Δικαίως ο απλός πολίτης ερωτώμενος, απαντά αυθορμήτως: Οι εξεταστικές επιτροπές συγκαλύπτουν, μάλλον, παρά αποκαλύπτουν την αλήθεια, για την οποία υποτίθεται ότι συγκροτούνται.
Είναι έτσι; Δυστυχώς, έτσι είναι, κατά κανόνα. Με στόχο την απαλλαγή του σημαντικού αυτού κοινοβουλευτικού θεσμού από τον ευτελισμό που έχει εκπέσει, αναφέρονται τα εξής:
Κατά το άρθρο 65 Συντ/τος, με τον Κανονισμό της «η Βουλή ορίζει τον τρόπο της ελεύθερης και δημοκρατικής λειτουργίας της…». Ετσι, στο άρθρο 144 ΚτΒ ορίζεται: «Η Ολομέλεια της Βουλής μπορεί να συνιστά εξεταστικές επιτροπές από μέλη της για την εξέταση ειδικών ζητημάτων δημοσίου ενδιαφέροντος». Συνεπώς, δεν τίθεται ουδείς περιορισμός, αρκεί το «ειδικό θέμα να αποτελεί «ζήτημα δημοσίου ενδιαφέροντος».
Κακώς, λοιπόν, περιορίζεται η σύσταση εξεταστικών επιτροπών σε θέματα που προσφέρονται μόνο για κομματικές αντιπαραθέσεις και συγκρούσεις, που αποπροσανατολίζουν με τη συνδρομή των ΜΜΕ τον απλό πολίτη από μείζονος σημασίας γι’ αυτόν και τη χώρα ζητήματα. Η αιτία οφείλεται κυρίως στο γεγονός ότι, αντί της «Ολομέλειας της Βουλής», που συνιστά μια επιτροπή «από μέλη της», η σύνθεσή της καθορίζεται από τους αρχηγούς των κομμάτων. Το κριτήριο, δυστυχώς, είναι πάντοτε η προθυμία των προτεινόμενων βουλευτών να υπηρετήσουν το συμφέρον του κόμματος, όπως το εννοούν ο αρχηγός και η «αυλή» του. Αποκλείονται όσοι «δεν συμμορφώνονται προς τας υποδείξεις». Ως γνωστόν, τα κόμματα αντί της εσωτερικής δημοκρατικής λειτουργίας, που ισχύει σε ολόκληρη τη Δυτική Ευρώπη, στην Ελλάδα υπόκεινται στην «ενός ανδρός αρχή»!
Επικαλύπτεται, λοιπόν, η ιδιότητα του βουλευτή ως «αντιπροσώπου του Εθνους» (άρθρο 51, παρ. 2 Σ/τος), από την ιδιότητά του ως μέλους του κόμματος. Συνεπώς, στην ουσία, δεν πρόκειται για επιτροπές της Βουλής «από μέλη της», αλλά για επιτροπές των κομμάτων από μέλη τους.
Με τον τρόπο αυτό καταργείται στην πράξη η θεμελιώδης αρχή που επιβάλλει και κατοχυρώνει το Σύνταγμα (άρθρο 60, παρ. 1), κατά την οποία «Οι βουλευτές έχουν απεριόριστο το δικαίωμα της γνώμης και ψήφου κατά συνείδησιν».
Είναι χαρακτηριστικό και ευτελιστικό θεσμών και προσώπων και δεν αποκρύπτεται ότι το πόρισμα μιας εξεταστικής επιτροπής, αντί της γνώμης των «μελών της Βουλής», εκφράζει τις θέσεις κάθε κόμματος. Στην ουσία είναι άθροισμα «πορισμάτων».
Σε τέτοιο, μάλιστα, σημείο, ώστε η κατάθεση του «πορίσματος της Επιτροπής» να καθυστερεί, συχνά, εν αναμονή των συντακτών, συνήθως μη βουλευτών, που «δεν έστειλαν ακόμα το… πόρισμα του τάδε κόμματος»! Ελπίζω ότι τα ανωτέρω συνιστούν πλήρη απάντηση στο ερώτημα «τι (ς) πταίει». Ομως, δεν αρκεί τούτο. Επιβάλλεται να απαντηθεί και το αναπόφευκτο ερώτημα: «Τι να κάνουμε;». Σε αυτό αποσκοπεί αυτό το άρθρο, με αφορμή, μάλιστα, την πρόσφατη «παράσταση» που έδωσαν οι κ. Τσίπρας και Μητσοτάκης στη Βουλή, ενυπνιαζόμενοι ότι είναι Ανδρέας Παπανδρέου και Κωνσταντίνος Μητσοτάκης αντιστοίχως!
Δεν νομίζω ότι, κι αυτοί και όποιοι άλλοι στο μέλλον αρχηγοί κομμάτων, θα πρότειναν με τόση ευκολία κάθε «τρεις και λίγο» τη σύσταση εξεταστικών επιτροπών αν, εφαρμοζόμενου του Συντάγματος και του ΚτΒ, δεν όριζαν αυτοί τα μέλη τους, αλλά η Βουλή.
Προτείνεται, λοιπόν: Τα μέλη κάθε επιτροπής να ορίζονται μέσω της κληρωτίδος, από την Ολομέλεια της Βουλής, κατ’ αναλογίαν της δύναμης των κομμάτων και όχι από τους αρχηγούς τους. Οπως και οι αναπληρωτές τους ή οι αντικαταστάτες τους, όταν προκύπτει περίπτωση αντικατάστασης.
Η εφαρμογή, με την άμεση τροποποίηση του Κανονισμού, της πρότασης αυτής, είναι ένας τρόπος για να περιοριστεί τουλάχιστον η κακοποίηση ενός σημαντικού κοινοβουλευτικού θεσμού, που οφείλεται στην ανυπαρξία δημοκρατικής λειτουργίας των κομμάτων και στην κυριαρχία της «ενός ανδρός αρχής», του αρχηγού.
*Ο κ. Απόστολος Χρ. Κακλαμάνης είναι πρώην πρόεδρος της Βουλής.