Νέες πτυχές της προσέγγισης με τη Ρωσία αποκαλύπτει στην «Κ» ο Παναγιώτης Λαφαζάνης. Ο επικεφαλής της ΛΑΕ μιλά για τα σχέδια εναλλακτικής χρηματοδότησης της Ελλάδας, τα οποία ισχυρίζεται ότι είχαν γίνει δεκτά από τη Μόσχα, για τα οποία είχε επαφές στο Διεθνές Οικονομικό Φόρουμ της Αγίας Πετρούπολης (γνωστό ως το «ρωσικό Νταβός»), μόλις μία εβδομάδα πριν από την προκήρυξη του δημοψηφίσματος. Επιπλέον, μιλά για το τι συζητήθηκε στην κυβερνητική επιτροπή της 26ης Ιουνίου, αφού ο Αλέξης Τσίπρας εισηγήθηκε την προσφυγή στο δημοψήφισμα.
Ο κ. Λαφαζάνης λέει στην «Κ» για τη διακρατική συμφωνία κατασκευής του αγωγού φυσικού αερίου Turkish Stream που υπέγραψε με τον Ρώσο ομόλογό του Αλεξάντερ Νόβακ στις 19 Ιουνίου στην Αγία Πετρούπολη – στο συνέδριο που ο πρώην υπουργός χαρακτήρισε «πολύ πιο ουσιαστικό» από το Νταβός. «Ολα αυτά ήταν προωθημένα σχέδια, δεν ήταν απλά λόγια» υπογραμμίζει.
Η πρόταση
«Αυτό που πρότεινα ήταν οι ρωσικές τράπεζες να χρηματοδοτήσουν την ελληνική εταιρεία που θα συμμετείχε στην κοινοπραξία κατασκευής του αγωγού, τη ΔΕΠΕΝΕ, έναντι των ωφελειών που θα είχε στο μέλλον από τη διαχείρισή του». Η ιδέα ήταν να χορηγηθούν «κάποια δισ.» στη ΔΕΠΕΝΕ ως προκαταβολή για το έργο, με τα οποία η εταιρεία θα αγόραζε ελληνικό χρέος και θα βοηθούσε την Ελλάδα να ξεφύγει από την «τρομερή οικονομική στενότητα» στην οποία βρισκόταν.
«Από τις ρωσικές τράπεζες μου είπαν ότι είναι ρεαλιστικό το σχέδιο και ότι το έχουν ξανακάνει» λέει ο κ. Λαφαζάνης. «Η ρωσική πλευρά είχε συμφωνήσει ότι με τη διαμόρφωση της κοινοπραξίας θα δινόταν η χρηματοδότηση». Ωστόσο, η κοινοπραξία δεν συστάθηκε ποτέ: «είχα ιδρύσει τη ΔΕΠΕΝΕ και ήμασταν έτοιμοι να προχωρήσουμε στο επόμενο βήμα, αλλά τότε ήλθε το τρίτο μνημόνιο, απομακρύνομαι εγώ από την κυβέρνηση και το έργο ενταφιάζεται».
Παράλληλα, όπως λέει, με την απομάκρυνσή του «ενταφιάζεται και η πρωτοβουλία που είχαμε βάλει μπρος για να γίνει η Ελλάδα τακτικό μέλος της Νέας Αναπτυξιακής Τράπεζας των BRICS». Οπως υπενθυμίζει ο κ. Λαφαζάνης, το ελληνικό αίτημα για ένταξη στο ίδρυμα που φιλοδοξεί να αποτελέσει το αντίβαρο της Παγκόσμιας Τράπεζας, είχε γίνει δεκτό από τη Ρωσία. Προσθέτει δε ότι θα «μπορούσε να είχε άμεσα οφέλη για την Ελλάδα, με τη μορφή αναπτυξιακών δανείων». Στο Φόρουμ της Αγίας Πετρούπολης, όπως αναφέρει, ο ίδιος είχε συναντήσεις σχετικά με την «τράπεζα των BRICS» και με τον πρόεδρο του νέου οργανισμού, τον Ινδό Κ.Β. Καμάθ, που «δήλωσε ανοιχτός στην άμεση προσχώρηση της Ελλάδας».
Η Ρωσία, στο πλαίσιο μιας «ειδικής στρατηγικής σχέσης», θα είχε «κάθε συμφέρον να στηρίξει» την Ελλάδα σε περίπτωση που θα ακολουθούσε εναλλακτικό δρόμο εκτός ευρώ, λέει ο κ. Λαφαζάνης. Οπως αναφέρει, συζητούσε τακτικά με τον κ. Τσίπρα για τις σχέσεις με τη Μόσχα και τα οφέλη που θα μπορούσαν να αποφέρουν για την Ελλάδα. «Συμφωνούσε στα συγκεκριμένα βήματα, με επίκεντρο τα ενεργειακά», σημειώνει, «αν και στη συνέχεια με το νέο μνημόνιο τέθηκαν στο περιθώριο».
Ερωτώμενος γιατί συστρατεύθηκε σε μία προεκλογική εκστρατεία (του Ιανουαρίου του 2015) που υποσχόταν χωρίς αστερίσκους παραμονή στο ευρώ, λέει: «Πόνταρα ότι θα φτάναμε σε ένα σημείο όπου οι πιστωτές θα επέβαλλαν σκληρούς όρους. Τότε θα δοκιμαζόταν η αντιμνημονιακή προσήλωση του Τσίπρα και της ηγετικής ομάδας. Θα ετίθετο το δίλημμα μεταξύ αποδοχής των πολύ σκληρών όρων και εξόδου από το ευρώ.
Σε αυτό το σημείο, θεωρούσα ότι ίσως δεν θα γινόταν δεκτό το τελεσίγραφο και θα υποχρεωνόταν η ηγετική ομάδα να στραφεί σε έναν άλλο δρόμο».
«Σιγή ιχθύος»
Ο κ. Λαφαζάνης θυμάται με φόρτιση την ημέρα προκήρυξης του δημοψηφίσματος, μία εβδομάδα μετά το ταξίδι στην Αγία Πετρούπολη, στο οποίο ο κ. Τσίπρας είχε δηλώσει ότι η Ελλάδα δεν φοβάται τις ανοιχτές θάλασσες και ο κ. Πούτιν είχε πει ότι το πρόβλημα δεν το έχει η χώρα μας αλλά οι πιστωτές της. «Με την επιστροφή του από τις Βρυξέλλες, ο Τσίπρας συγκαλεί την κυβερνητική επιτροπή και εισηγείται δημοψήφισμα επί της πολύ σκληρής πρότασης Γιούνκερ. Εγώ εκεί αναθάρρησα. Υπερθεμάτισα υπέρ του δημοψηφίσματος, θεωρώντας το αδιανόητο ότι θα μετέτρεπε το “Οχι” σε “Ναι”. Ρώτησα στη συνεδρίαση, επανειλημμένα, φορτικά και πιεστικότατα, τι θα κάνουμε σε περίπτωση που βγει “Οχι”. Γιατί δεν θεωρούσα εφικτό να υποχωρήσουν οι πιστωτές ενώπιον της βούλησης του λαού. Παρά τις φορτικές μου ερωτήσεις, υπήρχε επ’ αυτού σιγή ιχθύος. Αν υπήρχε εναλλακτικό σχέδιο για έξοδο από την Ευρωζώνη, θα το φανέρωναν τότε».
Ο πρώην υπουργός θεωρεί ότι η διαπραγματευτική τακτική της κυβέρνησης ήταν λάθος εξαρχής: «Από την πρώτη στιγμή είχα πει εντός των κυβερνητικών οργάνων ότι πρέπει να θέσουμε στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων το ενδεχόμενο εξόδου από το ευρώ ως βιώσιμης εναλλακτικής λύσης, σε περίπτωση που παραβιάζονταν οι “κόκκινες γραμμές” μας σχετικά με το προεκλογικό μας πρόγραμμα». Σύμφωνα με τον κ. Λαφαζάνη, το ενδεχόμενο απορρίπτονταν από τον πρωθυπουργό και τους βασικούς υπουργούς. «Αυτό ήταν και η Αχίλλειος Πτέρνα της κυβέρνησης» λέει ο αρχηγός της ΛΑΕ. «Δεν έλεγε στον κόσμο ότι υπήρχε εναλλακτική προοπτική, που δεν εξαρτάται από τους πιστωτές. Αυτό σήμαινε ότι πήγαινε ως όμηρος στις διαπραγματεύσεις. Εγώ από ένα σημείο και πέρα έλεγα στα όργανα ότι η κυβέρνηση έκανε διαπραγματευτικό τουρισμό».
Μιλάει δε με πικρία για τους «53», που «παριστάνουν τώρα τους διαφωνούντες», οι οποίοι «αν μας είχαν βοηθήσει με τις ψήφους τους στην κεντρική επιτροπή, ο Αλέξης Τσίπρας θα είχε χάσει το κόμμα ήδη από τις 20 Φλεβάρη», όταν ετέθη προς συζήτηση η συμφωνία του Eurogroup. Σχετικά μάλιστα με την πρόταση των 47 σελίδων, που κατέθεσε η κυβέρνηση στις αρχές Ιουνίου, τονίζει: «Ημουν ο μόνος στην κυβερνητική επιτροπή που διαφώνησε με την πρόταση αυτή. Είδα τότε εμβρόντητος όλους να συμφωνούν και συνειδητοποίησα ότι η εξουσία είναι πολύ σκληρός μαγνήτης».
Το εσωκομματικό ρήγμα προϋπήρχε της κυβερνητικής θητείας, φυσικά: «Γινόταν μεγάλη αντιπαράθεση μέσα στον ΣΥΡΙΖΑ, στην κεντρική επιτροπή, την πολιτική γραμματεία, στις οργανώσεις, στην κοινοβουλευτική ομάδα – και μετέπειτα στα κυβερνητικά όργανα. Στο επίκεντρο αυτής της σύγκρουσης ήταν το ευρώ, η δυνατότητα εφαρμογής του ριζοσπαστικού προγράμματος του κόμματος εντός Ευρωζώνης. Εμείς λέγαμε ότι έπρεπε να ανακτήσουμε τη νομισματική μας κυριαρχία, ως απαραίτητη προϋπόθεση για να εφαρμόσουμε την εναλλακτική μας πρόταση. Ομως για τον Τσίπρα και τους υπόλοιπους, με επικεφαλής τον Δραγασάκη, το κοινό νόμισμα ήταν θρησκεία. Ηταν φανατικοί του ευρώ – και είναι ακόμα».
Θα υπάρξουν ραγδαίες πολιτικές εξελίξεις
Εξι μήνες μετά την αποπομπή του από την κυβέρνηση και τέσσερις μήνες από την αποτυχία της ΛΑΕ να εκπροσωπηθεί στη Βουλή, πώς βλέπει ο αρχηγός της ΛΑΕ την πολιτική συγκυρία; «Η κυβέρνηση έχει απέναντί της ένα κοινωνικό τείχος. Ολη η Ελλάδα βρίσκεται σε έναν κοινωνικό αναβρασμό, από την Κρήτη μέχρι τον Εβρο». Επιπλέον, κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για το προσφυγικό και το «εφιαλτικό» ενδεχόμενο εκατοντάδες χιλιάδες πρόσφυγες να εγκλωβιστούν στη χώρα μας αν η Ευρώπη «κατά απαράδεκτο τρόπο» κλείσει τα σύνορά της με την Ελλάδα.
Ο κ. Λαφαζάνης χαρακτηρίζει τις ασφαλιστικές και φορολογικές διατάξεις που εντάσσονται στο τρίτο μημόνιο «μέτρα λεηλασίας της κοινωνίας αλλά και εξόντωσης του επαγγελματικού κόσμου και της μικρομεσαίας αγροτιάς». Η κυβέρνηση Τσίπρα, όπως λέει, είναι «εκτελεστικό όργανο» για την υλοποίηση των σχεδίων αυτών της τρόικας. Αναφέρεται επίσης στο «πελώριο σκάνδαλο της τρίτης ανακεφαλαιοποίησης», για το οποίο το κόμμα του ζητεί τη σύσταση εξεταστικής επιτροπής.
«Είναι πολύ δύσκολο να ψηφιστούν τα κυβερνητικά μέτρα στη Βουλή. Αλλά και αν ψηφιστούν δεν πρόκειται να εφαρμοστούν» εκτιμά ο κ. Λαφαζάνης. «Η τεράστια κοινωνική αντίσταση, που μάλλον θα κλιμακωθεί το επόμενο διάστημα, δεν γίνεται να παρακαμφθεί. Αρα θα υπάρξουν ραγδαίες πολιτικές εξελίξεις τους επόμενους μήνες. Η μία πιθανή κατεύθυνση είναι να πάμε σε μία διεύρυνση τις κυβέρνησης, ώστε να εφαρμοστεί το μνημόνιο. Δεν είναι απίθανο να συμμετάσχει και η Νέα Δημοκρατία στη διεύρυνση αυτή – μάλλον όμως με τεχνοκράτη πρωθυπουργό. Το άλλο ενδεχόμενο είναι οι εκλογές, με την κυβέρνηση να προσδοκά είτε να διατηρήσει το εκλογικό προβάδισμα, είτε, με έναν νέο εκλογικό νόμο, να προσπαθήσει να εφαρμόσει στη χώρα μας το πορτογαλικό μοντέλο [της συμμαχίας αριστερών κομμάτων]».
Κανένα από αυτά τα ενδεχόμενα δεν θα λύσει το πρόβλημα, κατά τον πρώην υπουργό. Οπως το θέτει: «Το ζήτημα δεν είναι πόσες πολιτικές δυνάμεις θα συμμετέχουν στην κυβέρνηση, αλλά τι πολιτικές εφαρμόζουν». Εκτιμά, πάντως, ότι σε περίπτωση που στηθούν κάλπες, τόσο ο ΣΥΡΙΖΑ όσο και οι «υπόλοιπες μνημονιακές δυνάμεις» θα υποστούν μεγάλες απώλειες.
Η βασική επιλογή
Το κεντρικό σύνθημα για τον κ. Λαφαζάνη παραμένει το ίδιο. «Η αποχώρηση από την Ευρωζώνη, στο πλαίσιο ενός συγκροτημένου, προοδευτικού σχεδίου ανόρθωσης της οικονομίας, είναι η μόνη λύση για τη χώρα» υπογραμμίζει. «Κι αυτό δεν είναι απλά μία αριστερή λύση – είναι η μόνη εθνική πρόταση για να έχει προοπτική η χώρα».
Πώς εξηγεί, ωστόσο, την επιλογή των ψηφοφόρων να ψηφίσουν ξανά τον κ. Τσίπρα τον Σεπτέμβριο, αφού είχε μετατρέψει το «Οχι» τους στο δημοψήφισμα σε «Ναι»; Δεν είναι ενδεικτική της επιθυμίας παραμονής πάση θυσία στο ευρώ;
«Ο κόσμος πήγε βιαστικά στις κάλπες» λέει ο κ. Λαφαζάνης. «Δεν γνώριζε το τρίτο μνημόνιο, ίσως παραπλανήθηκε από το παράλληλο πρόγραμμα και τα ισοδύναμα μέτρα, ίσως δεν περίμενε ότι ο Αλέξης Τσίπρας θα ήταν τόσο κυνικός και πολιτικά αδίστακτος στην εφαρμογή εξουθενωτικών μέτρων. Εμείς είχαμε ελάχιστο χρόνο να προετοιμαστούμε και να αντιμετωπίσουμε τη γενικευμένη τρομοκρατία της κοινής γνώμης για το θέμα του νομίσματος». Εκφράζει μάλιστα την άποψη ότι αν γίνουν εκλογές στο άμεσο μέλλον, «η ΛΑΕ θα μπει στη Βουλή με μεγάλη δυναμική».
