Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Ο άνθρωπος που έχει ξεναγήσει σπουδαίες προσωπικότητες στο CERN, από τον αστροναύτη Μπαζ Ολντριν μέχρι τον Κόφι Ανάν, ετοιμάζεται για άλλη μια βόλτα μαζί με τους Ελληνες εκπαιδευτικούς της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης που πέρασαν μια εβδομάδα στο μεγαλύτερο εργαστήριο σωματιδιακής φυσικής του κόσμου. Το πείραμα CMS του CERN διοργάνωσε το νέο, πιλοτικό, πρόγραμμα επιμόρφωσης «Παίζοντας με τα πρωτόνια» ώστε να έρθουν σε επαφή δάσκαλοι με τη φυσική των στοιχειωδών σωματιδίων και να μεταφέρουν την εμπειρία και τις γνώσεις που απέκτησαν στους μαθητές και τους συναδέλφους τους.

Ο καιρός είναι ζεστός και η διαδρομή από το αεροδρόμιο της Γενεύης μέχρι την πύλη του ερευνητικού κέντρου διαρκεί λίγα λεπτά. Το απόγευμα η κίνηση αυξάνεται από τους εργαζομένους που επιστρέφουν στη Γαλλία, μάς λέει ο υπεύθυνος του προγράμματος, Αγγελος Αλεξόπουλος, καθώς επιβιβαζόμαστε σε ένα από τα αυτοκίνητα πόλης του CERN.

Οι εγκαταστάσεις του κέντρου μοιράζονται μεταξύ Ελβετίας και Γαλλίας, με τον υπόγειο επιταχυντή LHC να διαγράφει μια κυκλική διαδρομή 27 χιλιομέτρων και στις δύο χώρες. Kαθώς πλησιάζουμε αντικρίζουμε το Globe of Science & Innovation, την εντυπωσιακή ξύλινη σφαίρα των 27 μέτρων που συμβολίζει τη Γη και είναι ο πρώτος σταθμός για κάθε επισκέπτη.

Λίγα μέτρα μακριά βρίσκεται το «ΙdeaSquare», ένας χώρος μοντέρνου βιομηχανικού ντιζάιν με μικρά εργαστήρια και αίθουσες διαλέξεων, όπου οι δάσκαλοι περνούν αρκετές ώρες της ημέρας με διαλέξεις και εργαστήρια για το σύμπαν και τα σωματίδια της ύλης.

«Αυτό που θέλουμε να μεταδώσουμε είναι ότι η επιστημονική έρευνα και ανακάλυψη δεν είναι κάτι γραμμικό και δεδομένο. Για εμάς είναι ένα πιλοτικό πρόγραμμα που δημιουργήθηκε με την αμέριστη συνδρομή πολλών ερευνητών και αποδεικνύει πως είναι εφικτή η μετάδοση σύνθετων επιστημονικών εννοιών ακόμη και σε παιδιά δημοτικού», τονίζει ο κ. Αλεξόπουλος.

Για ανοιχτούς ορίζοντες

Ο θεωρητικός φυσικός του CERN Τζον Έλις ήταν ανάμεσα στους επιστήμονες που στα μέσα της δεκαετίας του ’90 πρότειναν την επιμόρφωση καθηγητών της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και από τότε το κέντρο επισκέπτονται κάθε χρόνο χιλιάδες εκπαιδευτικοί και μαθητές.

Ανάμεσα σε στοίβες από χαρτιά, βιβλία κι ένα μαυροπίνακα γεμάτο σημειώσεις, μας λέει πως όταν τα παιδιά αρχίζουν και αντιλαμβάνονται πέρα από το οικογενειακό τους περιβάλλον και έχουν ερωτήματα για τον κόσμο γύρω τους, τότε είναι η κατάλληλη ευκαιρία να μυηθούν στην επιστήμη.

Αλλωστε και ο ίδιος συνειδητοποίησε την κλίση του προς τις επιστήμες και τη φυσική στα 12 του χρόνια, όταν το ενδιαφέρον του μετατοπίστηκε από τα βιβλία επιστημονικής φαντασίας στα αμιγώς επιστημονικά. «Υπάρχει ένας διάσημος πίνακας του Γκογκέν, στον οποίο αναφέρομαι συχνά με τα ερωτήματα τι είμαστε, από πού ερχόμαστε, πού πάμε. Ολοι αναρωτιόμαστε γι’ αυτά και ειδικότερα τα παιδιά των 8 και 10 ετών. Χρειάζεται να βρεθεί ένας τρόπος προτού αποσπαστεί η προσοχή τους από το Facebook, το Τwitter, το Snapchat κτλ. Και μετά την οικογένεια, το πιο επιδραστικό πρόσωπο είναι ο δάσκαλος. Οι δάσκαλοι έχουν έναν σημαντικό ρόλο, να διατηρούν τους ορίζοντες των παιδιών ανοιχτούς», σημειώνει ο διακεκριμένος φυσικός, ο οποίος έδωσε μια διάλεξη κοσμολογίας στους Ελληνες εκπαιδευτικούς με παιδαγωγική προσέγγιση.

Πειράματα με απλά υλικά

Δίπλα σε ένα κόκκινο βρετανικό διώροφο λεωφορείο, που χώρεσε ολόκληρο στο «IdeaSquare» και μετατράπηκε σε χώρο συναντήσεων, κάθονται στα θρανία του CERN οι Ελληνες δάσκαλοι που πέρασαν από μια διαδικασία επιλογής και αξιολόγησης, όπως παρουσίασε η κυριακάτικη «Κ» σε πρόσφατο ρεπορτάζ (12/6/2016) και προέρχονται από σχολεία νησιωτικών και άλλων περιοχών της Ελλάδας.

Σε ένα διάλειμμα μας λένε πως οι μαθητές αναρωτιούνται για τον φυσικό κόσμο και συχνά τους βομβαρδίζουν με απλές αλλά δύσκολες ερωτήσεις. Από τι είμαστε φτιαγμένοι; Από τι αποτελείται το σύμπαν; Πώς στέκεται η Γη στο κενό και δεν πέφτει; «Ο Δημήτρης, μαθητής της πρώτης δημοτικού, μου είχε φτιάξει μια ζωγραφιά με τη Γη και μια γραμμή από κάτω. Τον ρώτησα γιατί και μου είπε ότι είναι μια βάση για να μην πέσει η Γη», λέει για τον χαριτωμένο μαθητή της η Δέσποινα Αρμενάκη από τη Χίο.

«Οσο περισσότερες πληροφορίες δίνεις στα παιδιά τόσο τροφοδοτείς την περιέργειά τους», σημειώνει ο εκπαιδευτικός Νεκτάριος Φαρασόπουλος από τη Σύρο.

Το διάλειμμα τελειώνει και η φυσικός της Σχολής Χιλλ Τίνα Νάντσου, που έχει την παιδαγωγική επιμέλεια του προγράμματος, καθοδηγεί τους εκπαιδευτικούς στην κατασκευή πειραμάτων φυσικής με απλά, καθημερινά, υλικά προκειμένου να τα μεταφέρουν στην τάξη και να εισαγάγουν τους μαθητές στον κόσμο της επιστήμης.

Το πείραμα του Ράδερφορντ γίνεται με πλαστελίνες, η δομή του ατόμου αποτυπώνεται με ζαχαρωτά και μακαρόνια, ενώ χαρτόνια, αλουμινόχαρτο και αλεύρι επιστρατεύονται για το ομοίωμα του Μεγάλου Επιταχυντή Αδρονίων LHC, που βρίσκεται 100 μέτρα κάτω από τα πόδια μας.