Ισχυρές ενδείξεις ότι οι στρατηγικοί κακοπληρωτές, δηλαδή δανειολήπτες που ενώ μπορούν δεν αποπληρώνουν τις υποχρεώσεις τους, είναι σημαντικά περισσότεροι σε σχέση με τις αρχικές εκτιμήσεις έχουν οι τράπεζες.
Οπως προκύπτει από τις εσωτερικές έρευνες των τραπεζών, οι αποκαλούμενοι στρατηγικοί κακοπληρωτές μπορεί να προσεγγίζουν το 30% στο σύνολο των μη εξυπηρετούμενων πιστωτικών ανοιγμάτων, έναντι 20% που ήταν οι μέχρι τώρα εκτιμήσεις. Αυτό σημαίνει ότι, από τα 77,5 δισ. ευρώ –επιχειρηματικών, στεγαστικών και καταναλωτικών δανείων– που δεν εξυπηρετούνται, περίπου τα 20 δισ. ευρώ αφορούν περιπτώσεις που μπορούν να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους. Οπως εκτιμούν, σχεδόν το 35% των επιχειρηματικών δανείων αφορά περιπτώσεις στρατηγικών κακοπληρωτών, ενώ στους ιδιώτες το αντίστοιχο ποσοστό πλησιάζει το 25%.
Στελέχη τραπεζών σημειώνουν στην «Κ» ότι τα τελευταία χρόνια καλλιεργήθηκε συστηματικά κουλτούρα αθέτησης, μια λογική τού «δεν πληρώνω», και πλέον το 75% των πολιτών δεν πληρώνει τις υποχρεώσεις του είτε στις τράπεζες, είτε στη ΔΕΗ ή άλλους οργανισμούς, καθώς μέχρι τώρα πρακτικά δεν υπήρχαν επιπτώσεις. Ωστόσο, η ενεργοποίηση των ηλεκτρονικών πλειστηριασμών φαίνεται πως αλλάζει δραστικά τη στάση των οφειλετών. Σύμφωνα με στελέχη τραπεζών, πολλοί δανειολήπτες που μέχρι τώρα αδιαφορούσαν και δεν απαντούσαν στις πιέσεις για τη ρύθμιση των υποχρεώσεών τους και απέρριπταν κάθε πρόταση σπεύδουν στις τράπεζες αναζητώντας λύσεις. Ελεύθερη επαγγελματίας με οφειλή περίπου 550.000 ευρώ σε στεγαστικό και 18.000 ευρώ σε καταναλωτικό δάνειο σε μεγάλη τράπεζα, με εγγύηση για το στεγαστικό τριώροφο ακίνητο στην Αττικής εμπορικής αξίας 350.000 ευρώ, που δεν είχε ανταποκριθεί σε όλες τις προσπάθειες επικοινωνίας από την τράπεζα επί σειρά ετών, μόλις ενημερώθηκε για το πρόγραμμα πλειστηριασμού, ζήτησε η ίδια ραντεβού για την επομένη ημέρα και προσκόμισε πλήρη φάκελο οικονομικών στοιχείων δεχόμενη πρόταση ρύθμισης. Εισοδηματίας σε τουριστικό νησί των Δωδεκανήσων και με δηλωθέν εισόδημα της τάξης των 20.000 ευρώ και οικογενειακό εισόδημα μικρότερο των 40.000 ευρώ είχε ληξιπρόθεσμη οφειλή σε τράπεζα ύψους 900.000 ευρώ (3 στεγαστικά και 4 καταναλωτικά δάνεια, εκ των οποίων τα 3 χωρίς εξασφαλίσεις), αρνούνταν κάθε πρόταση ρύθμισης για την εξυπηρέτηση των δανείων, παρά το γεγονός ότι είχε υποθηκεύσει έναντι των οφειλών συγκρότημα 4 τουριστικών κατοικιών και 9 διαμερίσματα εμπορικής αξίας 1 εκατ. και 550.000 ευρώ αντίστοιχα. Στα τέλη Νοεμβρίου και υπό το φάσμα του πλειστηριασμού, ο εισοδηματίας προχώρησε γρήγορα σε συμφωνία για τη ρύθμιση των οφειλών του.
Σύμφωνα με τραπεζικές πηγές, περιπτώσεις «εξαφανισμένων», όπως οι παραπάνω, οι οποίοι με την εκκίνηση των ηλεκτρονικών πλειστηριασμών εμφανίζονται και «τρέχουν» να ρυθμίσουν τις υποχρεώσεις τους, καθημερινά πολλαπλασιάζονται. Και αυτό, τονίζουν, παρά το γεγονός ότι ακόμα πολλοί δυσπιστούν για το κατά πόσον οι ηλεκτρονικοί πλειστηριασμοί έχουν πράγματι ξεκινήσει, ενώ άλλοι ελπίζουν ότι σύντομα η διαδικασία θα διακοπεί και πάλι, όπως έχει συμβεί κατ’ επανάληψη τα προηγούμενα χρόνια, που πρακτικά οι πλειστηριασμοί είχαν «παγώσει». Μάλιστα, τραπεζικές πηγές αναφέρουν ότι στις ακτιβιστικές πρωτοβουλίες για τη ματαίωση των πλειστηριασμών έχουν διεισδύσει κακοποιά στοιχεία, τα οποία αξιοποιούν μεγαλοοφειλέτες, προκειμένου να ακυρώσουν τους πλειστηριασμούς.
Το 42% των αιτημάτων προστασίας δεν είναι δικαιολογημένο
Τα ευρήματα αυτά, τα οποία πολλαπλασιάζονται όσο περνάει ο χρόνος, δημιουργούν αισιοδοξία ότι τελικά οι στρατηγικοί κακοπληρωτές –ειδικά στα δάνεια ιδιωτών– μπορεί να είναι κατά πολύ περισσότεροι από όσο θεωρούνταν μέχρι τώρα. Είναι χαρακτηριστικό ότι περίπου 14,3 δισ. ευρώ από τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια αφορούν δάνεια για τα οποία οι δανειολήπτες έχουν αιτηθεί νομική προστασία, εκ των οποίων τα 9 δισ. ευρώ είναι στεγαστικά και τα 3,3 δισ. ευρώ καταναλωτικά δάνεια. Από τη μέχρι τώρα δικαστική εξέταση των αιτημάτων προστασίας προκύπτει ότι 42% δεν είναι δικαιολογημένα (αν και πολλές αιτήσεις απορρίπτονται για τυπικούς και όχι ουσιαστικούς λόγους). Αν επιβεβαιωθούν οι εκτιμήσεις αυτές, σημειώνουν στελέχη τραπεζών, τότε αυξάνονται σημαντικά οι πιθανότητες να κερδηθεί η «μάχη» για την επίτευξη των στόχων μείωσης των μη εξυπηρετούμενων πιστωτικών ανοιγμάτων. Οι ηλεκτρονικοί πλειστηριασμοί θεωρούνται το πλέον κρίσιμο εργαλείο για την αντιμετώπιση των στρατηγικών κακοπληρωτών, ενώ η ΕΚΤ έχει ζητήσει τη διενέργεια τουλάχιστον 3.000 πλειστηριασμών έως τον Απρίλιο προκειμένου να διασφαλιστεί η αποτελεσματική λειτουργία τους.
Με έσοδα από μερίσματα 1 εκατ. θέλει κούρεμα δανείου
Σημαντικό μερίδιο ευθύνης για τη διόγκωση των στρατηγικών κακοπληρωτών έχουν και οι τράπεζες, καθώς αποφεύγοντας να ασκήσουν νομικές ενέργειες, παγιώνεται η αντίληψη ότι δεν υπάρχει καμία επίπτωση αν σταματήσει κανείς να αποπληρώνει το δάνειό του. Ωστόσο, τη μεγαλύτερη ευθύνη για τη δημιουργία των στρατηγικών κακοπληρωτών φέρει το πολιτικό προσωπικό, που με άφθονες υποσχέσεις ευνοϊκής μεταχείρισης ή και διαγραφής υποχρεώσεων (σεισάχθεια κ.ά.), οριζόντιες ρυθμίσεις όπως ο νόμος Κατσέλη, εκμεταλλεύθηκε τη συγκυρία για μικροπολιτικά οφέλη.
Στο πλαίσιο αυτό, πολλοί είδαν την κρίση ως ευκαιρία. Επιχειρηματίας που δεν είχε πληρώσει ευρώ από το 2010 για δάνειο μεγάλης αξίας και είχε διακόψει κάθε επαφή με την τράπεζα, μετά τον πλειστηριασμό ακινήτου (που αποκτήθηκε από την ίδια τράπεζα) κατέθεσε πρόταση για την απόκτηση με μετρητά(!) του ακινήτου στην τιμή του πλειστηριασμού υπό τον όρο η τράπεζα να διαγράψει το υπόλοιπο της αρχικής οφειλής. Αλλη τράπεζα, σε έλεγχο που πραγματοποίησε στους μετόχους μεγάλης εταιρείας που σχετικά πρόσφατα βρέθηκε σε αδιέξοδο λόγω υπερχρέωσης και κακής διαχείρισης, διαπίστωσε ότι ένας εκ των βασικών μετόχων μεταβίβασε σε στενό του συγγενικό πρόσωπο υπερπολυτελές εξοχικό, σχεδόν 1.000 τ.μ. που διαθέτει εσωτερική πισίνα. Φυσικό πρόσωπο, πελάτης μεγάλης τράπεζας, στα χρόνια της ευφορίας είχε δανειστεί 4 εκατ. ευρώ και τα οποία επένδυσε σε συγκρότημα διαμερισμάτων στη Λεωφόρο Ποσειδώνος. Παρά τη μεγάλη ακίνητη περιουσία, τις υψηλές καταθέσεις αλλά και τη συμμετοχή του σε πολλές επιχειρήσεις –μεταξύ αυτών και σε μεγάλη βελγική σοκολατοβιομηχανία (που αποδίδει ετήσιο μέρισμα άνω του 1 εκατ. ευρώ), δεν αποπληρώνει εδώ και χρόνια το δάνειο που είχε λάβει απαιτώντας μεγάλο «κούρεμα». Μικροβιολόγος με οφειλές σε τράπεζα 3 εκατ., μηναίο εισόδημα 5.000 ευρώ και μεγάλη ακίνητη περιουσία (κατοικίες σε Κηφισιά και Διόνυσο) δεν εξυπηρετεί τις υποχρεώσεις του επικαλούμενος τα υψηλά μηνιαία έξοδα διαβίωσης εκ των οποίων περισσότερα από τα μισά αφορούν δίδακτρα ιδιωτικών σχολείων για τα παιδιά του. Ιδιωτικός υπάλληλος 45 ετών, με οφειλές περίπου 5.500 ευρώ και καταθέσεις προθεσμίας 80.000 ευρώ έχει πετύχει προσωρινή διαταγή, μέσω του νόμου Κατσέλη, η οποία ορίζει να καταβάλει 80 ευρώ μηνιαίως, ενώ η υπόθεσή του έχει δικάσιμο το… 2027. Ζευγάρι ιατρών με μηνιαίο οικογενειακό εισόδημα 8.000 ευρώ και οφειλές σε καταναλωτικά δάνεια 130.000 ευρώ δεν πληρώνουν ευρώ, επικαλούμενο τη μείωση των εισοδημάτων τους (από 12.000 μηνιαίως σε 8.000 ευρώ) και επιμένουν το ζήτημα να εξεταστεί μέσω της δικαστικής οδού (νόμος Κατσέλη), με δικάσιμο το… 2021! Δανειολήπτης που είχε προχωρήσει σε ρύθμιση για το στεγαστικό του δάνειο, λίγους μήνες μετά τη ρύθμιση σταμάτησε εκ νέου να το εξυπηρετεί. Οταν η τράπεζα επικοινώνησε για να δει τον λόγο της νέας αθέτησης, ο δανειολήπτης σημείωσε ότι προχώρησε στην αγορά αυτοκινήτου και γι’ αυτό δεν θα μπορεί να πληρώνει για 18 μήνες το στεγαστικό. Στρατιωτικός με οφειλές περίπου 20.000 ευρώ ζήτησε προστασία παρά το γεγονός ότι διατηρούσε καταθέσεις προθεσμίας 150.000 ευρώ και τις οποίες δεν δήλωσε στο δικόγραφο. Ιδιοκτήτης 30 ακινήτων με οφειλές 750.000 ευρώ έκανε αίτηση για να ενταχθεί στον νόμο Κατσέλη, εξασφαλίζοντας για 3 χρόνια προστασίας από την τράπεζα.
