Το κοινό ολοκληρωμένο σχέδιο δράσης για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν αποτελεί ήδη μια ιστορική διεθνή συμφωνία. Με βάση τη συμφωνία αυτή, το Ιράν θα διαδραματίσει ζωτικό ρόλο στη διαμόρφωση περαιτέρω συνεργασίας στην περιφερειακή και διεθνή αρχιτεκτονική. Ως κομβικός παράγοντας στη Μέση Ανατολή και την Ασία, η εποικοδομητική συμμετοχή του Ιράν σε όλες τις περιφερειακές και διεθνείς υποθέσεις είναι καίριας σημασίας. Και είναι προς το μέγιστο συμφέρον της Ευρωπαϊκής Ενωσης να συμβάλουμε στην επίτευξη αυτού του αποτελέσματος.
Για αρκετό χρονικό διάστημα, οι σχέσεις με το Ιράν χαρακτηρίζονταν σε μεγάλο βαθμό από ανησυχίες για το πυρηνικό του πρόγραμμα. Το γεγονός αυτό ήταν εις βάρος του Ιράν και της Ευρώπης. Η σημερινή επίσκεψή μας στην Τεχεράνη μαζί με έξι συναδέλφους μας από την Επιτροπή, αρμόδιους για ένα ευρύ φάσμα τομέων, δείχνει ότι αλλάζουμε πορεία. Και τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. δεσμεύθηκαν και αυτά να γυρίσουν σελίδα στις σχέσεις με το Ιράν.
Δεν παραγνωρίζουμε το γεγονός ότι υπάρχουν σημαντικά θέματα για τα οποία οι θέσεις μας διαφέρουν. Ωστόσο, τα γεγονότα του περασμένου χρόνου επιβεβαιώνουν ότι υπάρχουν περιθώρια αισιοδοξίας. Αποδείχτηκε ότι είχαν άδικο οι σκεπτικιστές. Δεν καταλήξαμε μόνο σε μια συμφωνία η οποία να θέτει τέλος σε μια δεκαετία καχυποψίας και σκληρών διαπραγματεύσεων. Εξι μήνες αργότερα, ο Διεθνής Οργανισμός Ατομικής Ενέργειας επιβεβαίωσε ότι το Ιράν έχει τηρήσει όλες τις υποχρεώσεις του. Εκτοτε, έχουμε διερευνήσει το έδαφος για να προχωρήσουμε. Σήμερα επιτέλους ξεκινάμε.
Είναι προφανές ότι το έργο μας σχετικά με το κοινό ολοκληρωμένο σχέδιο δράσης δεν έχει ακόμη περατωθεί: το Ιράν οφείλει να υλοποιήσει τη συμφωνία στο σύνολό της και για όλη τη διάρκεια ισχύος της, καθώς και να συμμορφωθεί με τις δεσμεύσεις που έχει αναλάβει δυνάμει της Συνθήκης περί μη διαδόσεως των πυρηνικών όπλων. Το ίδιο ισχύει και για τη διεθνή κοινότητα. Είμαστε πεπεισμένοι ότι αυτό θα γίνει.
Η συμφωνία που υπογράψαμε στη Βιέννη δημιούργησε ήδη ένα νέο κλίμα, προς όφελος όλων. Η ίδρυση της Διεθνούς Ομάδας Στήριξης της Συρίας και τα επιτεύγματα της Ομάδας για τον τερματισμό των εχθροπραξιών και την πρόσβαση της ανθρωπιστικής βοήθειας σε πολιορκημένες περιοχές θα ήταν αδιανόητα χωρίς τη συμφωνία με το Ιράν. Ο δρόμος για την ειρήνη στη Συρία είναι ακόμη μακρύς. Το Ιράν θα πρέπει να χρησιμοποιήσει την επιρροή του για να διευκολύνει την εξέλιξη των διαπραγματεύσεων στη Γενεύη και μπορεί να αποφασίσει να συμμετάσχει εποικοδομητικά στη δημιουργία μιας προσέγγισης συνεργασίας με άλλους περιφερειακούς παράγοντες. Εχουμε ήδη διαπιστώσει στην πράξη τι μπορεί να επιτύχει η διπλωματία.
Οι διμερείς δεσμοί Ε.Ε. και Ιράν μπορούν να συμβάλουν σημαντικά, ώστε να καταστεί η συμμετοχή μας αποδοτικότερη. Μια ισχυρότερη σχέση μπορεί να ωφελήσει τόσο την Ευρώπη όσο και τους πολίτες του Ιράν. Για παράδειγμα, εάν μπορέσουμε να αποκαταστήσουμε τις σχέσεις μας στον ενεργειακό τομέα, το ιρανικό πετρέλαιο και φυσικό αέριο θα ενισχύσουν την ενεργειακή μας ασφάλεια. Αφετέρου, η Ε.Ε. διαθέτει την απαραίτητη τεχνογνωσία για να βοηθήσει το Ιράν να βελτιώσει την παραγωγική ικανότητά του και την ενεργειακή απόδοσή του.
Η ενίσχυση της συνεργασίας σε θέματα μεταναστευτικών ροών μπορεί να βελτιώσει τις ζωές εκατομμυρίων Αφγανών που διαμένουν στο Ιράν και να εμποδίσει να χαθούν ζωές στην επικίνδυνη οδό προς την Ευρώπη. Η οικονομική συνεργασία θα μπορούσε να βοηθήσει το Ιράν να προσχωρήσει στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου και να βελτιώσει το ιρανικό επιχειρηματικό και επενδυτικό περιβάλλον προς το κοινό όφελος. Η τεχνική βοήθεια στον τομέα της ασφάλειας της αεροπορίας θα μπορούσε να καταστήσει πολλά από τα ιρανικά αεροσκάφη ικανά να πετάξουν και πάλι στην Ευρώπη. Οι ανταλλαγές σπουδαστών και ερευνητών και η συνεργασία μεταξύ των πανεπιστημίων θα αποτελούσαν σημαντική επένδυση σε δύο από τα μεγαλύτερα πλεονεκτήματά μας: τον πολιτισμό και το ανθρώπινο κεφάλαιο. Οσο το Ιράν τηρεί τις πυρηνικές υποχρεώσεις του, πρέπει και εμείς να διασφαλίσουμε ότι η άρση των κυρώσεων έχει άμεσο αντίκτυπο στη ζωή των απλών πολιτών. Πέραν της γεωπολιτικής, αυτό είναι που μπορεί να χαρακτηρίζει τις σχέσεις μας. Οι δεσμοί μεταξύ των λαών και των πολιτισμών μας υπάρχουν εδώ και αιώνες. Ωστόσο, σήμερα, η συμμαχία είναι πιο σημαντική από ποτέ.
Χρειαζόμαστε έναν διάλογο που να καλύπτει πολλούς τομείς, έναν διάλογο συνεργασίας όταν αυτό είναι προς το αμοιβαίο συμφέρον, έναν διάλογο που να δέχεται την κριτική στάση σε τομείς όπου υπάρχουν διαφωνίες, αλλά εποικοδομητικό όσον αφορά τον τόνο και την πρακτική. Αληθινοί εταίροι είναι εκείνοι που δεν φοβούνται να αντιμετωπίσουν τις διαφορές τους, χωρίς προκαταλήψεις. Το ζήτημα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων εξετάστηκε σε όλες τις πρόσφατες συζητήσεις μας με την ιρανική ηγεσία. Χρειάστηκαν δεκαετίες για να εξαλείψουμε τη θανατική ποινή στην Ευρώπη – και η δουλειά μας δεν έχει ακόμη τελειώσει. Θα θέλαμε να είμαστε μαζί με τους Ιρανούς εταίρους μας σε μια αντίστοιχη πορεία.
Το περασμένο καλοκαίρι, με την επίσκεψη της Υπατης Εκπροσώπου και Αντιπροέδρου της Ε.Ε. στην Τεχεράνη τέθηκαν τα θεμέλια μιας νέας σχέσης. Είναι πλέον καιρός να διερευνήσουμε στο έπακρο τις δυνατότητές της. Για να λειτουργήσει, θα χρειαστούν χρόνος, θάρρος και αποφασιστικότητα από αμφότερες τις πλευρές. Αλλά όπως είπε ο μεγάλος ποιητής τους Σιράζ Saadi: «Εχε υπομονή, όλα τα πράγματα είναι δύσκολα πριν γίνουν εύκολα». Η συνεργασία μας μπορεί να αναστρέψει το ρεύμα σε αυτούς τους δύσκολους καιρούς.
*Η κ. Federica Mogherini είναι ύπατη εκπρόσωπος και αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και ο κ. Χρήστος Στυλιανίδης είναι Ευρωπαίος επίτροπος Ανθρωπιστικής Βοήθειας και Διαχείρισης Κρίσεων.
