Μία από τις πτυχές του εκπαιδευτικού συστήματος που συνδέεται άμεσα με την οικονομία είναι η τεχνική εκπαίδευση που υφίσταται στη χώρα μας σε δευτεροβάθμιο και μετα-λυκειακό επίπεδο.
Η τεχνική εκπαίδευση μετρά αρκετές δεκαετίες ζωής στη χώρα μας και η αφετηρία της βρίσκεται στις πρωτοβουλίες που ελήφθησαν μετά τη συγκρότηση του ελληνικού κράτους κατά τον 19ο αιώνα. Η σύγχρονη τεχνική εκπαίδευση έχει τις βάσεις της στις νομοθετικές πρωτοβουλίες των δεκαετιών του ’70 και του ’80 και αυτό σημαίνει αυτόματα όχι έχει ήδη ξεπεραστεί από τις οικονομικές και τεχνολογικές εξελίξεις που υπήρξαν έκτοτε. Η τελευταία σημαντική εξέλιξη της ανωτατοποίησης των ΤΕΙ σαφώς αντίκειται στο πνεύμα της ίδρυσής τους και ειδικά της πρόδρομης μορφής τους ως ΚΑΤΕΕ και δεν συμβάλλει στην περαιτέρω εμπέδωση της τεχνικής εκπαίδευσης όπως έχει υπάρξει διεθνώς. Επιπρόσθετα, δεν συνέβαλε στον στρατηγικό επαναπροσδιορισμό του εκπαιδευτικού μας συστήματος, ο οποίος εξέλιπε πάντα.
Η τεχνική εκπαίδευση σε οποιαδήποτε μορφή οικονομίας δεν μπορεί παρά να βρίσκεται σε άμεση συσχέτιση με τις ανάγκες της οικονομίας και των προοπτικών της. Η πλέον στέρεα βάση είναι αυτή που δίδεται στο πλαίσιο της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης είτε αφορά τεχνική είτε επαγγελματική κατεύθυνση. Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα και οι ειδικότητες που προσφέρονται πρέπει να απευθύνονται στις σύγχρονες αλλά και τις μελλοντικές ανάγκες της οικονομίας και συνεπώς της χώρας και αυτό δεν μπορεί παρά να γίνει λαμβάνοντας υπόψη τις πραγματικές προτεραιότητες που έχουν οι επιχειρήσεις και τις τεχνολογικές εξελίξεις που αναπροσαρμόζουν διαρκώς τις ανάγκες. Η έλλειψη καταρτισμένων τεχνικά εργαζομένων επηρεάζει αρνητικά τις επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στη χώρα αφού αφενός δεν επιτρέπει επενδύσεις σε κλάδους αιχμής ή προστιθέμενης αξίας και αφετέρου μειώνει τις πιθανότητες ανάπτυξης της αλυσίδας αξίας των παραγόμενων προϊόντων. Επηρεάζει, δε, ακόμη και τις άμεσες ξένες επενδύσεις, οι οποίες είναι ούτως ή άλλως μικρό ποσοστό των συνολικών επενδύσεων που γίνονται στη χώρα.
Η ύπαρξη πλειάδας μηχανικών ή στελεχών με τεχνικό υπόβαθρο δεν αρκεί για να υποστηρίξει την εμπέδωση της βιομηχανικής ή εν γένει μεταποιητικής δραστηριότητας και σε καμία περίπτωση δεν αποτέλεσε το μοντέλο επάνω στο οποίο βασίστηκαν προηγμένες βιομηχανικά χώρες όπως η Γερμανία, όπου η τεχνική εκπαίδευση ως κλάδος της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης ή ως μετα-λυκειακός θεσμός είναι ιδιαίτερα αναπτυγμένη με ευεργετικά αποτελέσματα για την οικονομία. Πρωτίστως, η τεχνική εκπαίδευση σε αυτές τις χώρες δεν διακρίνεται από στερεότυπα και προκαταλήψεις που έχουν πλήξει τις νεότερες γενιές στη χώρα μας ως αποτέλεσμα στρεβλής προσέγγισης της εργασίας και ανύπαρκτου επαγγελματικού προσανατολισμού. Οι κατέχοντες συγκεκριμένες τεχνικές ειδικότητες διέπονται από σταθερή απασχόληση και υψηλή τεχνογνωσία η οποία τους καθιστά αναντικατάστατα στελέχη στις επιχειρήσεις ή τους κλάδους που απασχολούνται, για αυτό και συνήθως έχουν χαμηλό βαθμό κινητικότητας και δυνατότητα μερικής απασχόλησης μετά τη συνταξιοδότησή τους.
Οι σύγχρονες επιχειρήσεις και ειδικά αυτές που ανταγωνίζονται σε πολύ απαιτητικούς κλάδους ή που διακρίνονται από ιδιαιτερότητες όπως οι σύνθετες παραγωγικές ροές δεν μπορούν να στηριχθούν σε εργαζομένους με γενικό τεχνικό υπόβαθρο, αλλά οφείλουν και αυτές με τη σειρά τους να εκπαιδεύσουν κατά παραμετροποιημένο τρόπο το ανθρώπινο δυναμικό τους ώστε να ανταποκριθούν στις εγγενείς απαιτήσεις. Συνεπώς, η τεχνική εκπαίδευση δεν είναι μονομερής υποχρέωση του δημόσιου εκπαιδευτικού συστήματος αλλά σύνθετη και εξελικτική διαδικασία που βασίζεται σε αυτό. Αυτό έχει επιτευχθεί στο παρελθόν στο πλαίσιο μεγάλων επιχειρήσεων, που αντιμετώπισαν την τεχνική εκπαίδευση όχι ως ανάγκη αλλά ως αυτονόητη προτεραιότητα.
Το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα έχει επενδύσει εδώ και δεκαετίες πολύ μεγάλα δημόσια κεφάλαια για την εκπαίδευση μηχανικών και τεχνολόγων οι οποίοι αξιοποιούν, για αυτονόητους λόγους, το μορφωτικό κεφάλαιο που συσσώρευσαν στη χώρα μας στο πλαίσιο της δωρεάν παιδείας, εκτός συνόρων. Η επένδυση στην τεχνική εκπαίδευση στοιχίζει σαφώς λιγότερο, αποδίδει σύντομα και είναι ευεργετική όχι μόνο για τις επιχειρήσεις αλλά και για την αγορά εργασίας.
* Ο κ. Π. Λώλος είναι μέλος του Δ.Σ της Ελληνικής Παραγωγής – Συμβούλιο Βιομηχανιών για την Ανάπτυξη.
