Καθώς το πρόβλημα χρηματοδότησης του κράτους και των τραπεζών πλησιάζει ταχέως στο σημείο χωρίς επιστροφή, επανέρχονται οι εκδοχές της ιδέας ενός παράλληλου νομίσματος. Είναι όμως αξιόπιστες αυτές οι προτάσεις;
Ισως η πιο ηχηρή πρόσφατη παρέμβαση υπέρ ενός παράλληλου νομίσματος –που θα υιοθετηθεί μονομερώς– έγινε από τον Βόλφγκανγκ Μίνχαου, κύριο αρθρογράφο ευρωπαϊκών θεμάτων των Financial Times. Ο Μίνχαου, επικαλούμενος το έργο Αμερικανών οικονομολόγων όπως ο Ρόμπερτ Παρεντό και ο Τζον Κόκρεϊν, αναφέρθηκε στο άρθρο του στις 15/2 στη δημιουργία ενός κρατικού χρεογράφου –τύπου IOU– σε ευρώ, που θα μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως μέσο συναλλαγών για ορισμένους σκοπούς (όχι όμως ως μέσο αποθήκευσης αξίας ή λογιστική μονάδα). Η ελληνική κυβέρνηση, σύμφωνα με τον αρθρογράφο, θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει αυτά τα χρηματοδοτικά εργαλεία για να πληρώσει μισθούς και συντάξεις, οι πολίτες για να αγοράσουν προϊόντα από το σούπερ μάρκετ, οι τράπεζες για να ανακεφαλαιοποιηθούν. Με το παράλληλο νόμισμα εδραιωμένο, ισχυρίζεται ο Μίνχαου, η Αθήνα θα μπορούσε να κηρύξει στάση πληρωμών στο δημόσιο χρέος χωρίς να αναγκαστεί να φύγει από την Ευρωζώνη.
Η πρόταση Μίνχαου προκάλεσε την άμεση αντίδραση του Χιούγκο Ντίξον, ιδρυτή του Reuters Breakingviews. Με επιστολή του στους FT την επόμενη μέρα, ο Ντίξον εξήγησε ότι η φυγή καταθέσεων και η στάση πληρωμών του ελληνικού Δημοσίου θα οδηγούσε σε χρεοκοπία τις ελληνικές τράπεζες. Ο Βρετανός αναλυτής λοιδόρησε την ιδέα ότι θα μπορούσαν τα IOUs να χρησιμοποιηθούν για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών. Η ΕΚΤ δεν θα τα έκανε δεκτά, θα διέκοπτε την παροχή ρευστότητας στις τράπεζες και ενδεχομένως να αφαιρούσε τις άδειες λειτουργίας των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων. Η μόνη επιλογή της Αθήνας τότε θα ήταν οι έλεγχοι στην κίνηση κεφαλαίων.
Τα IOUs, κατά τον ίδιο, θα μπορούσαν να διακινούνται ελεύθερα, αλλά θα ήταν άχρηστα για την εισαγωγή απαραίτητων αγαθών, όπως καύσιμα και φάρμακα. Οπως αναφέρει στην «Κ» ο Ντίξον, σε ένα μη συναινετικό σενάριο οι έλεγχοι στην κίνηση κεφαλαίων «θα ήταν πολύ πιο σφοδροί από ό,τι στην Κύπρο», όπου η ΕΚΤ τροφοδοτούσε το τραπεζικό σύστημα με μετρητά. «Αναρωτιέμαι αν αυτοί που προωθούν την ιδέα του παράλληλου νομίσματος είναι τόσο ενθουσιώδεις με την ιδέα η Αθήνα να χρησιμοποιηθεί ως πιόνι στη μάχη κατά της γερμανικής οικονομικής πολιτικής στην Ευρώπη, ώστε να μην έχουν αναλογιστεί επαρκώς τις συνέπειες που θα είχε ένα τέτοιο σενάριο για τον ελληνικό λαό», καταλήγει.
Οι Β. Ρίχτερ, Κ. Αμπάντι και Ρ. ντε Αρκε Μπόρδα είχαν καταθέσει προ διετίας μία διαφορετική, συναινετική εκδοχή της ίδιας πρότασης («Euro or Drachma, or Both? A Temporary Parallel Currency Concept»). Στο δικό τους παράλληλο νόμισμα, ο κίνδυνος της μαζικής εκροής καταθέσεων αντιμετωπίζεται με την πρόβλεψη ότι περιουσιακά στοιχεία και υποχρεώσεις των οποίων η αξία έχει καθοριστεί πριν από την ημερομηνία εισαγωγής του νέου νομίσματος –όπως οι υφιστάμενες τραπεζικές καταθέσεις– θα παραμείνουν σε ευρώ. Επιπλέον, προβλέπεται οι τράπεζες –που θα υποστούν απώλειες, καθώς μακροπρόθεσμα δάνεια θα μετατραπούν στο υποτιμημένο παράλληλο νόμισμα– να αποζημιωθούν από την κεντρική τράπεζα, π.χ. με ομόλογα που θα εκδοθούν στο νόμισμα αυτό. Η προσφορά χρήματος στο παράλληλο νόμισμα και η νέα, σταθερή ισοτιμία με το ευρώ (κατόπιν πολιτικής απόφασης για το μέγεθος της υποτίμησης) θα είναι υπό τη διαχείριση της εθνικής κεντρικής τράπεζας, σε συνεννόηση με την ΕΚΤ και τα υπόλοιπα κράτη-μέλη του ευρώ. Το παράλληλο νόμισμα, σε αυτήν την εκδοχή, θα έχει συγκεκριμένη ημερομηνία λήξης, στο πέρας της οποίας το ευρώ θα είναι ξανά το μοναδικό νόμισμα της οικονομίας του συγκεκριμένου κράτους-μέλους.
Και φυσικά υπάρχει η εκδοχή του Geuro, την οποία εισήγαγε το 2012 ο τότε επικεφαλής οικονομολόγος της Deutsche Bank Τόμας Μάγιερ (στην οποία επανήλθε με άρθρο του στη FAZ την παραμονή των ελληνικών εκλογών). Το Geuro –ένα IOU που θα εξέδιδε το Δημόσιο της προβληματικής χώρας για να καλύψει τις υποχρεώσεις του σε συνθήκες χρηματοδοτικής αδυναμίας– θα μετατρεπόταν σε de facto νέο νόμισμα για τις εγχώριες συναλλαγές. Ο κίνδυνος τη μη διάδοσής του, καθώς οι πολίτες θα προσδοκούσαν την επιστροφή στο ευρώ, θα αντιμετωπιζόταν με την πρόβλεψη ότι τα Geuros δεν θα μπορούσαν να μετατραπούν σε ευρώ. Ο Μάγιερ προέβλεπε επίσης την πλήρη απορρόφηση του ελληνικού τραπεζικού συστήματος από τις ευρωπαϊκές αρχές, ώστε να μην καταρρεύσει.
