Η ανεργία στη χώρα δεν είναι καθαρά υφεσιακή – έχει και δομικά χαρακτηριστικά. Ακόμη και αν επιστρέψουμε σε ανάπτυξη, οι δουλειές που θα δημιουργηθούν δεν θα έχουν τις ίδιες απαιτήσεις με αυτές που χάθηκαν τα τελευταία χρόνια. Οι σημερινοί άνεργοι θα πρέπει να καλλιεργήσουν νέες δεξιότητες για να βρουν εργασία στο μέλλον. Και θα πρέπει να το κάνουν μόνοι τους.
Το φαινόμενο δεν είναι ελληνικό. Σε όλες τις δυτικές οικονομίες, το χάσμα μεταξύ πανεπιστημιακής μόρφωσης και επαγγελματικών δεξιοτήτων έχει μεγαλώσει. Για πολλά καλά επαγγέλματα, η πιο χρήσιμη και επίκαιρη γνώση μπορεί να βρεθεί σε blogs και online μαθήματα. Η αγορά εργασίας συχνά προτιμά μικρο-δεξιότητες που μπορεί κάποιος να αποκτήσει μόνος του στο Διαδίκτυο, από τα πιο τυπικά ακαδημαϊκά προσόντα.
Αυτό είναι ευκαιρία για τον Eλληνα άνεργο που κατά κανόνα έχει ένα υψηλό επίπεδο τυπικής μόρφωσης, στοιχειώδη γνώση αγγλικών, εύκολη πρόσβαση στο Διαδίκτυο και ζει σε μια κοινωνία όπου η πολυέργεια και η εργασία σε ελεύθερα επαγγέλματα είναι διαδεδομένες πρακτικές.
Ο άνεργος διαφημιστής μπορεί να μάθει SEO (Search Enginge Optimization) διαβάζοντας όσα γράφουν οι καλύτεροι του επαγγέλματος. Ο «αδιόριστος» φυσικός και μαθηματικός μπορεί να παρακολουθήσει δωρεάν μαθήματα στο Coursera για να γίνει data scientist, το πιο καλοπληρωμένο επάγγελμα στον πλανήτη με σχεδόν εγγυημένη προσφορά εργασίας. Ο γραφίστας, ο αρχιτέκτονας ή ακόμη και ο συντηρητής έργων τέχνης μπορούν να αποκτήσουν βασικές γνώσεις κώδικα στο Codeschool και στο Treehouse και να γίνουν designer. Δημοσιογράφοι γίνονται συντάκτες και ερευνητές για ψηφιακές υπηρεσίες. Εγώ έμαθα ό,τι ξέρω περί εξυπηρέτησης πελατών και πωλήσεις διαδικτυακά και δωρεάν. Στην Ελλάδα, και μόνο αν βελτιώσει κανείς τα αγγλικά του, ανοίγουν πολύ καλές προοπτικές για εργασία σε εξαγωγικές εταιρείες – είναι οι μόνες που πάνε καλά και φτιάχνουν θέσεις εργασίας.
Στην Αμερική έχουν γίνει της μόδας οι «επιταχυντές καριέρας»: Σχολές χωρίς καμία τυπική «αναγνώριση» ή πτυχίο που κάνουν εντατικά εξάμηνα μαθήματα και προετοιμάζουν εργαζομένους για δουλειές με μεγάλη ζήτηση σε ανερχόμενους κλάδους. Εργαζόμενοι αφήνουν τις δουλειές τους για να πάνε να μάθουν καινούργια πράγματα και να βελτιώσουν την καριέρα τους. Δεν κάνουν τίποτα που δεν μπορεί να κάνει κάποιος μόνος του από το σπίτι του, αν το ψάξει λίγο.
Μέσω του Διαδικτύου μπορεί κανείς να βρει ευκαιρίες για μια πρώτη δουλειά ή, έστω, εξάσκηση. Οι καλύτερες εταιρείες στο εξωτερικό έχουν συμφιλιωθεί με την εργασία εξ αποστάσεως και αναζητούν προσωπικό παντού. Ενα κενό στο βιογραφικό μπορεί να γεμίσει με εθελοντική εργασία σε εγχειρήματα όπως η Wikipedia, ή με ευκαιριακές δουλειές σε μία από τις πάμπολλες πλατφόρμες για ελεύθερους επαγγελματίες.
Η γενική κατήφεια που επικρατεί στον δημόσιο διάλογο σε συνδυασμό με την πολύ ανθρώπινη απαισιοδοξία που φέρνει μια φτωχή αγορά εργασίας έχει δημιουργήσει ένα κλίμα απελπισίας στους νέους ανέργους. Αυτό είναι φυσικό και αναμενόμενο. Ομως η διεθνής συγκυρία είναι καλύτερη από ποτέ. Ποτέ άλλοτε δεν μπορούσε κανείς να διεκδικήσει γνώσεις, ευκαιρίες και εργασία σε διεθνές επίπεδο με τόσο φτηνά Μέσα και χωρίς να βγει από το σπίτι του.
Οι μορφωμένοι και εργατικοί νέοι στην Ελλάδα δεν είναι δέσμιοι της τοπικής αγοράς εργασίας, ούτε εξαρτώνται από τις εσωστρεφείς και υπανάπτυκτες ελληνικές επιχειρήσεις για να εκσυγχρονίσουν τις γνώσεις τους. Εταιρείες και επενδυτές παγκοσμίως ψάχνουν για ικανούς ανθρώπους και τα χρήματά τους πολύ γρήγορα βρίσκουν τον δρόμο τους σε χώρες που έχουν μια κρίσιμη μάζα τέτοιων επαγγελματιών. Αυτοί που δεν θα περιμένουν την ανάπτυξη και θα προσπαθήσουν να φτιάξουν την καριέρα τους μόνοι τους, θα είναι οι ίδιοι που εν τέλει θα φέρουν την ανάπτυξη, με τις δεξιότητες και την εξωστρέφειά τους.
* Ο κ. Νίκος Μωραϊτάκης είναι συνιδρυτής και CEO της εταιρείας Workable.
