Πώς να κλείσεις σε ένα μουσείο έναν διανοούμενο παγκόσμιων οραμάτων, έναν εθνικό ταγό, έναν πράττοντα διανοητή, έναν παρόντα πολιτικά λογοτέχνη, έναν μεγάλο λυρικό ποιητή και συνάμα έναν φθαρτό πάσχοντα άνθρωπο, ευάλωτο στον έρωτα, στην οικονομική ανημποριά, γυμνό μπροστά στον θάνατο; Σχεδόν μία τριετία χρειάστηκαν οι καθηγητές του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Ματούλα Σκαλτσά και Πάνος Τζώνος για να απαντήσουν, θεωρητικά αλλά και έμπρακτα, στα παραπάνω ερωτήματα-προκλήσεις που παρουσίαζε η ανάληψη εκ μέρους τους της υλοποίησης του Μουσείου Άγγελου Σικελιανού. Εδώ και μερικές ημέρες, στο δίπατο πατρικό σπίτι του μεγάλου Έλληνα ποιητή στη Λευκάδα στεγάζεται και υποδέχεται επισκέπτες ένα μουσείο ιδεών, που αναπτύσσει το όραμα και την πράξη του, αλλά και τον ίδιο τον άνθρωπο Άγγελο Σικελιανό. «Δεν είναι ένα μουσείο ενθυμημάτων, όπως τα περισσότερα στην Ελλάδα», διευκρινίζει η κυρία Σκαλτσά, «αλλά, παρότι διαθέτουμε περί τα εκατόν πενήντα αυθεντικά εκθέματα, αυτά βρίσκονται εδώ για να ενεργοποιήσουν και να ζωντανέψουν τις ιδέες και τις σχέσεις».
Ανάμεσά τους περιλαμβάνονται η πένα και το μελανοδοχείο του ποιητή, εκδόσεις σπάνιες και χειρόγραφά του, η αλληλογραφία του με την πρώτη γυναίκα του, Εύα, τα κόκκινα μαλλιά της, το διαβατήριό της, τα χειροποίητα ρούχα της και όσα ύφανε για τον χορό των Ωκεανίδων στις Δελφικές Εορτές, θώρακες και σπαθιά, το νυφικό της δεύτερης συζύγου του Άννας και τα υφαντά της για τον ίδιο και τις πελάτισσές της, αλλά και φωτογραφικό υλικό, ταινίες και ηχογραφημένες απαγγελίες με τη φωνή του Σικελιανού.
Η Ελένη Σικελιανού, δισεγγονή του ποιητή, υπό το άγρυπνο βλέμμα του.
Η Ελένη Σικελιανού, δισεγγονή του ποιητή, υπό το άγρυπνο βλέμμα του.Η διάσωση της οικίας
Το 2007 το σπίτι όπου έζησε ο μεγάλος Έλληνας ποιητής έως τα πέντε του χρόνια στεκόταν σε ένα στενό σοκάκι της πόλης της Λευκάδας, με εμφανή στο «σώμα» του τα σημάδια του χρόνου. Φθαρμένοι τοίχοι, μισογκρεμισμένη στέγη, σπασμένα παραθυρόφυλλα, εικόνα εγκατάλειψης που προανήγγελλε την επερχόμενη κατάρρευση και τη λήθη. Ήταν ο τότε πρόεδρος της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδας, Τάκης Αράπογλου, που προέκρινε την αγορά της οικίας από την τράπεζα, αλλά και την ανάληψη της χρηματοδότησης του έργου αποκατάστασης του κτίσματος και μετατροπής του σε ένα πρότυπο μουσείο διεθνών προδιαγραφών, έργο που κόστισε περισσότερα από 1.600.000 ευρώ. «Στην Εθνική Τράπεζα είναι πεποίθησή μας ότι η στήριξη της κοινωνίας και του πολιτισμού διαχρονικά είναι άρρηκτο κομμάτι της ταυτότητάς μας και αναπόσπαστο μέρος του ρόλου μας ως οικονομικού και κοινωνικού πυλώνα της χώρας. Στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια συζητώνται συχνά τα προβλήματα στην οικονομία και στην κοινωνία. Εξίσου σημαντική όμως με την οικονομική ανάκαμψη είναι και η κοινωνική ανάπτυξη και η ανάγκη στήριξης όλων των αξόνων της κοινωνίας, του πολιτισμού, της επιστήμης, της έρευνας, της νεολαίας και του περιβάλλοντος. Γι’ αυτό είναι σημαντικό, ειδικά σε καιρούς κρίσης, να στηρίζουμε τα έργα που αναδεικνύουν τον πολιτισμό μας και που μπορούν να δώσουν πραγματική ώθηση στις τοπικές κοινωνίες», σημείωσε ο νυν διευθύνων σύμβουλος της τράπεζας, Λεωνίδας Φραγκιαδάκης, στην εκδήλωση των εγκαινίων του μουσείου. Την ευθύνη της λειτουργίας του φέρει ο Δήμος Λευκάδας. «Το μουσείο φιλοδοξούμε να στεγάσει όχι μόνο την ιστορία, τις μνήμες και τις θύμησες από τη ζωή και το έργο του μεγάλου μας ποιητή, αλλά και τις ανησυχίες και τον πλούτο της νεότερης Λευκάδας. Φιλοδοξούμε και ελπίζουμε να γίνει πόλος έλξης επισκεπτών που θα σκύψουν μέσα στον λόγο του ποιητή για να μάθουν και να εμπνευστούν. Φιλοδοξούμε να το μεταμορφώσουμε σε κύτταρο πολιτισμού, συνάντησης και προβληματισμού», τόνισε ο δήμαρχος της πόλης Κώστας Δρακονταειδής.
Με θερμά λόγια υποδέχτηκε τη δημιουργία του μουσείου και η δισεγγονή του Άγγελου Σικελιανού, Ελένη: «Όταν η αναζήτηση του προσωπικού κέρδους έχει γίνει ανεξέλεγκτη και απειλεί την ανθρωπιστική μας υπόσταση, είθε αυτό το μουσείο να είναι μια υπενθύμιση προς όλους μας, ώστε να κυνηγήσουμε τους ύψιστους στόχους πολιτιστικά και ως κοινότητα, είθε να εμπνεύσει τον καθένα ξεχωριστά να διαλογιστούμε πάνω στο πνεύμα του Άγγελου Σικελιανού και να σκεφτούμε τρόπους για να συνεισφέρουμε πιο αποτελεσματικά στην κοινότητά μας, να υποστηρίξουμε την τέχνη και τη λογοτεχνία». ■
