Με συχνές αναφορές στη Νέα Μεταπολίτευση, την οποία παρουσίασε περίπου ως απάντηση σε όλα τα δεινά που η χώρα βιώνει τα τελευταία χρόνια και επισημαίνοντας ότι «η οικονομική κρίση ήταν τελικά το αποτέλεσμα της ήττας της μεταπολίτευσης», ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας παρουσίασε τις προτάσεις της κυβέρνησης για τη συνταγματική αναθεώρηση. «Το ζητούμενο για παραγωγική ανασυγκρότηση προϋποθέτει την πολιτική ανασυγκρότηση της χώρας. Οι ευθύνες του πολιτικού συστήματος για την οικονομική και ηθική χρεοκοπία, είναι τεράστιες. Και ο μόνος τρόπος για να βγούμε από την κρίση, μια και καλή, είναι να τελειώνουμε με το παλιό. Να τελειώσουμε με αυτά που μας έφτασαν έως εδώ», τόνισε ο κ. Τσίπρας.
Απηύθυνε, δε, ανοιχτή πρόσκληση προς τους πολίτες: «Από εδώ, από τη Βουλή των Ελλήνων, το ναό της Δημοκρατίας, σας καλώ σήμερα όλες και όλους, όλες τις πολιτικές και κοινωνικές δυνάμεις του τόπου και πρώτα απ' όλα τους ίδιους τους πολίτες, τον ίδιο το λαό, σε έναν ευρύ, ανοικτό και γόνιμο διάλογο για ένα νέο Σύνταγμα που θα σηματοδοτήσει την νέα μεταπολίτευση».
Ο πρωθυπουργός, αφού πρώτα τόνισε ότι «όση σημασία έχει το περιεχόμενο της Συνταγματικής Αναθεώρησης άλλη τόση, ίσως και περισσότερη, έχει η διαδικασία μέσα από την οποία θα φτάσουμε σε αυτήν», περιέγραψε τα βήματα της διαδικασίας που η κυβέρνηση θα δρομολογήσει το επόμενο διάστημα και αναμένεται να ολοκληρωθεί μετά από περίπου ένα χρόνο με την συνταγματική αναθεώρηση.
Ειδικότερα, τον Σεπτέμβριο θα ανακοινωθεί η σύνθεση μιας οργανωτικής επιτροπής, που θα αναλάβει να «τρέξει» την όλη διαδικασία. Σε πρώτη φάση θα οργανωθούν συζητήσεις για την αναθεώρηση σε όλους τους δήμους της χώρας με τη συμμετοχή επιστημονικών και κοινωνικών φορέων, κινήσεων πολιτών και μεμονωμένων ατόμων. Στη δεύτερη φάση θα διοργανωθούν 13 συνελεύσεις σε κάθε περιφέρεια της χώρας, ενώ, παράλληλα, θα γίνονται εκδηλώσεις θεματικής διαβούλευσης. Παράλληλα, απόψεις και προτάσεις θα μπορούν να αποτυπώνονται σε ειδική ιστοσελίδα που θα δημιουργηθεί για την διεύρυνση του διαλόγου. Μετά το πέρας αυτής της δημόσιας διαβούλευσης, την Ανοιξη του 2017, η οργανωτική επιτροπή θα κωδικοποιήσει τα αποτελέσματα και θα παραδώσει την έκθεσή της σε όλα τα πολιτικά κόμματα, προκειμένου να εκκινήσει η κοινοβουλευτική διαδικασία.
Οι προτάσεις που παρουσίασε ο κ. Τσίπρας έχουν, λίγο έως πολύ, συζητηθεί το τελευταίο διάστημα. Νέο στοιχείο αποτελεί η πρόταση να είναι υποχρεωτικά ο εκάστοτε πρωθυπουργός – με εξαίρεση τους υπηρεσιακούς – εκλεγμένος, δηλαδή βουλευτής. Πέραν τούτου, η εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας από τη βάση θα γίνεται μόνο εφόσον αποτύχει να τον εκλέξει η Βουλή, ενώ στις προτάσεις περιλαμβάνεται, επίσης, συνταγματική κατοχύρωση της απλής αναλογικής. Αναλυτικά, οι προτάσεις της κυβέρνησης, που διακρίνονται σε πέντε άξονες είναι:
1ος άξονας: αρχιτεκτονική του πολιτεύματος
- συνταγματική καθιέρωση απλής αναλογικής
- εποικοδομητική ψήφος δυσπιστίας που θα συνοδεύεται από πρόταση για νέο πρωθυπουργό
- εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας από το λαό εάν αποτύχει η Βουλή σε δύο διαδοχικές ψηφοφορίες την εκλογή του
- λελογισμένη αύξηση αρμοδιοτήτων ΠτΔ, όπως δικαιώματα να απευθύνεται στη Βουλή, να συγκαλεί Συμβούλιο Πολιτικών Αρχηγών, να παραπέμπει ψηφισμένο νόμο σε ειδικό γνωμοδοτικό όργανο, αποτελούμενο αποκλειστικά από δικαστές
- κανένας Βουλευτής να μην μπορεί να εκλέγεται για πάνω από δύο συνεχόμενες κοινοβουλευτικές περιόδους ή για οκτώ συνεχόμενα έτη
- Πρωθυπουργός, εκτός των υπηρεσιακών, να ορίζεται αποκλειστικά αιρετός από το λαό, δηλαδή μόνο εν ενεργεία Βουλευτής
2ος άξονας: ενίσχυση των θεσμών άμεσης δημοκρατίας
- Υποχρέωση κύρωσης με δημοψήφισμα, οποιασδήποτε συνθήκης μεταβιβάζει κυριαρχικές αρμοδιότητες του Κράτους
- Δυνατότητα διενέργειας Δημοψηφίσματος με λαϊκή πρωτοβουλία και συλλογή άνω των 500.000 υπογραφών για εθνικά θέματα και με συλλογή άνω του 1 εκατομμυρίου υπογραφών για ψηφισμένο νόμο, με εξαίρεση νόμους που αφορούν τα δημοσιονομικά, καθώς και για νομοθετική πρωτοβουλία από τους ίδιους τους πολίτες
3ος άξονας: ενίσχυση του κράτους δικαίου
- Για τον συνταγματικό έλεγχο, θεσμοθέτηση ενός ειδικού γνωμοδοτικού οργάνου, αποτελούμενου αποκλειστικά από δικαστές των Ανώτατων Δικαστηρίων που σε εξαιρετικές περιπτώσεις, μετά από πρόταση του ΠτΔ ή της Κυβέρνησης ή 120 Βουλευτών θα γνωμοδοτεί επί ψηφισμένου νομοσχεδίου εντός συντομότατης μάλιστα προθεσμίας
- Κατάργηση βουλευτικής ασυλίας
- Ριζική αναδιάρθρωση διάταξης περί ευθύνης υπουργών
- Οι ανεξάρτητες αρχές να συγκροτούνται με μικρότερες πλειοψηφίες σε περίπτωση που τα 4/5 δεν συγκεντρωθούν σε συγκεκριμένη προθεσμία.
4ος άξονας: σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας
- ρητή κατοχύρωση της θρησκευτικής ουδετερότητας του Κράτους με διατήρηση όμως για ιστορικούς και πρακτικούς λόγους της αναγνώρισης της Ορθοδοξίας ως κρατούσας θρησκείας
- κατοχύρωση της υποχρεωτικότητας του πολιτικού όρκου στις ορκωμοσίες των αιρετών του πολιτεύματος, των δικαστών και των υπόλοιπων δημόσιων λειτουργών
5ος άξονας: κοινωνικά δικαιώματα
- ρητή απαγόρευση άρσης του δημόσιου ελέγχου των αγαθών του νερού και της ηλεκτρικής ενέργειας
- σαφής και αποτελεσματική κατοχύρωση των συλλογικών διαπραγματεύσεων ως του μοναδικού μέσου για τον προσδιορισμό του μισθού. Συνταγματική κατοχύρωση της υποχρεωτικότητας της διαιτησίας
