Μια αστική αναγέννηση συντελείται στη Λάρισα τα τελευταία χρόνια. Φαινόμενο μοναδικό όσο και συναρπαστικό από μόνο του, η ανέλκυση του αρχαίου θεάτρου της πόλης στο φως, αλλά και η ένταξή του στη σύγχρονη ζωή, προκαλεί τη σκέψη και δημιουργεί ήδη τις εικόνες του μέλλοντος: παραστάσεις στο αρχαίο θέατρο, γεμάτο θεατές, κέντρο παραγωγών υψηλού κύρους που θα φέρουν στη Λάρισα γόητρο και θα αναζωογονήσουν την οικονομία και τον τουρισμό.
Παρακολούθησα συγκινημένος το δρώμενο που είχαν ετοιμάσει το Θεσσαλικό Θέατρο και ο Κώστας Τσιάνος. Ηταν η πρώτη φορά που ακούστηκε θεατρικός λόγος έπειτα από 2.500 χρόνια σε αυτόν τον ίδιο χώρο, εκεί που καθόμασταν, μια αγκαλιά, εκατοντάδες άνθρωποι, βουβοί και σκεφτικοί και, τολμώ να πω, σχεδόν εκστατικοί. Μας έχει ενώσει (και πάλι) το «Διάζωμα», που, αυτό το φθινόπωρο, χάραζε διαδρομές στο σώμα της Θεσσαλίας. Στη Λάρισα, είχαμε λάβει θέσεις στην ορχήστρα, πίσω μας είχαμε το κοίλον και πιο πάνω το επιθέατρο, καλυμμένο προς το παρόν με γκαζόν (καθώς στο άνω διάζωμα λείπει ακόμη το 60% των μαρμάρων).
Το χρονικό
Αλλά, τι θαύμα, αν αναλογιστεί κανείς πώς ήταν το ίδιο σημείο πριν από 10, 20 ή 30 χρόνια. Ακούγαμε με δέος τον αρχαιολόγο Θανάση Τζαφάλια να αφηγείται το απίστευτο χρονικό της ανάδυσης του αρχαίου θεάτρου της Λάρισας, που για αιώνες ήταν θαμμένο κάτω από τη γη, κάτω από δρόμους, κάτω από σπίτια, κάτω από πολυκατοικίες ολόκληρες, κάτω και από αυτό το έμβλημα της πόλης, το Ρολόι. Ηταν μια δικαίωση για τον Θανάση Τζαφάλια, που αφιέρωσε τη ζωή του σε αυτό το μείζον έργο, που έδωσε μάχες και που σήμερα παραδίδει στη Λάρισα αλλά και σε όλη την Ελλάδα ένα έργο πνοής και μεγαλείου. Μένουν πολλά να γίνουν ακόμη, αλλά το 85% των μαρμάρων στο κυρίως θέατρο είναι στη θέση του. Η πόλη έχει καταλάβει ότι το αρχαίο θέατρο που σε λίγα χρόνια θα μπορεί να φιλοξενεί παραστάσεις θα τη συνδέσει με ένα δίκτυο πολιτισμού διεθνούς διαμετρήματος.
Αυτό το θέατρο, του οποίου μικρό τμήμα αποκάλυψε ο Απόστολος Αρβανιτόπουλος το 1910, λειτούργησε για έξι αιώνες. Αλλά στις αρχές του 20ού αιώνα, καθώς η πόλη μεγάλωνε, οικοδομές και δρόμοι χτίζονταν πάνω του βυθίζοντάς το κι άλλο στη γη. Τριάντα ακίνητα απαλλοτριώθηκαν (ανάμεσά τους μία 5ώροφη και μία 4ώροφη πολυκατοικία) τα τελευταία χρόνια (η πιο πρόσφατη κατεδάφιση έγινε το 2008, αλλά πρέπει να γίνουν και άλλες). Βρέθηκαν εδώλια εντοιχισμένα στα πέλματα οικοδομών και όπως είπε την επομένη στη συνέλευση του «Διαζώματος» ο Δημήτρης Καραγκούνης, αρχιτέκτων και στενός συνεργάτης του Θ. Τζαφάλια, «στον χώρο ανασκαφής βρέθηκαν 60 βόθροι, με μαρμάρινα θραύσματα από το θέατρο σε μεγάλο βάθος. Συνολικά, έγιναν 34.731 μετακινήσεις αρχιτεκτονικών μελών, φωτογραφημένες μία προς μία».
Αυτό το τιτάνιο έργο ανάσυρσης, ταύτισης, συγκόλλησης, έγινε επί σειρά ετών από ένα συνεργείο αρχαιολόγων και τεχνιτών, τους οποίους ο Θανάσης Τζαφάλιας μνημόνευσε πολύ τιμητικά στην ομιλία του. Εχει φθάσει πλέον ο χρόνος για την ολοκληρωμένη αποκατάσταση. Κατάγραφο από χιλιάδες επιγραφές, το θέατρο αποθαυμάστηκε και από τον κορυφαίο αρχαιολόγο Bruno Helly.
Οταν κάθεσαι στο θέατρο έχεις θέα προς τον πεζόδρομο της Βενιζέλου, γεμάτο ζωή και νεαρόκοσμο. Η αποκάλυψη του θεάτρου, παρά τις τεράστιες δυσκολίες τα τελευταία 25 χρόνια με τις απαλλοτριώσεις, έχει προσφέρει στους Λαρισαίους μια άλλη σχέση με την πόλη τους.
Στην εκδήλωση του «Διαζώματος», αναθαρρήσαμε από την υποστήριξη του νέου δημάρχου, Απόστολου Καλογιάννη, που έδειξε ένα άθλιο κτίριο απέναντι ακριβώς από το θέατρο λέγοντας: «Αυτό το κτίριο πίσω μου πρέπει να φύγει».
Εχει έρθει φαίνεται ο καιρός να συσπειρωθούν όσοι πιστεύουν στην αστική αναγέννηση της Λάρισας και να ηγηθούν στο όραμα για τη νέα πόλη του 21ου αιώνα. Το αρχαίο θέατρο είναι πηγή υπερηφάνειας της πόλης και η ανάδυσή του κομμάτι της αρχαιολογικής μας παράδοσης.
