Το ταφικό μνημείο της Αμφίπολης κατασκευάστηκε από τον Δεινοκράτη ή τον Στησικράτη ύστερα από παραγγελία και χρηματοδότηση του Μ. Αλεξάνδρου, για τον φίλο του, Ηφαιστίωνα, μετά τον θάνατό του και υλοποιήθηκε από τον Αντίγονο τον Μονόφθαλμο, το πρώτο τέταρτο του 4ου π.Χ. αιώνα.
Τη νέα θεωρία γύρω από το μυστικό του τύμβου Καστά της Αμφίπολης παρουσίασε η αρχαιολόγος της ανασκαφής, Κατερίνα Περιστέρη, και εμβόλιμα ο αρχιτέκτονας του μνημείου Μιχάλης Λεφαντζής, με βάση και νέα ευρήματα που φέρουν το μονόγραμμα-σφραγίδα του Μακεδόνα, αξιωματικού χθες το βράδυ σε εκδήλωση στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.
Η επιγραφή «ΠΑΡΕΛΑΒΟΝ ΗΦΑΙΣΤΙΩΝΟΣ», εν είδει οικοδομικού γραπτού συμβολαίου, βρέθηκε σε τουλάχιστον δύο οικοδομικές πλάκες, ενώ σε άλλο μαρμάρινο θραύσμα υπάρχει η επιγραφή «ΑΝΤ». Ως ΑΝΤ, σύμφωνα με τις νέες υποθέσεις, υπέγραφαν όλα τα μέλη της δυναστείας των Αντιγονιδών, αλλά οι ερευνητές εκτιμούν ότι επρόκειτο για την υπογραφή του Αντίγονου του Μονόφθαλμου που έλαβε την εντολή να υλοποιήσει το έργο. Η επιγραφή αποτελούσε το «οικοδομικό γραπτό συμβόλαιο» για την παραλαβή του μαρμάρινου υλικού που προοριζόταν για το μεγαλεπήβολο έργο, πιθανότατα ηρώο, όμοιας τυπολογίας με άλλα μνημεία ανά την επικράτεια (Χαιρώνεια, Αλεξάνδρεια κ.ά.).
Εντοπίστηκε σε τουλάχιστον δύο μαρμάρινα μέλη που βρέθηκαν γύρω από τον Λέοντα της Αμφίπολης –το επιτάφιο μνημειώδες γλυπτό– ο οποίος, σύμφωνα με τις νεότερες εκτιμήσεις, επιβεβαιώνουν ήταν τοποθετημένος στην κορυφή του Τύμβου Καστά της Αμφίπολης.
Δυσδιάκριτη επιγραφή
«Επί 80 χρόνια ήταν σε κοινή θέα τα αρχιτεκτονικά μέλη, δίπλα στο λιοντάρι. Κανείς όμως δεν πρόσεξε τη δυσδιάκριτη επιγραφή στη μαρμάρινη επιφάνεια», ανέφερε ο κ. Λεφαντζής, αναλύοντας το μυστικό της γεωμετρίας που κρύβεται στην κορυφή του τύμβου και στον ξύλινο στύλο που χρησιμοποιήθηκε για να στηρίζει τον μαρμάρινο λέοντα». Είναι ένα λεπτεπίλεπτο έργο, πεδίο μελέτης για μηχανικούς, ένα μνημείο αναμφισβήτητα του τελευταίου τετάρτου του 4ου π.Χ αιώνα. Τη χρονολόγησή του τεκμηρίωσε η κ. Περιστέρη αντιστοιχίζοντας τα ευρήματά του (σφίγγες, Καρυάτιδες, ψηφιδωτό δάπεδο) με έργα της ίδιας περιόδου που φυλάσσονται σε μουσεία εντός και εκτός της χώρας.
