Μπλε κάδοι χωρίς καπάκι, ανακυκλώσιμα υλικά να κολυμπούν μέσα στο νερό που γέμισε τον κάδο, σκουπίδια μέσα στην ανακύκλωση. Εικόνες που συναντούν οι πολίτες σε αρκετές γειτονιές. Μεγάλο μέρος των μπλε κάδων της ανακύκλωσης έχουν τόσο μεγάλες φθορές, με αποτέλεσμα την καταστροφή των ανακυκλώσιμων υλικών. Μερικοί είναι πολυτραυματίες, σπασμένοι σε διάφορα σημεία. Σε άλλους λείπει το καπάκι τελείως, ενώ πάρα πολλοί είναι αυτοί που το καπάκι μένει μόνιμα ριγμένο πίσω, αφήνοντας τον κάδο να «δείχνει» χρεοκοπία. Συχνά, έχει σπάσει ο μηχανισμός που τον ανοίγει με το πάτημα του ποδιού.
«Τις προάλλες πήγα να ρίξω τα υλικά της ανακύκλωσης και οι δύο κοντινοί μπλε κάδοι ήταν γεμάτοι νερό, λόγω βροχής. Φυσικά ήταν ανοικτοί, ο ένας δεν είχε καν καπάκι, του άλλου είχε σπάσει ο μηχανισμός. Ρίχνοντας τα υλικά μέσα ήταν σαν να τα πέταγα σε… πηγάδι! Αισθάνθηκα πολύ άσχημα, καθώς σκέφτηκα πως αντί για ανακύκλωση κάνω μια τρύπα στο νερό», μας είπε αναγνώστρια της «Κ» από τον Δήμο Ηλιούπολης. Οταν τα ανακυκλώσιμα υλικά που συνειδητοποιημένοι πολίτες συγκεντρώνουν και τοποθετούν στους μπλε κάδους, αχρηστεύονται, τότε πλήττεται η προοπτική της ανακύκλωσης. Στον συγκεκριμένο δήμο είναι πολλοί οι μπλε κάδοι που είναι… ασκεπείς. Ανάλογη κατάσταση επικρατεί σε περιοχές του Δήμου Αθηναίων, σε άλλους δήμους της Αττικής, αλλά και στην περιφέρεια, όπως στον Δήμο Βόλου.
Η κατάσταση γίνεται ακόμα χειρότερη εάν συνυπολογίσουμε πως συνεχίζεται η πρακτική πολλών, από άγνοια ή αδιαφορία, να ρίχνουν μέσα στον μπλε κάδο της ανακύκλωσης κοινά σκουπίδια. Στην περίπτωση αυτή όχι μόνο γίνεται πολύ δύσκολο το έργο του διαχωρισμού των χρήσιμων υλικών που μπορούν να ανακυκλωθούν, αλλά μπορεί να καταστρέφονται και τα ανακυκλώσιμα υλικά, από διαρροές των σκουπιδιών. Η πρακτική ορισμένων δημοτικών αρχών, όπως έχει καταγραφεί, να περισυλλέγουν τους μπλε κάδους με απορριμματοφόρα για κοινά σκουπίδια, έχει ενισχύσει την πεποίθηση μέρους των πολιτών πως «δεν έχει νόημα» να περιφρουρήσεις τον μπλε κάδο από κοινά σκουπίδια.
Μεγάλο έλλειμμα, όμως, υπάρχει και στον τομέα της ενημέρωσης των πολιτών κι αυτό αποτελεί βασικό καθήκον της πολιτείας, των δήμων, αλλά και της Ελληνικής Εταιρείας Ανάκτησης Ανακύκλωσης, του οργανισμού που διαχειρίζεται το σύστημα των μπλε κάδων για την ανακύκλωση συσκευασιών. Απαντώντας σε σχετική ερώτηση της «Κ», η ΕΕΑΑ σημειώνει πως «αναπτύσσει δράσεις και εκπονεί ειδικά επικοινωνιακά προγράμματα με στόχο να ευαισθητοποιήσει και να κινητοποιήσει τους πολίτες να συμμετέχουν στην ανακύκλωση συσκευασιών, υποδεικνύοντας παράλληλα και τον ορθό τρόπο συμμετοχής στην ανακύκλωση μέσω των μπλε κάδων». Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην εκπαίδευση των μικρών ηλικιών για την έγκαιρη διαμόρφωση περιβαλλοντικής συνείδησης, τονίζει η ΕΕΑΑ. Πάντως, όσον αφορά τους μπλε κάδους, σε αρκετούς έχουν σχιστεί τα ενημερωτικά αυτοκόλλητα που δείχνουν ποια υλικά πρέπει να πέφτουν μέσα.
«Υπολογίζεται ότι κάθε χρόνο περίπου το 15% του υφιστάμενου δικτύου των μπλε κάδων συμπληρώνεται, ανανεώνεται ή επισκευάζεται, ενώ έχει καταγραφεί απώλεια κάδων περίπου 4% ετησίως», αναφέρει η ΕΕΑΑ απαντώντας σε ερωτήσεις της «Κ». «Ανεξαρτήτως της γενικής υποχρέωσης των ΟΤΑ να εξυπηρετούν και να συντηρούν τα δίκτυα των κάδων, κάθε χρόνο η ΕΕΑΑ υλοποιεί, σε συνεργασία με τους ΟΤΑ, ένα κυλιόμενο πρόγραμμα καταγραφής, επιθεώρησης και αναβάθμισης του δικτύου των μπλε κάδων με στόχο περιοδικά να διατηρείται σε ικανοποιητικό επίπεδο τόσο η εικόνα όσο και η λειτουργικότητά του», συμπληρώνει. Το πρόγραμμα αυτό περιλαμβάνει: αντικατάσταση κατεστραμμένων κάδων με νέους, προσθήκη νέων κάδων με βάση τις προτάσεις των ΟΤΑ, χορήγηση ανταλλακτικών, επισκευαστικές ενέργειες σε συνεργασία με τους δήμους, επικόλληση νέων αυτοκόλλητων και σήμανσης κ.λπ. Η ΕΕΑΑ, πάντως, διατηρεί ένα αξιοσημείωτο οικονομικό αποθεματικό, το οποίο θα μπορούσε να στηρίξει περαιτέρω την όλη προσπάθεια.
Παρ’ όλα αυτά, η παρατεταμένη οικονομική κρίση και η ύφεση των τελευταίων ετών έχουν οξύνει τα προβλήματα. Οι περισσότεροι δήμοι αντιμετωπίζουν οικονομική ασφυξία, με αποτέλεσμα να αφήνουν για το μέλλον παρεμβάσεις ανανέωσης της υποδομής. Το προσωπικό είναι μειωμένο και βιώνει μεγαλύτερη εντατικοποίηση. Οι πολίτες, πιεζόμενοι από τα ζωτικά τους προβλήματα, δύσκολα μπορούν να ιεραρχήσουν ψηλά το θέμα της ανακύκλωσης. Επίσης, η αύξηση του αριθμού όσων ψάχνουν κάτι χρήσιμο στους κάδους (κυρίως μπλε, αλλά και πράσινους) επιταχύνει τη φθορά της υποδομής.
Η Ελλάδα «πίσω» στην ανακύκλωση
Πολύ χαμηλό παραμένει το ποσοστό της ανακύκλωσης στην Ελλάδα, καθώς, σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, μόλις το 16% των αστικών αποβλήτων στην Ελλάδα ανακυκλώνεται έναντι 27% στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Το 81% των στερεών αστικών αποβλήτων της χώρας καταλήγει σε χώρους υγειονομικής ταφής (έναντι 31% στην Ε.Ε.), ενώ και το ποσοστό κομποστοποίησης είναι εξαιρετικά χαμηλό (μόλις 4%, έναντι 15% στην Ε.Ε.). Σύμφωνα με την έκθεση, στην Ελλάδα υπήρξε μείωση της ανακύκλωσης υλικών συσκευασίας (από 58,6% το 2012 σε 52,4% το 2013).
Το 2015, πάντως, η Ελληνική Εταιρεία Ανάκτησης και Ανακύκλωσης καταγράφει στον ετήσιο απολογισμό της αύξηση 10% των συνολικών ποσοτήτων που ανακυκλώθηκαν, παρόλο που τα απόβλητα συσκευασίας στη χώρα μειώθηκαν ακόμα μια χρονιά λόγω της πτωτικής πορείας της κατανάλωσης. Σύμφωνα με την ΕΕΑΑ, περισσότεροι από 488.000 τόνοι υλικών συσκευασίας και χαρτιού εντύπων ανακτήθηκαν και οδηγήθηκαν προς ανακύκλωση. Σε αυτές περιλαμβάνονται όμως και οι ποσότητες από τα βιομηχανικά και εμπορικά απόβλητα συσκευασίας. Η ΕΕΑΑ έχει αναπτύξει 140.000 μπλε κάδους, σε συνεργασία με 296 δήμους, που καλύπτουν το 92% του πληθυσμού. Στους δήμους έχουν παραχωρηθεί 474 ειδικά οχήματα συλλογής. Επιπλέον, έχουν τοποθετηθεί ήδη 5.300 μπλε κώδωνες, αποκλειστικά για ανακύκλωση γυάλινων μπουκαλιών.
