«Η υπηρεσία πρέπει να ενισχυθεί άμεσα εάν θέλουμε να κάνουμε στοιχειωδώς τη δουλειά μας» τονίζει σε συνέντευξη που παραχώρησε στην «Κ» η κ. Μαρία Σταυροπούλου, επικεφαλής της Υπηρεσίας Ασύλου. Αποκαλύπτει παράλληλα, ότι το πρώτο δίμηνο του 2015 καταγράφηκε αύξηση των αιτημάτων ασύλου από Σύρους πρόσφυγες κατά 268% και εκτιμά ότι η συνθήκη «Δουβλίνο 3» βαίνει προς αναθεώρηση. «Η ίδια η Κομισιόν θέτει υπό αμφισβήτηση τον κανονισμό», δηλώνει.
– Παρατηρείται αύξηση της πίεσης των μεταναστευτικών ροών προς την Ελλάδα;
– Σίγουρα ναι. Πέρυσι τέτοια εποχή ή ακόμα και πριν από έξι μήνες, οι Σύροι δεν ενδιαφέρονταν να ζητήσουν άσυλο στην Ελλάδα, δεν είχαμε δηλαδή την πίεση που βλέπετε σήμερα. Εχουν αρχίσει να εμπιστεύονται το σύστημα λίγο παραπάνω και αυτό φυσικά τραβάει περισσότερους. Αυτό θέλουμε κιόλας, δηλαδή οι άνθρωποι που όντως διώκονται στις πατρίδες τους, αυτοί να έρχονται να ζητούν προστασία γιατί αυτοί την έχουν ανάγκη.
– Είπατε ότι μέχρι πριν από έξι μήνες δεν υπήρχε τόσο μεγάλος αριθμός αιτημάτων ασύλου. Με δεδομένο ότι η συριακή κρίση δεν ξεκίνησε προ εξαμήνου, γιατί τώρα έχει ενταθεί το φαινόμενο;
– Αυτό που έχει αλλάξει είναι ότι οι Σύροι όπως και άλλες κατηγορίες προσφύγων όπως οι Ερυθραίοι, οι Σομαλοί, οι Αφγανοί εμπιστεύονται περισσότερο το σύστημα ασύλου στην Ελλάδα γιατί βλέπουν ότι όντως πολλοί από αυτούς παίρνουν άσυλο. Αυτή τη στιγμή ένας στους δύο αιτούντες άσυλο παίρνει προστασία στην Ελλάδα σε σύγκριση με το παρελθόν που το ποσοστό ήταν μόλις 0,5%.
Οσο υπάρχουν πόλεμοι
– Η εκτίμηση που διατυπώνουν ορισμένοι σε Αστυνομία και Λιμενικό ότι η ελληνική πολιτεία εξέπεμψε μήνυμα ηπιότερης διαχείρισης και αυτό προκάλεσε αύξηση των μεταναστευτικών ροών σάς βρίσκει σύμφωνη;
– Οχι, ξέρουμε ότι το κύμα προσφύγων, ιδίως από τη Συρία αλλά πλέον και από το Ιράκ, το Αφγανιστάν και αύριο ενδεχομένως από την Υεμένη, διογκούται. Αναπόφευκτα όσο δεν τελειώνουν οι πόλεμοι και οι βιαιοπραγίες θα υπάρχουν περισσότεροι άνθρωποι που θα φεύγουν από τις χώρες τους. Αλλά και αυτοί που βρίσκονται στις όμορες χώρες χάνουν την ελπίδα τους και λένε «τι θα γίνει, τα παιδιά μου θα μεγαλώσουν σε μια τέντα στον Λίβανο, πρέπει κάτι καλύτερο να γίνει γι’ αυτά» και φεύγουν. Το κύμα εμείς το βλέπαμε, και γι’ αυτό τον Σεπτέμβριο ξεκινήσαμε τη διαδικασία fast track για τους Σύρους πρόσφυγες.
– Τι ποσοστό των αιτούντων άσυλο είναι Σύροι;
– Αυτή τη στιγμή πρόκειται για το ένα τέταρτο των αιτούντων. Τους δύο πρώτους μήνες του 2015 για παράδειγμα το ένα τέταρτο των αιτούντων ήταν πολίτες Συρίας, μιλάμε για νέα αιτήματα. Σε σχέση με τον μηνιαίο μέσο όρο του 2014, αυτό είναι μια αύξηση της τάξης του 268%. Δηλαδή εκεί που τώρα καταγράφουμε τον μήνα 230 Σύρους, πέρυσι καταγράφαμε 65.
– Πόσος χρόνος χρειάζεται έως ότου διεκπεραιωθεί ένα αίτημα;
– Οι πρόσφυγες από τη Συρία, αυτοί των οποίων η ταυτότητα δεν αμφισβητείται, τελειώνουν σε μια μέρα. Ερχονται, καταγράφονται, τελειώνουν τη συνέντευξη και φεύγουν έχοντας μαζί τους απόφαση που λέει ότι αναγνωρίστηκαν ως δικαιούχοι διεθνούς προστασίας και έχοντας κάνει αίτηση για να τους δώσουμε ταξιδιωτικό έγγραφο.
– Με το ταξιδιωτικό έγγραφο μπορούν να ταξιδέψουν εντός ζώνης Σένγκεν;
– Ναι, χωρίς να χρειάζονται βίζα, γιατί και με το διαβατήριό τους μπορούν να ταξιδέψουν, αλλά πρέπει να έχουν βίζα για να πάνε π.χ. στη Γαλλία. Μπορούν να ταξιδέψουν τρεις μήνες ανά εξάμηνο.
– Η χορήγηση ταξιδιωτικών εγγράφων στους πρόσφυγες συνιστά παραβίαση των συνθηκών Σένγκεν, «Δουβλίνο 3»;
– Καμία απολύτως. Είναι απολύτως σύννομη με βάση τη σύμβαση της Γενεύης και το ευρωπαϊκό κεκτημένο για το άσυλο. Οταν λέμε ότι θα εφοδιάσουμε τους Σύρους με ταξιδιωτικά έγγραφα και θα πάνε να κατακλύσουν την Ευρώπη, υπάρχει κίνδυνος παρερμηνείας αυτής της κουβέντας. Ομως, οφείλουμε να δώσουμε άσυλο σε αυτούς που δικαιούνται και εφόσον ζητήσουν να δώσουμε και ταξιδιωτικά έγγραφα.
– Υπάρχει πράγματι υστέρηση στον αριθμό υπαλλήλων υπηρεσίας;
– Υπάρχει παντού υστέρηση. Γι’ αυτό και η υπηρεσία πρέπει να υπερδιπλασιαστεί άμεσα εάν θέλουμε δηλαδή να κάνουμε στοιχειωδώς τη δουλειά μας. Εκεί που είμαστε 200 άτομα πρέπει να γίνουμε 500.
Προϋπολογισμός
– Τι κονδύλι διατίθεται για τη λειτουργία της υπηρεσίας;
– Αστεία πράγματα. Το budget της υπηρεσίας για να καλύπτει τις ζωτικές λειτουργίες της, όχι πολυτέλειες, είναι 12 εκατ. ευρώ, από τα οποία μόνο τα 6 είναι εξασφαλισμένα από τον κρατικό προϋπολογισμό. Για τα υπόλοιπα πρέπει να προστρέξουμε σε ευρωπαϊκά προγράμματα. Πείτε μου εσείς μια άλλη υπηρεσία του Δημοσίου που λειτουργεί με αυτόν τον τρόπο…
– Είναι ακριβές ότι τώρα που λήγει το προηγούμενο χρηματοδοτικό πρόγραμμα υπάρχει κίνδυνος να βρεθεί στο κενό η χρηματοδότηση της υπηρεσίας;
– Ναι, αλήθεια είναι αυτό. Εχουμε πράγματι πέσει στο κενό ανάμεσα στα ευρωπαϊκά ταμεία. Από την πλευρά της υπηρεσίας, επειδή το βλέπαμε να έρχεται, κάναμε προγραμματισμό και αντλήσαμε κονδύλια από τον λεγόμενο ευρωπαϊκό οικονομικό χώρο. Κάπως τα ’χουμε φέρει σε ένα λογαριασμό ώστε να μην κινδυνεύσει η λειτουργία της υπηρεσίας μέχρι το τέλος του 2015. Τώρα εάν αυτό το χρηματοδοτικό κενό μπει και στο 2016 θα ’χουμε θέμα.
– Βλέπετε αλλαγή στους συσχετισμούς δυνάμεων στην Ε.Ε. σχετικά με τη συνθήκη «Δουβλίνο 3»;
– Ναι, όλο και πιο σθεναρά η Υπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ, οι ευρωπαϊκές ΜΚΟ, τα ευρωπαϊκά δικαστήρια έχουν αρχίσει να ροκανίζουν το Δουβλίνο, η ίδια η Κομισιόν θέτει υπό μεγάλη πλέον αμφισβήτηση τον κανονισμό. Βαίνουμε προς αναθεώρηση, μπορεί όχι σε έξι μήνες ή ένα χρόνο, όμως εντείνεται η συζήτηση όπως και η συζήτηση για να εξευρεθεί ένας νέος τρόπος κατανομής ευθυνών.
– Τι σημαίνει αυτό;
– Δύο πράγματα, κατανομή κόστους ή ανθρώπων, ή και τα δύο. Να υπολογιστούν τα κόστη και να δούμε τι αναλογεί σε κάθε χώρα. Εχουν βγει διάφορες κλείδες κατανομής. Είναι ιδιαίτερα «ζεστή» συζήτηση αυτή τη στιγμή, μας έχουν καλέσει να συμμετάσχουμε. Στην Ευρώπη τα πράγματα προχωρούν αργά, αλλά προχωρούν.
– Μέχρι πρότινος στον μηχανισμό διαχείρισης της παράνομης μετανάστευσης δεν είχε προκύψει θέμα ανοικτών δομών. Γιατί ανέκυψε τώρα το πρόβλημα;
– Ανέκαθεν υπήρχε, απλά η κυβέρνηση έθεσε ως προτεραιότητα να κάνει κάτι γι’ αυτό. Και το λεγόμενο action plan που εφήρμοσαν οι προηγούμενες κυβερνήσεις προέβλεπε ανοικτές δομές, αλλά η δημιουργία τους παρέμενε σε εκκρεμότητα. Δεν καλυπτόταν η ανάγκη. Εχουμε δέσμευση για τη δημιουργία 2.500 θέσεων σε ανοικτές δομές. Η Βουλγαρία δημιούργησε 6.000 θέσεις.
Η «Κ» είχε επισκεφθεί την Υπηρεσία Ασύλου τον Αύγουστο του 2014:
