Κατά τις δραματικές εβδομάδες που ζήσαμε ήταν μάλλον διακριτή η πολιτισμική και ιστορική σημασία πίσω από τις πολιτικές επιδιώξεις μερικών από τους βασικούς εθνικούς «παίκτες». Μερικές σκέψεις:
1. Η Γερμανία, ιστορικά, παίζει ως γνωστόν ρόλο ηγεμόνα στην ευρωπαϊκή ήπειρο. Είναι ένας ρόλος τον οποίο έχει συνηθίσει και στον οποίο την έχουμε και εμείς οι υπόλοιποι συνηθίσει. Η πασίγνωστη τυφλή πίστη των Γερμανών στην κατά γράμμα τήρηση των κανόνων δεν τους απέτρεψε από το να τους παραβιάσουν κατά τον ρου της Ιστορίας κατά συρροήν και με τον πλέον απάνθρωπο τρόπο. Υπ’ αυτή την έννοια, εάν το σκεπτικό είναι πως η Ελλάδα έπρεπε να τιμωρηθεί για την παραβίαση των κανονισμών, η Γερμανία δεν θα έπρεπε καν να ομιλεί. Αλλά ας είναι. Αυτή η τυπολατρία των Γερμανών είναι και το αδύναμο σημείο τους – όπως συμβαίνει με κάθε εμμονή, ατομική και συλλογική, όταν αυτή γίνεται πολιτική, ιδεολόγημα. Σήμερα, γεωπολιτικά μιλώντας, η γερμανική στάση εξαρτάται πάρα πολύ και από την κατεύθυνση που ακολουθούν οι ΗΠΑ (ήταν θετική για την Ελλάδα, η αμερικανική στάση περί παραμονής της χώρας στην Ευρωζώνη). Ισως μετά την αποχώρηση και του τελευταίου αμερικανικού άρματος από τη Γερμανία, οι Γερμανοί να αισθάνονται μόνοι σε ένα περιβάλλον στο οποίο μάλιστα, σύμφωνα και με τις αμερικανικές ανακοινώσεις της περασμένης εβδομάδας, υπ’ αριθμόν ένα εχθρός των ΗΠΑ θα πρέπει να λογίζεται η Ρωσία. Αυτές είναι ζυμώσεις που συμβαίνουν τώρα, αυτή τη στιγμή, συνεπώς δεν είναι εύκολο να καταλήξει κανείς σε συμπεράσματα. Το πρόβλημα όμως είναι ότι παραδοσιακά οι Γερμανοί δεν είναι συνηθισμένοι σε πολιτικές λύσεις, προτιμούν τις πιο δραστικές (βλέπε Σόιμπλε), σε αντίθεση με τους Γάλλους. Αλλά οι δραστικές λύσεις φέρνουν μαζί τους και αυταρχισμούς. Ομως, μέσα στο παγκόσμιο περιβάλλον του 21ου αιώνα, η στάση αυτή μοιάζει με παλαιό ημερολόγιο. Οι Γερμανοί είναι υποχρεωμένοι να αφήσουν πίσω τους τον μονοκόμματο ρομαντικό επαρχιωτισμό τους και να δούνε τη μεγάλη ευρωπαϊκή εικόνα.
2. Η Γαλλία διεκδίκησε εκ νέου και με δυναμισμό τον επίσης παραδοσιακό της ρόλο του δεύτερου ισχυρού «παίκτη» στα ιστορικά τεκταινόμενα της Γηραιάς Ηπείρου, χρησιμοποιώντας το ελληνικό πρόβλημα προς όφελος, όπως αποδείχθηκε, της Ελλάδας. Μπορεί να μιλάμε εδώ για «ρεαλπολιτίκ», χωρίς συναισθηματισμούς (κόντρα με Γερμανία, το εσωτερικό μέτωπο με τη Λεπέν κτλ.), αλλά περισσότερο ίσως από κάθε άλλη χώρα, η Γαλλία (κυρίως, η σοσιαλδημοκρατική Γαλλία) ενσαρκώνει τα κλασικά ευρωπαϊκά ιδεώδη, την ανοιχτή ματιά, την ανεκτικότητα, την αφοσίωση στην ιδέα μιας ανθρωπιστικής ενωμένης Ευρώπης. Μπορεί να υπερισχύσει μια τέτοια αντίληψη, κατεξοχήν πολιτική και δευτερευόντως οικονομική, που τόσο έχει ανάγκη η Ευρωπαϊκή Ενωση; Ευχής έργο η Γαλλία να συνεχίσει να διαδραματίζει τόσο δυναμικό ρόλο στις ευρωπαϊκές υποθέσεις, όχι χάριν των δικών μας γελοίων μικροπολιτικών διαφωνιών περί ανοιχτών επαγγελμάτων ή ανοιχτών καταστημάτων την Κυριακή (αν είναι δυνατόν!) αλλά για το παρόν και το μέλλον της Ευρώπης.
3. Η Ελλάδα: Εδώ, οι ανοησίες πληρώνονται ακριβά ασχέτως γερμανικής αδιαλλαξίας. Αν λοιπόν δεν εγκαταλείψουμε τον μόνιμο παιδισμό μας και την οπισθοδρομική ρομαντική αφασία μας, ίσως σύντομα βρούμε πάλι μπροστά μας τον κ. Σόιμπλε με τον φάκελο του Γκρέξιτ υπό μάλης και πρόσωπα όπως τους κ. Λαπαβίτσα και κ. Στρατούλη να χαμογελούν χαιρέκακα τρίβοντας τα χέρια τους. Εχουμε μια τεράστια ευκαιρία να δούμε και εμείς τη μεγάλη ευρωπαϊκή εικόνα, να υποδεχθούμε το πραγματικό και να εγκαταλείψουμε τις αυνανιστικές μας φαντασιώσεις. Εδώ που φτάσαμε, με τον χρόνο να είναι τόσο ασφυκτικός, όλα είναι εξαιρετικά δύσκολα. Είμαστε όμως υποχρεωμένοι να αλλάξουμε.
