«Τα πράγματα είναι δύσκολα» την επομένη των εκλογών, αναφορικά με τον σχηματισμό κυβέρνησης, επισημαίνει, μιλώντας στην «Κ», ο πρώην υπουργός Οικονομικών Ευκλείδης Τσακαλώτος. Οπως τονίζει, «δεν μπορούμε να ξαναπάμε σε εκλογές», ενώ παράλληλα δεν μπορεί να δει συνεργασία με το ΠΑΣΟΚ και το Ποτάμι, πολύ δε περισσότερο με τη Ν.Δ. Αρνητικός εμφανίζεται και στην προοπτική οικουμενικής κυβέρνησης, στην οποία βλέπει «απαξίωση της ίδιας της πολιτικής και της δημοκρατίας». Ο κ. Τσακαλώτος μιλάει, επίσης, για κλίμα «ανθρωποφαγίας και αριστερού εμφυλίου», με αφορμή τη διάσπαση στον ΣΥΡΙΖΑ.
– Τι πήγε τόσο λάθος στη διαπραγμάτευση και από την απόλυτη απόρριψη των μνημονίων ο ΣΥΡΙΖΑ και η κυβέρνησή του κατέληξαν με ένα νέο μνημόνιο;
– Αντιμετωπίσαμε σκληρούς αντίπαλους, μερικοί από τους οποίους επιθυμούσαν την πολιτική ήττα του ΣΥΡΙΖΑ «pour encourager les autres», που θα έλεγε και ο Βολταίρος! Την ίδια στιγμή, η όποια αξιόπιστη απειλή – υπογραμμίζοντας ότι κάτι τέτοιο δεν ήταν ποτέ η προτεραιότητα της κυβέρνησης– αδράνησε με την υιοθέτηση του Grexit από το πιο σκληρό τμήμα των πιστωτών. Και βέβαια, είχαμε και ένα σκληρό μπλοκ εξουσίας εντός της χώρας που έκανε τα πάντα για να μη μπορεί να κυβερνήσει ο ΣΥΡΙΖΑ και να υπάρξει η περιβόητη αριστερή παρένθεση. Αίσθησή μου, όμως, είναι ότι μεγάλο τμήμα του κόσμου, ιδιαίτερα αυτό που μας ενδιαφέρει να το αντιπροσωπεύουμε πολιτικά, καταλαβαίνει ότι διαπραγματευθήκαμε σκληρά και ότι είχαμε και νίκες, όχι μόνο ήττες. Προπάντων έχει καταλάβει τις κοινωνικές και πολιτικές μας προτεραιότητες. Οπως, βέβαια, έχει καταλάβει και αυτές των αντιπάλων μας.
Η πολιτική συνεχίζεται
– Εχει ειπωθεί και επαναλαμβάνεται από στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ ότι η συμφωνία που φέρατε δεν είναι αυτό που επιθυμούσατε, ότι δεν είναι καλή, ενώ αμφισβητείται η αποτελεσματικότητά της. Πώς λοιπόν, αφού διαφωνείτε με το περιεχόμενο, θα την εφαρμόσετε και μάλιστα καλύτερα από τους υπόλοιπους;
– Η πολιτική δεν σταματάει επειδή δεν καταφέραμε να πετύχουμε όλα όσα θέλαμε στη διαπραγμάτευση. Αφενός είχαμε και κέρδη από τη διαδικασία: το γεγονός ότι το θέμα του χρέους μπήκε οριστικά στη βραχυπρόθεσμη ατζέντα, ότι το νέο Ταμείο έχει και επενδυτικό σκέλος και δεν βασίζεται μόνο σε ιδιωτικοποιήσεις αλλά και σε «άλλα μέσα», ότι το θέμα των συλλογικών συμβάσεων έμεινε ανοικτό κ.λπ. Αφετέρου ο ελληνικός λαός καλείται να αποφασίσει ποιος μπορεί να διαπραγματευθεί καλύτερα τα ανοικτά θέματα και ποιος μπορεί να ανοίξει θέματα εκτός μνημονίου με γνώμονα την κοινωνική δικαιοσύνη και τα συμφέροντα του κόσμου της εργασίας.
– Ποιες είναι οι δυνατότητες της ελληνικής οικονομίας, δεδομένου του πλαισίου που διαμορφώνει η συμφωνία και σε τι χρονικό διάστημα θα μπορούσαν να αρχίσουν να αποδίδουν;
– Βραχυπρόθεσμα θα εξαρτηθεί από το αν θα έχουμε κλείσει την πρώτη αξιολόγηση πριν από το τέλος του χρόνου, αν ολοκληρωθεί η ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών και αν συμφωνηθεί μια λύση για το χρέος. Αν γίνουν όλα αυτά, τότε θα ελευθερωθεί μια συμπιεσμένη ζήτηση, και από τη μεριά των καταναλωτών και από τη μεριά των επενδυτών, που θα δώσει μια σημαντική ώθηση στην οικονομία το 2016. Αλλά πιο μεσοπρόθεσμα, θα εξαρτηθεί από το αναπτυξιακό μοντέλο που η κυβέρνηση καλείται να παρουσιάσει τον Μάρτιο του 2016. Αυτό χρειάζεται στοχευμένες κινήσεις, τον συντονισμό του δημόσιου, του κοινωνικού και του ιδιωτικού τομέα, νέους συνεργατικούς παραγωγικούς φορείς, πάνω σε ένα μοντέλο που διακόπτει την εσωτερική υποτίμηση, μια και είναι δύσκολο να πιστέψει κανείς ότι η Ελλάδα έχει συγκριτικό πλεονέκτημα στους χαμηλούς μισθούς.
Κοινωνική πόλωση
– Μια οικουμενική κυβέρνηση θα ήταν καλή λύση, δεδομένων των δυσκολιών;
– Πολλοί το ρωτούν αυτό καλοπροαίρετα με την επιθυμία να ξεπεραστεί μια, κατά την άποψή τους, τεχνητή πολιτική πόλωση. Μόνο που αυτή η πόλωση δεν είναι τεχνητή. Αντιθέτως, αντανακλά μια κοινωνική πόλωση, που βασίζεται στην αύξηση των ανισοτήτων, στην περιθωριοποίηση μεγάλων τμημάτων του πληθυσμού, και μια αίσθηση ότι τίποτα δεν μπορεί να αλλάξει. Οι προτεραιότητες εντός και εκτός μνημονίου δεν μπορεί να είναι ταξικά ουδέτερες. Η δημοκρατία βασίζεται σε αντιπαραθέσεις αξιών, προτάσεων και οραμάτων. Η προσπάθεια να βραχυκυκλωθεί αυτή η αντιπαράθεση έχει πολλές φορές το αντίθετο αποτέλεσμα απ’ ό,τι πιστεύουν οι υποστηρικτές των οικουμενικών κυβερνήσεων – την απαξίωση της ίδιας της πολιτικής και της δημοκρατίας.
– Τα στελέχη που αποχώρησαν σας κατηγορούν για μνημονιακή μετάλλαξη και προδοσία των αγώνων και των ιδανικών της Αριστεράς. Εγινε ο ΣΥΡΙΖΑ μνημονιακό κόμμα;
– Να σας πω εισαγωγικά ότι δεν προσχωρώ, όχι μόνον εγώ, ούτε ο ΣΥΡΙΖΑ, στο κλίμα των ημερών, της ανθρωποφαγίας και του αριστερού εμφυλίου, όλοι εναντίον όλων με τους βαρύτερους χαρακτηρισμούς. Να πω ακόμη ότι τα κόμματα δεν είναι σαν τη Δημιουργία, να φτιάχνονται ή να αλλάζουν σε 7 μέρες ή σε 7 μήνες. Μου είναι, επίσης, ξένη η ασπρόμαυρη διχαστική πολιτική ανάλυση: «Οι προδότες και οι συνεπείς». Δεν ξέρω αν αυτή η ανάλυση έχει σχέση με την Αριστερά, ενδεχομένως με μια μακρινή παράδοση του ΚΚΕ, σίγουρα δεν έχει σχέση με τον μαρξισμό.
– Εσωκομματικά, οι διαδικασίες κατεπείγοντος που υιοθετήθηκαν για την ψήφιση των προαπαιτουμένων και της συμφωνίας, αλλά και για την προσφυγή στις κάλπες, προκάλεσαν αντιδράσεις. Η ευθύνη της διακυβέρνησης απαιτεί εκπτώσεις στη δημοκρατική λειτουργία του κόμματος;
– Εχω πειστεί με τα χρόνια ότι όποτε τίθεται το δίλημμα «άμεση πολιτική απάντηση ή δημοκρατία», η απάντηση είναι «δημοκρατία». Στις εξαιρετικά σπάνιες περιπτώσεις που ο χρόνος σε πιέζει ασφυκτικά, πρέπει τουλάχιστον να διαθέτεις τους μηχανισμούς λογοδοσίας που θα επιτρέψουν τον αναστοχασμό και τον διάλογο. Εχω τη βαθιά πεποίθηση ότι διά μέσου της δημοκρατίας θα δοθούν οι καλύτερες απαντήσεις, όσο φωτισμένα και να είναι τα επιτελεία ή οι πρωτοπορίες. Αυτό ισχύει, για μένα τουλάχιστον, και για το χθες και για το αύριο.
«Δεν μπορούμε να ξαναπάμε σε εκλογές»
– Εφόσον ο ΣΥΡΙΖΑ κερδίσει τις εκλογές, δεδομένου ότι η αυτοδυναμία είναι μάλλον απίθανη, με ποιες δυνάμεις και υπό ποιες προϋποθέσεις θα μπορούσε να συνεργαστεί για τον σχηματισμό κυβέρνησης; Το ενδεχόμενο νέων εκλογών αποτελεί επιλογή;
– Αυτό θα πρέπει να αποφασιστεί από τα συλλογικά όργανα του ΣΥΡΙΖΑ. Πάντως, τα πράγματα είναι δύσκολα. Γιατί από τη μια μεριά δεν μπορούμε να ξαναπάμε σε εκλογές, από την άλλη, δεν βλέπω πώς ο ΣΥΡΙΖΑ μπορεί να συνεργαστεί με το ΠΑΣΟΚ και το Ποτάμι, πόσο μάλλον με τη Ν.Δ. Και το λέω αυτό γιατί αυτές οι δυνάμεις, ιδιαίτερα το ΠΑΣΟΚ και η Ν.Δ., έχουν χτίσει τις κοινωνικές τους συμμαχίες, και άρα την πολιτική τους εξουσία, πάνω στο πελατειακό σύστημα και στη φοροδιαφυγή. Δεν βλέπω πώς θα μπορέσουμε να αλλάξουμε τον δημόσιο τομέα και να αντιμετωπίσουμε τη φοροδιαφυγή με τέτοιου ίδιους συμμαχίες, πόσο μάλλον να αναδιαρθρώσουμε το φορολογικό σύστημα ή να βελτιώσουμε το σύστημα υγείας και τη δημόσια παιδεία, προς όφελος των αδυνάτων και του κόσμου της εργασίας.
