Πέταξαν με ελικόπτερο στους αιθέρες του Αρκτικού Κύκλου, είδαν πάφιν (φρατέρκουλα του Ατλαντικού), τα υπό εξαφάνιση πτηνά που μοιάζουν με πιγκουίνους, έζησαν «λευκές νύχτες». Η φυσικός των Εκπαιδευτηρίων «Νέα Γενιά Ζηρίδη» Ειρήνη Σιώτου και η 15χρονη μαθήτριά της Αννέλια Βάκρινου βρέθηκαν για μία εβδομάδα στα νησιά Φερόες, καθώς διακρίθηκαν στον ευρωπαϊκό διαγωνισμό Arctic Competition 2019, το επιστέγασμα του προγράμματος «Edu Arctic-Engaging students in STEM education through Arctic research». Το εν λόγω πρόγραμμα απευθύνεται σε νέους 13 έως 20 ετών και αποσκοπεί στην ευαισθητοποίησή τους για τις χώρες του Αρκτικού Κύκλου. Μέσω διαδραστικών παιχνιδιών, online μαθημάτων, συνεντεύξεων με ερευνητές, το «Edu Arctic» στοχεύει στην καλλιέργεια οικολογικής συνείδησης στη σχολική κοινότητα.
«Χάρη στο διαθέσιμο μέσω του προγράμματος υλικό εμβαθύναμε σε θέματα γεωλογίας και φυσικής (Βόρειο Σέλας), βιολογίας (στις πρωτεΐνες και τις ορμόνες που προστατεύουν τα ψάρια από το ψύχος), ενώ εξετάσαμε και κοινωνικά προβλήματα: τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι ερευνητές στις εν λόγω απομονωμένες περιοχές με την ελλιπή ιατρική περίθαλψη και την προβληματική τεχνική υποστήριξη», αναφέρει στην «Κ» η κ. Σιώτου, που έμαθε σχετικά με το πρόγραμμα στη διάρκεια επιμόρφωσης στο Οσλο. Ζητούμενο είναι οι μαθητές να αντιληφθούν ότι ο τρόπος ζωής τους στις πατρίδες τους επηρεάζει τις λεπτές ισορροπίες στις χώρες του Αρκτικού Κύκλου και τούμπαλιν, να συλλάβουν δηλαδή την παγκόσμια διάσταση της κλιματικής αλλαγής.
«Στο τέλος ενθαρρύνονται να καταθέσουν πρότζεκτ: καινοτόμες συσκευές που επιλύουν προβλήματα όσων ζουν στον Αρκτικό Κύκλο, π.χ. πέδιλα που φέρουν φωτοβολταϊκά και θύρες USB, ή πειράματα που διερευνούν τις περιβαλλοντικές ιδιαιτερότητες», εξηγεί η κ. Σιώτου, η οποία βρήκε μεγάλη ανταπόκριση από τους μαθητές της. Μία εξ αυτών, η Αννέλια, αποφάσισε να εξετάσει τις επιπτώσεις της λέπτυνσης της στιβάδας του όζοντος στους ζωντανούς οργανισμούς. «Το πείραμά μας εστίασε στη βαλεριάνα, φυτό που ενδημεί στην Ελλάδα και στις χώρες του Αρκτικού Κύκλου». Το πείραμα της Ελληνίδας μαθήτριας διακρίθηκε μαζί με υποψηφιότητες από τη Σλοβενία, το Βέλγιο και την Ισπανία. Το έπαθλο για τους νικητές ήταν ένα εβδομαδιαίο εκπαιδευτικό ταξίδι στη Βόρεια Νορβηγία ή στις νήσους Φερόες, όπου μετέβησαν Ελληνες και Ισπανοί.
Ετσι, η 15χρονη μαθήτρια και η καθηγήτριά της επιβιβάστηκαν σε τρεις διαδοχικές πτήσεις και έπειτα από 16 ώρες προσγειώθηκαν στα Φερόες, που διοικητικά ανήκουν στη Δανία. Εκεί, έχοντας ως συνοδοιπόρους τους διοργανωτές, μία καθηγήτρια Γεωλογίας, μαθητές της περιοχής αλλά και τους Ισπανούς συνομηλίκους τους, επιδόθηκαν στο outdoor learning (διδασκαλία στην ύπαιθρο), μια μέθοδο άγνωστη στην Ελλάδα. «Η γνωριμία με τη χώρα αλλά και η διδασκαλία γινόταν περπατώντας στην ύπαιθρο, όπου κάναμε πειράματα», περιγράφει η Ελληνίδα εκπαιδευτικός. «Ετσι, εμπεδώνεις νέες πληροφορίες χωρίς καν να το αντιληφθείς», επιβεβαιώνει την αποτελεσματικότητα της μεθόδου η Αννέλια, που ως πρόσκοπος ενθουσιάστηκε με το hiking (πεζοπορία) στους λόφους των νησιών, τα απότομα βράχια, τα φιορδ, το σεληνιακό τοπίο. «Δεν υπάρχουν αυτοφυή δένδρα, παρά μόνο φυτεμένα από τον άνθρωπο», εξηγεί η ίδια, «γιατί ένα κομμάτι της Γροιλανδίας καλύφθηκε από ηφαιστειακή λάβα, βυθίστηκε και μετά επανήλθε στην επιφάνεια».
Ατελείωτες μέρες
Φυσικά, η μεγαλύτερη ιδιαιτερότητα παραμένουν οι «ατέλειωτες» μέρες. «Νύχτωνε μόνο για τριάντα λεπτά, ήταν ένα σοκ, ωστόσο λόγω κούρασης κοιμόμασταν», διηγείται η κ. Σιώτου. «Από τα δεκαοκτώ νησιά του συμπλέγματος επισκεφθήκαμε τα πέντε, ορισμένα με ελικόπτερο ή πλοίο, άλλα μέσω υπόγειων τούνελ», σημειώνει η ίδια. «Μέχρι και το 2006 κάποια χωριά παρέμεναν εντελώς απομονωμένα, οι κάτοικοι αναγκάζονταν να κάνουν ορειβασία ελλείψει μέσων μεταφοράς». Σήμερα, η επισκεψιμότητα των νησιών αυξάνεται κατά 10% κάθε χρόνο. «Η άνοδος του τουρισμού διχάζει την τοπική κοινωνία, που απαρτίζεται κυρίως από ψαράδες και κτηνοτρόφους». Πρόκειται για επαγγέλματα που εξασφαλίζουν κοινωνικό στάτους και ευμάρεια. Οπότε οι συνομήλικοι της Αννέλιας δεν αγωνιούν για τις σχολικές επιδόσεις τους, ούτε αντιμετωπίζουν τις σπουδές ως μονόδρομο.
Συνομιλώντας με τους κατοίκους, η Αννέλια διαπίστωσε ότι για εκείνους η κλιματική αλλαγή αποτελεί υπαρκτή απειλή. Η άνοδος της θερμοκρασίας, για παράδειγμα, απομακρύνει τα ψάρια, που αποτελούν τροφή για τις πολικές αρκούδες, οι οποίες εσχάτως μαστίζονται από την πείνα. «Επειτα από αυτή την εμπειρία φλερτάρω με την ιδέα να ασχοληθώ μελλοντικά με το περιβαλλοντικό δίκαιο», καταλήγει η Αννέλια.
