ υπογραμμίζει ως στοιχείο εμπιστοσύνης για την οικονομία και τις τράπεζες τη συμμετοχή διεθνών επενδυτών στις πρόσφατες αυξήσεις κεφαλαίου. Η διευθύνουσα σύμβουλος του ΤΧΣ αναφέρεται στα σχέδια αλλά και στις δυσκολίες για την εναλλακτική αξιοποίηση των τραπεζικών warrants, ενώ εκτιμά ότι μπορεί να ανακτηθούν πάνω από 30 δισ. ευρώ από το πακέτο των 50 δισ. για τη στήριξη των τραπεζών, επίπεδο υπερδιπλάσιο της αρχικής εκτίμησης του ΔΝΤ. Η κ. Σακελλαρίου μιλάει ακόμα για τα «κόκκινα» δάνεια και την ανάγκη θεσμικών παρεμβάσεων, υπογραμμίζοντας ότι με την κατάλληλη αντιμετώπιση, από σημείο αδυναμίας, μπορούν να μετατραπούν σε πηγή κρυφής αξίας για τις τράπεζες. Τέλος, αποκρούει την κριτική για την τιμή στην οποία πραγματοποιήθηκε η ιδιωτικοποίηση της Eurobank.
– Τα τελευταία χρόνια έχει σημειωθεί κοσμογονία στις τράπεζες. Ποιες ήταν οι πιο δύσκολες, οι πιο απαιτητικές καταστάσεις που διαχειριστήκατε;
– Πραγματικά, η κρίση οδήγησε στη ριζική αναδόμηση του εγχώριου τραπεζικού συστήματος. Είναι πάρα πολλά αυτά που έγιναν. Αν έπρεπε να ξεχωρίσω κάτι, θα ήταν οι δύο κύκλοι ανακεφαλαιοποίησης που έγιναν σε πολύ περιορισμένο χρονικό διάστημα. Οι τέσσερις τράπεζες έπρεπε να αντλήσουν τα απαραίτητα κεφάλαια, λίγο πολύ στο ίδιο χρονικό διάστημα, καθιστώντας τις αυξήσεις κεφαλαίου πολύ δύσκολο εγχείρημα με όρους αγοράς. Η ακύρωση της συγχώνευσης Εθνικής – Eurobank επίσης ήταν μια πολύ δύσκολη κατάσταση. Επίσης, ο χειρισμός των ελληνικών δραστηριοτήτων των κυπριακών τραπεζών ήταν μια περίπλοκη άσκηση. Εξαιρετικά απαιτητικό εγχείρημα ήταν και η εξεύρεση επενδυτών και η ιδιωτικοποίηση της Eurobank. Αυτό που έγινε στην Ελλάδα δεν έχει γίνει πουθενά στον κόσμο. Δεν μιλάμε για την ανακεφαλαιοποίηση μιας-δυο μεμονωμένων τραπεζών, αλλά για το σύνολο του τραπεζικού τομέα. Οι τράπεζες στην Ελλάδα πέρασαν από τον ιδιωτικό τομέα σε καθεστώς κρατικής ενίσχυσης και τώρα βρισκόμαστε στη φάση της μετάβασης και πάλι σε ιδιωτικά χέρια.
– Σε τι κατάσταση βρίσκονται σήμερα οι τράπεζες; Πολλοί παραμένουν ανήσυχοι.
– Είναι λογικό μετά μια τόσο μεγάλης διάρκειας κρίση να παραμένει η ανησυχία. Ωστόσο, οι τράπεζες σήμερα βρίσκονται σε πολύ καλή κατάσταση και είναι κεφαλαιακά ισχυρές. Με την οικονομία να κινείται σε τροχιά ανάκαμψης, έχει σχηματιστεί ένα εξαιρετικά θετικό κλίμα και υπάρχουν ισχυρές προσδοκίες στο εξωτερικό ότι η Ελλάδα τα επόμενα χρόνια μπορεί να κάνει τη θετική έκπληξη. Αυτό δεν είναι μόνο μια γενική εκτίμηση ή γνώμη, αλλά όπως είδαμε από τις μεγάλες αυξήσεις κεφαλαίου που πραγματοποίησαν οι τράπεζες το προηγούμενο διάστημα, οι επενδυτές εμπράκτως αποδεικνύουν την εμπιστοσύνη τους. Τα 8,3 δισ. ευρώ που επενδύθηκαν στις ελληνικές τράπεζες από διεθνείς επενδυτές αποτελούν ισχυρή ψήφο εμπιστοσύνης όχι μόνο για τον τραπεζικό τομέα, αλλά ευρύτερα για την οικονομία και τις δυνατότητες της χώρας. Είμαι πολύ ικανοποιημένη από την επιτυχία των αυξήσεων και την ποιότητα των ξένων θεσμικών επενδυτών που συμμετείχαν σ’ αυτές.
– Ωστόσο, από το νέο stress test της ΕΚΤ μπορεί να προκύψουν νέες κεφαλαιακές ανάγκες. Εσείς ανησυχείτε;
– Ακόμα και αν προκύψουν κάποιες πρόσθετες κεφαλαιακές ανάγκες, πιστεύω ότι θα είναι διαχειρίσιμες. Οι ελληνικές τράπεζες έχουν ήδη ολοκληρώσει δύο κύκλους stress test και ανακεφαλαιοποίησης και αυτήν τη στιγμή διαθέτουν ισχυρή κεφαλαιακή επάρκεια. Το πρόσφατο stress test της Τράπεζας της Ελλάδος με τη συνδρομή της BlackRock κέρδισε την εμπιστοσύνη των διεθνών επενδυτών, κάτι που αποτυπώθηκε στη συμμετοχή τους στις αυξήσεις κεφαλαίου. Μετά τις αυξήσεις, οι ελληνικές τράπεζες είναι θωρακισμένες κεφαλαιακά και συγκρίνονται ευνοϊκά με τις αντίστοιχες ευρωπαϊκές. Επιπλέον, οι ελληνικές τράπεζες έχουν συμφωνήσει με τη Γενική Διεύθυνση Ανταγωνισμού της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σχέδια αναδιάρθρωσης, τα οποία περιλαμβάνουν περαιτέρω ενέργειες κεφαλαιακής ενίσχυσης. Σε κάθε περίπτωση, το ΤΧΣ διαθέτει ένα κεφαλαιακό απόθεμα άνω των 11 δισ. ευρώ, που διασφαλίζει τη σταθερότητα του χρηματοπιστωτικού συστήματος.
Οι επισφάλειες μπορούν να μετατραπούν σε πηγή αξίας
– Πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί το ζήτημα με τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια;
– Τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια μπορούν να αντιμετωπιστούν με συνδυασμένες ενέργειες από πλευράς τραπεζών, αλλά και διαμόρφωσης κατάλληλου θεσμικού πλαισίου. Οι τράπεζες ήδη εργάζονται εντατικά για την αντιμετώπιση των μη εξυπηρετούμενων δανείων και έχουν δημιουργήσει ειδικές μονάδες με σκοπό τη μεγιστοποίηση των ανακτήσεων με στοχευμένες λύσεις. Ωστόσο, χρειάζονται και συγκεκριμένες θεσμικές παρεμβάσεις ώστε να ενισχυθούν οι ενέργειες των τραπεζών. Η θεσμική παρέμβαση πρέπει να είναι σχεδιασμένη έτσι ώστε να διασφαλιστεί η κεφαλαιακή επάρκεια των τραπεζών, η οποία έχει χτιστεί τα τελευταία δύο χρόνια. Το Ταμείο συμβάλλει ενεργά και στις δύο κατευθύνσεις ώστε το πρόβλημα των μη εξυπηρετούμενων δανείων, που σήμερα αποτελεί μια μεγάλη πρόκληση για τις τράπεζες, να μετατραπεί με την κατάλληλη αντιμετώπιση σε παράγοντα ανάπτυξης της οικονομίας.
– Γίνεται πολλή κουβέντα για το ενδεχόμενο το κεφαλαιακό απόθεμα του Ταμείου να χρησιμοποιηθεί για άλλες χρήσεις, όπως η κάλυψη του χρηματοδοτικού κενού.
– Μοναδικός σκοπός του κεφαλαιακού αποθέματος που διατηρεί το Ταμείο είναι η διασφάλιση της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας. Επιδίωξή μας είναι να διατηρήσουμε το απόθεμα των 11,5 δισ. ανέπαφο μέχρι την ολοκλήρωση της αποστολής μας.
– Οι τράπεζες υποστηρίζουν ότι τα τελευταία χρόνια έχει δημιουργηθεί μεγάλη γραφειοκρατία, που δεν τους επιτρέπει να επικεντρωθούν στα πραγματικά προβλήματα.
– Σίγουρα τα τελευταία χρόνια έχουν αλλάξει πολλά στον τρόπο λειτουργίας των τραπεζών. Σε πολλά ζητήματα οι τράπεζες θα πρέπει να έχουν εξασφαλίσει τη σύμφωνη γνώμη σειράς θεσμικών παραγόντων. Ωστόσο, δεν θα έλεγα ότι αυτό δημιουργεί τέτοιες δυσκολίες που δεν επιτρέπουν στις τράπεζες να αφιερώνουν όσο χρόνο θα έπρεπε στη διαχείριση της καθημερινότητας. Καταλαβαίνω ότι υπάρχουν διάφορα θέματα, αλλά, καλώς ή κακώς, οι τράπεζες έχουν λάβει κρατική βοήθεια η οποία δεν δίνεται άνευ όρων και προϋποθέσεων. Από την πλευρά μας κοιτάμε την ουσία και δεν δημιουργούμε γραφειοκρατία για τη γραφειοκρατία.
– Αναφερθήκατε στη συγχώνευση Εθνικής – Eurobank, η οποία τελικά ναυάγησε. Τι ακριβώς έγινε;
– Η συγχώνευση είχε τη στήριξη των διοικήσεων των δύο τραπεζών και παράλληλα υποστηριζόταν από ισχυρή οικονομική λογική. Εμείς στο Ταμείο είχαμε αναγνωρίσει τις ωφέλειες της συγχώνευσης και την υποστηρίξαμε. Από την άλλη πλευρά, η τρόικα είχε τη στρατηγική αντίληψη ότι για την ευρωστία και την καλύτερη λειτουργία του ελληνικού τραπεζικού συστήματος θα έπρεπε να δημιουργηθούν τέσσερις υγιείς, ισχυροί τραπεζικοί πυλώνες και τελικά η λογική αυτή επικράτησε. Μετά την απόφαση αυτή, εργαστήκαμε εντατικά για να εξασφαλίσουμε την ευρωστία των τεσσάρων συστημικών τραπεζών.
Oι τρεις περιορισμοί στο σύνθετο και λεπτό θέμα των warrants
– Από εδώ και πέρα, ποιες είναι οι προτεραιότητές σας; Ποιοι οι κύριοι στόχοι;
– Εχοντας ολοκληρώσει με επιτυχία τους δύο γύρους ανακεφαλαιοποιήσεων, η μεγάλη πρόκληση είναι η ταχεία ολοκλήρωση της επανόδου των τραπεζών σε σταθερές συνθήκες λειτουργίας. Και οι συνθήκες αυτές αφορούν την ενίσχυση των διαθέσιμων πηγών ρευστότητας, την περαιτέρω βελτίωση της ποιότητας των ισολογισμών των τραπεζών μέσω της αποτελεσματικής διαχείρισης των μη εξυπηρετούμενων δανείων, καθώς και την έξοδο από το καθεστώς κρατικών ενισχύσεων και την επιστροφή των τραπεζών στον ιδιωτικό τομέα. Ολα τα παραπάνω θα συνδράμουν στη μεγιστοποίηση των κεφαλαίων που θα ανακτήσουμε, περιορίζοντας την έκθεσή μας σε νέους κινδύνους. Στο σημείο αυτό να σημειώσουμε τη σημαντική πρόοδο προς αυτήν την κατεύθυνση, καθώς οι τράπεζες έχουν ανακτήσει πρόσβαση στις κεφαλαιαγορές και έχουν ξεκινήσει την αποπληρωμή των κρατικών ενισχύσεων.
– Συζητείται το ενδεχόμενο να αξιοποιηθούν με εναλλακτικό τρόπο τα warrants ώστε να επιταχυνθεί η ιδιωτικοποίηση των τραπεζών;
– Για να λάβουμε κάποια απόφαση για τα warrants θα πρέπει να σταθμίσουμε πολλούς παράγοντες. Από τη μία είναι οι κανόνες κρατικής βοήθειας που είναι πολύ συγκεκριμένοι και πολλές φορές απαγορευτικοί για κάποιες κινήσεις. Το δεύτερο είναι πως το Ταμείο θα πετύχει τη μεγιστοποίηση της ανάκτησης των χρημάτων που έχουμε τοποθετήσει στις τράπεζες. Τέλος, πολύ σημαντικό για μας είναι η όποια κίνηση πραγματοποιηθεί να μην εμπεριέχει πρόσθετους κινδύνους. Είμαστε θεσμικός οργανισμός που διαχειρίζεται χρήματα του Δημοσίου και δεν έχουμε την ελευθερία να κάνουμε επενδυτικές κινήσεις όπως έχει μια ιδιωτική εταιρεία. Τα σκεφτόμαστε όλα και φυσικά μας απασχολεί το ζήτημα των warrants, αλλά οι όποιες αποφάσεις θα πρέπει να κινηθούν εντός των παραπάνω τριών περιορισμών.
– Τι κεφάλαια μπορεί να ανακτήσει τελικά το ΤΧΣ;
– Μέχρι σήμερα έχουν δοθεί 25,5 δισ. ευρώ για την ανακεφαλαιοποίηση των συστημικών τραπεζών και 14,4 δισ. ευρώ για την εξυγίανση των μη συστημικών. Το ΔΝΤ είχε εκτιμήσει τον Μάρτιο 2012 ότι από το πακέτο για τη στήριξη των τραπεζών ύψους 50 δισ. ευρώ θα ανακτούσαμε τα 16 δισ. ευρώ. Καθοριστικός παράγοντας για την ανάκτηση είναι η γενικότερη πορεία της οικονομίας και το επενδυτικό κλίμα στις αγορές. Σήμερα, η τρέχουσα αξία των μετοχών μας στις συστημικές τράπεζες είναι περίπου 18 δισ. ευρώ, επίπεδο που μπορεί να αυξηθεί σημαντικά αν επιβεβαιωθούν οι εκτιμήσεις για τη θετική πορεία της χώρας. Επιπλέον, αναμένεται να ανακτηθούν και περίπου 2 δισ. ευρώ από τις εκκαθαρίσεις των προβληματικών τραπεζών. Το Ταμείο διαθέτει επίσης απόθεμα 11,5 δισ. ευρώ και έτσι τα συνολικά κεφάλαια που μπορούμε δυνητικά να ανακτήσουμε μπορεί να ξεπεράσουν σημαντικά την αρχική εκτίμηση υπό ευνοϊκές συνθήκες στήριξης της προόδου της οικονομίας και της σταθερότητας του χρηματοπιστωτικού συστήματος.
– Εχει διατυπωθεί κριτική για τη χαμηλή τιμή με την οποία έγινε η αύξηση κεφαλαίου της Eurobank. Τι απαντάτε;
– Η πρωταρχική αποστολή του Ταμείου ήταν να αντιμετωπίσει την αρνητική καθαρή θέση των τραπεζών που είχε δημιουργηθεί λόγω της κρίσης. Η αποστολή μας δεν ήταν αποστολή επενδυτή, αλλά διάσωσης. Αρνητική καθαρή θέση σημαίνει ότι όχι μόνον είχαν χαθεί τα κεφάλαια που είχαν τοποθετήσει οι μέτοχοι, αλλά ότι τα κεφάλαια είχαν διαμορφωθεί σε αρνητικό επίπεδο. Με την ανακεφαλαιοποίηση καλύφθηκε η αρνητική διαφορά και τοποθετήθηκαν τα απαραίτητα εποπτικά κεφάλαια ώστε να θεωρείται βιώσιμη. Η δεύτερη αύξηση κεφαλαίου της Eurobank που καλύφθηκε από ιδιώτες επενδυτές πραγματοποιήθηκε με όρους αγοράς. Κατ’ αρχήν ήταν μια ανοιχτή διαδικασία όπου μετείχαν διεθνείς επενδυτές, οι οποίοι αποτίμησαν την αξία της τράπεζας. Επιπλέον, την αξία της Eurobank προσδιόρισαν δύο ανεξάρτητοι εξειδικευμένοι χρηματοοικονομικοί σύμβουλοι του ΤΧΣ. Αλλωστε, η μετοχή της τράπεζας διαπραγματεύεται στο χρηματιστήριο πολύ κοντά στην τιμή με την οποία πραγματοποιήθηκε η αύξηση κεφαλαίου, που αποτελεί άλλη μια ισχυρή ένδειξη ότι η συναλλαγή πραγματοποιήθηκε σε δίκαιη αποτίμηση.
