Η αριστεία εξοβελίζεται από το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα. Το μήνυμα αυτό εκπέμπει ο νέος υπουργός Παιδείας Αριστείδης Μπαλτάς, καθώς πριν από την υλοποίηση ενός εθνικού διαλόγου για κρίσιμους τομείς της εκπαίδευσης, όπως υποσχέθηκε μιλώντας χθες στην «Κ», προχώρησε στην εξαγγελία της κατάργησης όλων των θεσμών αριστείας που είχαν τα προηγούμενα χρόνια εισαχθεί και στις τρεις βαθμίδες εκπαίδευσης. Ενδεικτική είναι η αποστροφή του ότι «η αριστεία είναι ρετσινιά… είναι μια στρεβλή φιλοδοξία». Και χωρίς χρονοτριβή ο κ. Μπαλτάς προανήγγελε ενδεικτικά τα εξής:
• Την κατεδάφιση του θεσμού των Πρότυπων Πειραματικών Σχολείων, για τις θέσεις των οποίων η ζήτηση τριπλασιάστηκε μέσα σε μία χρονιά. Η εισαγωγή στα Πρότυπα Πειραματικά γίνεται τώρα με εξετάσεις. Στο προηγούμενο καθεστώς η εισαγωγή γινόταν με κλήρωση, η οποία επέτρεπε ικανοποίηση ρουσφετολογικών αιτημάτων.
• Την κατάργηση της υποχρέωσης ο μαθητής να έχει τουλάχιστον 10 στα Μαθηματικά και στη Γλώσσα για να προαχθεί στην επόμενη τάξη του λυκείου, καθώς και της Τράπεζας Θεμάτων. Ο μαθητής θα μπορεί να προαχθεί εάν έχει μέσο όρο 9,5 και πρακτικά, έχοντας πάρει σε ένα βασικό μάθημα (π.χ. Μαθηματικά) προφορικό βαθμό 8 και μονάδα στα γραπτά και υψηλότερους βαθμούς σε ευκολότερα μαθήματα (π.χ. Γυμναστική).
• Την κατάργηση των Συμβουλίων των ΑΕΙ, στα οποία μετέχουν Ελληνες και ξένοι πανεπιστημιακοί σε ΑΕΙ του εξωτερικού. Πρόκειται για θεσμό που έχει υιοθετηθεί την τελευταία 20ετία στις 25 από τις 27 χώρες της Ε.Ε. Συνολικά περίπου 100 Ελληνες πανεπιστημιακοί από σπουδαία ΑΕΙ ξένων χωρών –από ΗΠΑ, Βρετανία, Γαλλία, Γερμανία, Δανία, Σαουδική Αραβία– «επέστρεψαν» στη χώρα μας, ώστε να συμμετάσχουν στα πρώτα Συμβούλια σε κάθε ΑΕΙ.
«Φαίνεται πως πρέπει να περάσουμε και από την παιδεία του χαμηλού παρονομαστή σώνει και καλά, για να φτάσουμε στη “Δημοκρατία του μέσου όρου”», παρατηρεί στην «Κ» ο ομότιμος καθηγητής του ΕΚΠΑ Θάνος Βερέμης. Από την πλευρά του, ο κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος της Ν.Δ. Κυριάκος Μητσοτάκης τονίζει ότι «η λογική των “προτύπων” είναι απολύτως συμβατή με την αξιοκρατία. Είναι όμως παντελώς ασύμβατη με την ισοπεδωτική εκδοχή του “εξισωτισμού”, που με τη σειρά του είναι παντελώς ασύμβατος με την αριστεία. Στη βάση της εφικτής –και αναγκαίας– εναρμόνισης της ισότητας με την αξιοκρατία, κάθε άλλο παρά νομιμοποιείται η κατάργηση των εισαγωγικών εξετάσεων στα Πρότυπα και των Συμβουλίων στα ΑΕΙ».
«Πολλά –όχι βέβαια όλα– από τα δεινά των ΑΕΙ συνδέονται με την απόλυτη έλλειψη αυτοτέλειας, με κάθε λεπτομέρεια να περνάει από τα χέρια του υπουργείου. Η Ελλάδα είναι ουραγός στη διάσταση αυτή σε σύγκριση με τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Ομως ο στόχος της αυτοτέλειας απαιτεί διαφάνεια και εποπτεία, εξ ου προκύπτει και η ανάγκη των Συμβουλίων», ανέφερε, μιλώντας στην «Κ», ο καθηγητής στο ΜΙΤ των ΗΠΑ Γιάννης Τσιτσικλής και πρόεδρος του Συμβουλίου του Χαροκόπειου Πανεπιστημίου. «Αυτό ήταν μέρος του σκεπτικού μου όταν αναμείχθηκα. Οχι σαν ανιδιοτελής αλλά αφελής “ξένος”, κατά τον χαρακτηρισμό του αρμόδιου υπουργού, αλλά έχοντας πλήρη επίγνωση των παθογενειών – κομματοκρατία, συναλλαγή, ανομία, νεποτισμός. Προτίμησα να ασχοληθώ με το Χαροκόπειο, ένα μικρό, καθαρό και εύρυθμο πανεπιστήμιο (ναι, υπάρχουν και αυτά!) που προσπαθεί εντατικά να σημειώνει υψηλότερες ακαδημαϊκές επιδόσεις. Το Συμβούλιο έγινε δεκτό θερμά και ακολούθησε εξαιρετική συνεργασία με τις πρυτανικές αρχές και το σύνολο των ΔΕΠ και διοικητικών, καταρρίπτοντας τους ατεκμηρίωτους ισχυρισμούς ότι ήμασταν “αντιμέτωποι με το σύνολο των πανεπιστημιακών”. Θέλω να ελπίζω ότι η πολιτεία θα ξανασκεφτεί τις πρόσφατες εξαγγελίες. Αντί να κάνει ένα τεράστιο άλμα προς τα πίσω, και ιδίως αν το εννοεί ότι θέλει να προσελκύσει Ελληνες επιστήμονες του εξωτερικού, να κάνει καλή χρήση από το τεράστιο απόθεμα επιστημονικής γνώσης, αλλά και διοικητικής τεχνογνωσίας που υπάρχει εκεί. Το χρωστάει στους πανεπιστημιακούς που παράγουν έργο διεθνούς επιπέδου σε αντίξοες συνθήκες στην Ελλάδα, στους φοιτητές, στην κοινωνία».
Τι απαντάει ο κ. Αριστείδης Μπαλτάς για την Αριστεία
Σε ρετσινιά μπορεί να μετατραπεί για ένα μαθητή η αριστεία του. Αυτό ανέφερε στη Βουλή ο υπουργός Παιδείας Αριστείδης Μπαλτάς και, μιλώντας χθες στην «Κ», εξήγησε ότι εννοούσε πως η απονομή αριστείας –μέσω της επιτυχίας σε εξετάσεις εισαγωγής σε ένα σχολείο– σε ένα μαθητή σε τόσο μικρή ηλικία, όπως τα 12 ή 13 του, μπορεί να μετατραπεί σε βαρύ φορτίο (σε πολλαπλά επίπεδα) στο οποίο ο αριστεύσας θα νιώθει ότι πρέπει να ανταποκρίνεται σε κάθε κρίσιμες εξετάσεις στη μετέπειτα ζωή του. Αντίστοιχη είναι η μεταφορική ερμηνεία της «ρετσινιάς» για κάθε μαθητή που απέτυχε στις εξετάσεις εισαγωγής στα πρότυπα πειραματικά. «Τα σχολεία αυτά πρέπει να πειραματίζονται επί της κοινωνικής ύλης που συνιστούν τα σχολεία», ανέφερε, κάνοντας τους επικριτές του να μιλούν για επιστροφή στα πειραματικά όπως οργανώθηκαν μεταπολιτευτικά –επί ΠΑΣΟΚ– με αποτέλεσμα ο θεσμός να υποβαθμιστεί τελικά σε σχολείο της γειτονιάς και όχι αριστείας.
Οσο για τα Συμβούλια των ΑΕΙ, ο κ. Μπαλτάς πιστεύει ότι δεν έγινε καλή εφαρμογή του θεσμού, όπως στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη. Στο εξωτερικό τα Συμβούλια είναι διοικητική δομή διακριτική από τις ακαδημαϊκές δομές, με αποτέλεσμα να διατηρείται η ακαδημαϊκή αυτοτέλεια των ΑΕΙ (π.χ. προεπιλογή από τα Συμβούλια των κοσμητόρων). Από την άλλη, ο κ. Μπαλτάς δεν αποκλείει την «επιστροφή» των Συμβουλίων με νέο νόμο αλλά μόνο με συμβουλευτικές αρμοδιότητες, ώστε να αξιοποιηθεί η εμπειρία και η διάθεση προσφοράς των Ελλήνων πανεπιστημιακών σε ξένες χώρες.
