Επί έναν μήνα, από τις 14 Ιουνίου έως τις 15 Ιουλίου, η υδρόγειος σφαίρα θα αποκτήσει το παρανόμι και τα γνωρίσματα της υδρόγειας μπάλας, ακολουθώντας το ανά τετραετία έθιμο. Παρά τις απειλές των Αγγλων ότι θα μποϊκοτάρουν το Μουντιάλ που αρχίζει μεσοβδόμαδα, και ότι θα πείσουν και τους (πολιτικούς) συμμάχους τους να αποσυρθούν, 32 εθνικές ομάδες θα ανταγωνιστούν στα ρωσικά στάδια διεκδικώντας το τρόπαιο· όλα τους, πλην ενός, βρίσκονται στην ευρωπαϊκή Ρωσία, «δυτικά των Ουραλίων Ορων», όπως μας πληροφορούν τα δυστυχώς μονίμως τραυματισμένα ελληνικά της Βικιπαίδειας, που μοιάζουν σαν κατασκευάσματα του αυτόματου μεταφραστή.
Είπαμε ότι έχει τις κάποιες δυσκολίες της η γενική πτώση, αλλά εδώ τη λύση μάς την προσφέρει έτοιμη ο Εντμόν Αμπού, καίτοι «ανθέλληνας»: ο «Βασιλεύς των Ορέων», το πεζογράφημά του, δεν έπαψε ποτέ να διαβάζεται ή, έστω, να αναφέρεται. Ας μην παραπονιόμαστε όμως. Πρόσφατα, μια γενική απέκτησε το κύρος ονομαστικής: «η γείτονος» ακούστηκε να λέει πολιτικός καναλικός ρεπόρτερ, σε ανταπόκρισή του από τη Θράκη. Την Τουρκία εννοούσε: «η γείτονος Τουρκία»… Απ’ το πολύ ν’ ακούει «γείτονος» και «γείτονος», μάλλον παρασύρθηκε και το εξέλαβε σαν ονομαστική.
Η Αγγλία λοιπόν, διά της ποδοσφαιρικής ομοσπονδίας της, είχε κατηγορήσει τη Ρωσία σαν φθορέα συνειδήσεων. Την είχε καταγγείλει δηλαδή ότι, για να επιλεγεί αυτή ως οικοδέσποινα του φετινού Μουντιάλ, αντί της ίδιας της Αγγλίας, του ζεύγους της Ολλανδίας και του Βελγίου και του ζεύγους της Ισπανίας και της Πορτογαλίας, είχε δωροδοκήσει τέσσερα μέλη της εκτελεστικής επιτροπής της FIFA, που δεν είναι δα τόσο άκαμπτες προσωπικότητες όσο οι περιώνυμοι «αθάνατοι» της Διεθνούς Ολυμπιακής Ομοσπονδίας, που διαχειρίζονται υψηλότερα ιδεώδη. Η ηγεσία της FIFA είναι αποδεδειγμένα αδύναμη μπροστά στον πειρασμό του χρήματος, το μάθαμε και με τα άθλια άθλα του Σεπ Μπλάτερ και του Μισέλ Πλατινί. Η συγκεκριμένη κατηγορία πάντως δεν αποδείχθηκε, ίσως επειδή δεν έπρεπε να αποδειχθεί, ακόμα και στην περίπτωση που τα τεκμήρια ήταν πολλά και σοβαρά: η ζημιά στην ήδη ραγισμένη εικόνα του «βασιλιά των σπορ» θα ήταν τεράστια και η μπάλα θα έσπαγε σε χίλια κομμάτια, σαν να ήταν γυάλινη και όχι πέτσινη.
Και με τις κατηγορίες εναντίον του Κατάρ άλλωστε, που έχει επιλεγεί (με αμιγώς αθλητικούς όρους, τι άλλο) για το Παγκόσμιο Κύπελλο του 2022, τίποτε δεν έγινε. Κι ας μην αφορούσαν μόνο το ενδεχόμενο δωροδοκίας των υψηλών μπαλαρχών, αλλά και το (αποδεδειγμένο αυτό) καθεστώς καταναγκαστικής εργασίας υπό το οποίο χιλιάδες μετανάστες, κυρίως από το Νεπάλ, το Μπαγκλαντές, την Ινδία, τη Σρι Λάνκα και το Πακιστάν, ετοιμάζουν τα μεγαλοπρεπή στάδια στο εμιράτο της Μέσης Ανατολής, για να υποδεχθούν τους υψηλούς τελετάρχες της «γιορτής του ποδοσφαίρου».
«Η άσχημη πλευρά του όμορφου παιχνιδιού: εκμετάλλευση εργασίας στο Παγκόσμιο Κύπελλο του Κατάρ 2022», αυτός ήταν ο τίτλος της έκθεσης που είχε κοινοποιήσει η Διεθνής Αμνηστία τον Μάρτιο του 2017 για να καταγγείλει τον «εργασιακό Μεσαίωνα στο Κατάρ». «Θα διερευνήσουμε το ζήτημα» είχαν απαντήσει οι ανιδιοτελείς της FIFA. Και το διερεύνησαν. Αποφασιστικά και αποτελεσματικά. Οπως ακριβώς το είχαν διερευνήσει και τα προηγούμενα χρόνια, αφού οι καταγγελίες του 2017 είχαν τη θλιβερή προϊστορία τους. «Τις άθλιες συνθήκες εργασίας και την παραβίαση θεμελιωδών δικαιωμάτων όσων δουλεύουν στα έργα Μουντιάλ» τις είχε καταγγείλει και το 2016 η Διεθνής Αμνηστία. Αλλά και τρία χρόνια νωρίτερα, ίδια ήταν η κατάσταση: «Αίσθηση έχει προκαλέσει στην παγκόσμια κοινή γνώμη», έγραφε η «Κ» στις 27 Σεπτεμβρίου 2013, «η είδηση ότι στο Κατάρ οι αλλοδαποί εργάτες εργάζονται υπό τέτοιες συνθήκες ώστε την περίοδο από τις 4 Ιουνίου έως 8 Αυγούστου τουλάχιστον 44 από αυτούς έχασαν τη ζωή τους λόγω εργατικών ατυχημάτων ή προβλημάτων με την καρδιά τους. Την αποκάλυψη έκανε η βρετανική εφημερίδα «Γκάρντιαν», επικαλούμενη στοιχεία από την πρεσβεία του Νεπάλ στην πρωτεύουσα του Κατάρ, την Ντόχα. Οπως ανέφερε το δημοσίευμα, οι μετανάστες (τουλάχιστον από το Νεπάλ) εργάζονται υπό καθεστώς δουλείας στο εμιράτο του Περσικού Κόλπου και συχνά δεν έχουν το δικαίωμα να φύγουν, ούτε καν να πάνε να πιουν λίγο νερό». Ξέρουμε όμως πόσο άβαθη είναι κάθε φορά η «αίσθηση της κοινής γνώμης» και πόσο αμνήμων ο διατυμπανιζόμενος συγκλονισμός της.
Η μπάλα παίζεται κυρίως έξω από τις τέσσερις γραμμές του γηπέδου. Το ξέρει αυτό και ο Βλαντιμίρ Πούτιν (αλήθεια, ποια η μοίρα των Ρώσων δημοσιογράφων που θα αποκαλύψουν κάποια στιγμή ενδεχόμενα σκάνδαλα ολιγαρχικού τύπου στην ανακαίνιση ή την κατασκευή των σταδίων;), το ξέρουν και οι εμίρηδες του Κατάρ και οι Αγγλοι. Ολοι. Το ξέρουμε κι εμείς εδώ, σ’ έναν τόπο όπου οι πρωθυπουργοί καταγγέλλονται με δριμεία ελαφρότητα σαν υπεύθυνοι για ένα πέναλτι που δόθηκε ή δεν δόθηκε, οι δε υπουργοί σταυρώνονται για ένα οφσάιντ που σφυρίχτηκε – δεν σφυρίχτηκε στα πρωτοσέλιδα αθλητικών εφημερίδων που κομματίζονται όλο και σαφέστερα, όλο και οξύτερα. Εφόσον, κατά τη γενική παραδοχή, ο πόλεμος είναι η συνέχιση της πολιτικής με άλλα μέσα, το δε ποδόσφαιρο είναι συμβολικός πόλεμος (απολύτως πραγματικός ήταν πάντως ο «πόλεμος των εκατό ωρών», το καλοκαίρι του 1969, ανάμεσα στο Ελ Σαλβαδόρ και την Ονδούρα, με αφορμή τα παιχνίδια των εθνικών τους ομάδων για την πρόκριση στο Μουντιάλ του 1970), τίποτε πιο φυσικό από την πολιτική της μπάλας και διά της μπάλας. Το τόπι δεν περιέχει σκέτο αέρα, αλλά άπληστα οικονομικά συμφέροντα πολλών εμπλεκόμενων ή διαπλεκόμενων επιχειρήσεων (κατασκευαστικών ή μεντιοκρατικών), εθνικές φιλοδοξίες ή εθνικιστικές φαντασιώσεις, και πολιτικαντισμό από τα πιο χαμηλά έως τα υψηλότερα.
Το μυστήριο με το ποδόσφαιρο –το μόνο άθλημα με οικουμενική διάδοση, αφού το παίξιμό του δεν προϋποθέτει ειδικές εγκαταστάσεις ούτε ειδικά σωματικά χαρακτηριστικά– είναι ότι συνεχίζουμε να το παρακολουθούμε κι ας ξέρουμε ό,τι αποκαρδιωτικό ξέρουμε για όσα το περιβάλλουν ή δεσπόζουν πάνω του ασφυκτικά. Δεν υπάρχει οπαδός (συλλόγου ή εθνικής ομάδας) που τη στιγμή του γκολ θα πνίξει ένοχα τον ενθουσιασμό του, στη σκέψη ότι η μπάλα ή τα παπούτσια του σκόρερ φτιάχτηκαν από παιδικά χέρια σε κάποια χώρα της Ασίας που η φτώχεια της γίνεται θησαυρωρυχείο για τις κατασκευάστριες εταιρείες. Και δεν υπάρχει οπαδός που δεν θα χαρεί τον τίτλο της ομάδας του στη σκέψη ότι ιδιοκτήτης της είναι κάποιος Ρώσος ολιγάρχης ή εμίρης. Την επομένη ή τη μεθεπομένη ίσως το ξανασκεφτεί, αλλά και πάλι δεν θα απιστήσει στην αγάπη του – στην ιδέα, που την υποθέτει υπέρτερη του εκάστοτε ιδιοκτήτη ή καταχραστή της. Είναι άραγε;
