Ανάμεσα στους συναδέλφους του θεωρείται ζωντανός θρύλος. Ο Νικόλαος Ταγαρούλιας, συνταξιούχος μηχανοδηγός, είναι για τους νεότερους ο μαστρο-Νίκος που ζωντάνεψε την ιστορική ατμήλατη άμαξα του ΟΣΕ, ΔΚ8001, για να ξαναμπεί στις ράγες του Διακοπτού με αφορμή την επέτειο των 120 χρόνων από την ίδρυση και λειτουργία του Οδοντωτού Σιδηροδρόμου.
«Μαζί με μια μικρή ομάδα συνταξιούχων πήραμε ορισμένα παλιά εξαρτήματα και επισκευάσαμε την άμαξα από την αρχή. Τα πιο πολλά όργανα μέσα είχαν σπάσει, όπως η αντλία νερού που είναι το σημαντικότερο. Σχέδια δεν υπήρχαν αλλά τα καταφέραμε», λέει στην «Κ». Η ιστορική άμαξα ήταν η πρώτη που λειτούργησε στον Οδοντωτό και σταμάτησε να ξεφυσάει ατμό το 1967. Είχε ξανανιώσει στα χέρια του μαστρο-Νίκου στην επέτειο των 100 ετών του Οδοντωτού, αλλά μετά εγκαταλείφθηκε εκτός υποστέγου και σταδιακά καταστράφηκε.
«Πρέπει να κινείται τουλάχιστον μια φορά τον μήνα για να μη χαλάσει», σημειώνει. Τώρα, ο ατμήλατος συρμός βρίσκεται στα Καλάβρυτα και περιμένει το «πράσινο φως» για να ξεκινήσει τις επετειακές διαδρομές. Η βόλτα με την ατμοκίνητη άμαξα όμως δεν είναι απλή υπόθεση: «Αν είναι κρύα η μηχανή χρειάζεται περίπου τέσσερις ώρες προθέρμανση για να λειτουργήσει, που σημαίνει περίπου δύο τόνους ξύλα και 40 κιλά κάρβουνο», λέει στην «Κ».
Στα επετειακά δρομολόγια θα πρωταγωνιστήσουν η ατμήλατη άμαξα ΔΚ8001 και οι ντιζελοκίνητοι συρμοί των οίκων Billard και Decauville, ενώ στη διοργάνωση των εκδηλώσεων του ΟΣΕ θα συμμετάσχει και ο Σύνδεσμός Φίλων των Σιδηροδρόμων, ο οποίος θα επικοινωνήσει το γεγονός στους λάτρεις των τρένων του εξωτερικού. Σύμφωνα με πληροφορίες, η γραμμή του Οδοντωτού θα αποκτήσει νέο λογότυπο, το οποίο θα παρουσιαστεί στα τέλη Μαΐου, θα αδελφοποιηθεί με ομόλογο ευρωπαϊκό δίκτυο, ενώ θα διοργανωθεί έκθεση φωτογραφίας με ιστορικό υλικό και θα εκδοθεί ένα ειδικό τεύχος του περιοδικού «Σιδηροτροχιά» του Συνδέσμου με ανέκδοτες φωτογραφίες και ενδεχομένως την πρωτότυπη γαλλική μελέτη κατασκευής της γραμμής του 1891. Η έναρξη των εκδηλώσεων προγραμματίζεται να γίνει εντός του Μαΐου, αν και ο πρώτος συρμός ανέβηκε τα βουνά της Πελοποννήσου τον Μάρτιο του 1896. Σύμφωνα με πληροφορίες, τα επετειακά δρομολόγια θα καθυστερήσουν μέχρι τον ερχόμενο Οκτώβριο, οπότε και θα γίνονται το πρώτο Σαββατοκύριακο κάθε μήνα, διότι θα πρέπει να εκπαιδευθούν οι μηναχοδηγοί στις τεχνικές του… παρελθόντος. Το επίσημο πρόγραμμα των επετειακών δράσεων είναι ακόμη υπό διαμόρφωση και ένας από τους λόγους της καθυστέρησης ήταν το μεταβατικό στάδιο μεταξύ των αλλαγών στις διοικήσεις του ΟΣΕ και της ΤΡΑΙΝΟΣΕ.
Κατασκευαστικός άθλος
Ο Οδοντωτός Σιδηρόδρομος ήταν ιδέα και έργο της κυβέρνησης του Χαρίλαου Τρικούπη. Ο Τρικούπης εκτιμούσε ότι η επένδυση σε τοπικό σιδηροδρομικό δίκτυο με «στενό» μήκος γραμμής συνέφερε περισσότερο για την ορεινή Ελλάδα. Η μελέτη του έργου δίνεται σε Γάλλους τεχνικούς, ενώ στην κατασκευή χρησιμοποιήθηκαν και Ιταλοί εργάτες με εμπειρία από σιδηροδρομικές κατασκευές στις Αλπεις. Η γραμμή ξεκινά από το Διακοπτό κατά μήκος του ποταμού Βουραϊκού και ανεβαίνει σε υψόμετρο 750 μέτρων έως τα Καλάβρυτα. Για να αντιμετωπιστεί η μεγάλη κλίση του εδάφους σε ορισμένα σημεία (17,5%), οι συρμοί «γαντζώνονται» με ειδικά γρανάζια σε οδοντωτές σιδηροδρομικές γραμμές.
Ωστόσο, τα δυσπρόσιτα βουνά και οι δυσκολίες κατασκευής τριπλασίασαν το κόστος (1 εκατομμύριο δραχμές ήταν ο αρχικός υπολογισμός) και ο χρόνος παράδοσης από 10 μήνες έγινε 5 χρόνια, ενώ εγκαταλείφθηκε το αρχικό σχέδιο επέκτασής του μέχρι την Τρίπολη. Με πλάτος γραμμής τα 0,75 εκατοστά, ο ελληνικός Οδοντωτός είναι ο στενότερος στον κόσμο και διανύει την απόσταση των 22 χιλιομέτρων σε περίπου 60 λεπτά. Στην πανέμορφη διαδρομή το μικρό αλλά ισχυρό τρένο περνάει από εντυπωσιακές κλειστές και ανοιχτές σήραγγες, μεταλλικές και λίθινες τοξωτές γέφυρες, σταθμούς και φυλάκια της εποχής που στο σύνολο τους έχουν χαρακτηριστεί ιστορικά διατηρητέα μνημεία. Η τελευταία αναβάθμιση των συρμών έγινε το 2009 με την αγορά νέων, σύγχρονων, βαγονιών, ενώ είχε προηγηθεί η ανανέωση των γραμμών.
Στο εξωτερικό είναι γνωστός ο τουριστικός –πλέον– οδοντωτός σιδηρόδρομος της Ελβετίας, Pilatusbahn, που κατέχει το ρεκόρ ανάβασης σε κλίση έως και 48%, ενώ άλλοι διάσημοι οδοντωτοί βρίσκονται στην Ινδία, την Ερυθραία, τις ΗΠΑ και στη Γη του Πυρός.
