Η Ελλάδα απέφυγε την έξοδο από το ευρώ αλλά οι επιφυλακτικοί πιστεύουν ότι έχει αρχίσει η αντίστροφη μέτρηση για να τεθεί εκ νέου θέμα άτακτης χρεοκοπίας και εξόδου της από το «μη αντιστρέψιμο» ευρώ.
Οποτε κι αν συμβεί αυτό είναι σκόπιμο να ξαναδεί κανείς τι μας δίδαξε η περίπτωση της Αργεντινής.
Το 2001 όταν κήρυξε στάση πληρωμών ακολούθησε αποσύνδεση του πέσο από το δολάριο που οδήγησε στην υποτίμηση του αργεντίνικου νομίσματος κατά 75%. Το ΑΕΠ της καταβαραθρώθηκε κατά 15%, ο πληθωρισμός εκτινάχθηκε στο 40% και επλήγησαν νοικοκυριά και επιχειρήσεις. Ακόμη και σήμερα η χώρα παραμένει αποκλεισμένη από τις αγορές. Με τη βοήθεια, όμως, μιας ευνοϊκής παγκόσμιας οικονομικής συγκυρίας, η οικονομία της Αργεντινής ανέκαμψε σύντομα.
Στο μεταξύ στην Ελλάδα η ύφεση είναι τόσο βαθιά από το 2008 και τα χρέη της τόσο ιλιγγιώδη ώστε ορισμένοι οικονομολόγοι υποστηρίζουν πως θα ήταν προς το συμφέρον της να εγκαταλείψει τη νομισματική ένωση. Θα μπορούσε μήπως μια νέα δραχμή, υποτιμημένη κατά 50%, να σταθεί καταλυτική στην ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας; Οπως τονίζει ο Μπάρι Αϊχενγκριν, καθηγητής Οικονομικών και Πολιτικών Επιστημών στο πανεπιστήμιο του Μπέρκλεϊ, «οι παραλληλισμοί με την Αργεντινή είναι προφανείς. Ενα τραπεζικό σύστημα που έχει καταρρεύσει, ένα μη βιώσιμο χρέος και ανάγκη να αποκατασταθεί και να ενισχυθεί η διεθνής ανταγωνιστικότητά της». Ο ίδιος επικαλείται, όμως, σειρά επιχειρημάτων που καταδεικνύουν πως μια επιστροφή στη δραχμή με τη συνεπακόλουθη υποτίμηση δεν θα προσέφερε στην Ελλάδα τόσα πολλά.
«Η Ελλάδα δεν είναι τόσο ανοικτή οικονομία και εξάγει λιγότερα» επισημαίνει ο κ. Αϊχενγκριν.
Η ανατίμηση του δολαρίου κατά 30% στο διάστημα 1999-2001 καθιστούσε μη ανταγωνιστικές τις εξαγωγές της Αργεντινής, ιδιαιτέρως όταν κατέρρευσε το νόμισμα της γειτονικής της Βραζιλίας. Τα προβλήματα ανταγωνιστικότητας της Ελλάδας έχουν βαθύτερες ρίζες. Ούτε η καταβαράθρωση των μισθών κατά 40% που έχει γίνει μετά το 2008 δεν έχει μειώσει το κόστος της εργασίας όσο θα χρειαζόταν για να δώσει ώθηση στις εξαγωγές. Αν μια τόσο μεγάλη «εσωτερική» υποτίμηση δεν κατέστησε πιο ανταγωνιστική την Ελλάδα, γιατί θα το επιτύχει μια εξίσου μεγάλη «εξωτερική» υποτίμηση;
Δεδομένου ότι εξάγει εμπορεύματα και πρώτες ύλες, η Αργεντινή είχε την τύχη να καταρρεύσει το νόμισμά της ακριβώς όταν άρχισε να αυξάνεται θεαματικά η παγκόσμια ζήτηση. Αυτό έδωσε τεράστια ώθηση στις εξαγωγές της και στην εγχώρια κατανάλωση. Σύμφωνα, όμως, με τον Βίλεμ Μπούιτερ, οικονομολόγο στην Citi και έναν εκ των συγγραφέων της έκθεσης στην οποία εισήχθη για πρώτη φορά ο όρος Grexit, «αυτό δεν πρόκειται να επαναληφθεί στην Ελλάδα, καθώς η οικονομία της είναι πολύ πιο κλειστή και δεν έχει καμία ελπίδα να τονωθεί ούτε από τον τουρισμό και τη ναυτιλία».
Η πρόσφατη ιστορία, όμως, καταδεικνύει πως οι μεγάλες υποτιμήσεις νομισμάτων τελικά οδηγούν σε ανάκαμψη. Το ΑΕΠ της Ρωσίας αυξήθηκε κατά 40% την πενταετία μετά την κατάρρευση κατά 75% που σημείωσε το ρούβλι το 1998. Η οικονομία της Νότιας Κορέας σημείωσε ανάπτυξη 30% την πενταετία μετά την πτώση κατά 45% που σημείωσε το γουόν το 1997. Ο Αντριου Κένιγκχαμ της Capital Economics θεωρεί «σχεδόν βέβαιο» ότι θα υπάρξει περίοδος ταχύτατης ανάπτυξης και ανάκαμψης της απασχόλησης και στην Ελλάδα. Εξάλλου, ακόμη κι αν η Ελλάδα εγκαταλείψει το ευρώ, μάλλον θα παραμείνει μέλος της Ευρωπαϊκής Ενωσης, οπότε θα εξακολουθήσει να λαμβάνει ευρωπαϊκά κονδύλια.
Το σημαντικότερο, όμως, είναι πως θα επιταχύνει την ανάκαμψη η διαφορά ανάμεσα στην τρέχουσα και τη δυνητική ανάπτυξη, το γνωστό ως «παραγωγικό κενό», που όσο μεγαλύτερο είναι, τόσο ισχυρότερη είναι η ανάκαμψη. Το παραγωγικό κενό της Ελλάδας είναι τεράστιο, της τάξης του 13% σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ.
