Παλεύουν χρόνια οι φυσικοί για να βρουν τη μαγική εξίσωση που θα συνδέει τις τέσσερις βασικές δυνάμεις του σύμπαντος, μια θεωρία που θα εξηγεί όλα τα φυσικά φαινόμενα εις τους αιώνας των αιώνων. Δεν ξέρουμε αν κάτι τέτοιο είναι εφικτό – επειδή θα σήμαινε το τέλος της Φυσικής και ίσως ολόκληρης της γνωστικής διαδικασίας.
Oμως σε άλλες επιστήμες το πέτυχαν.
Η σύγχρονη θεωρία των πάντων είναι η κλιματική αλλαγή. Και εντάξει, μπορεί βρέξει-χιονίσει να φταίει το φαινόμενο του θερμοκηπίου, αλλά, όπως λένε κάποιοι επιστήμονες, ακόμη και η αύξηση των κρουσμάτων του δάγκειου πυρετού σε κάποιες χώρες της Λατινικής Αμερικής οφείλεται στην αύξηση του διοξειδίου του άνθρακα.
Σύμφωνα με έρευνα του Πανεπιστημίου Monash της Μελβούρνης, που βασίστηκε σε περίπου 120 δημοσιευμένα άρθρα σε επιστημονικά περιοδικά, «υποσιτισμός, αναιμία, άλλες μολυσματικές ασθένειες συμπεριλαμβανομένης της διάρροιας, μέχρι κατάθλιψη, αλλά και χαμηλότερος δείκτης νοημοσύνης στα μικρά παιδιά, είναι μερικές από τις συνέπειες της αλλαγής που συντελείται στο κλίμα της Γης» (Το Βήμα, 3.8.2019).
Βεβαίως, η επιστήμη έγινε εξαιρετικά πολύπλοκη για τον μέσο άνθρωπο και οι στατιστικές συσχετίσεις, στις οποίες βασίζονται οι παραπάνω προβλέψεις, σύνθετες.
Ισως γι’ αυτό να μην κατανοούμε το μέγεθος της απειλής και όχι επειδή, «όπως έγραψε ο Ινδός συγγραφέας Αμιτάβ Γκος, “δεν μπορούμε ως είδος να αντιδράσουμε όλοι μαζί από κοινού σε μια τέτοια κρίση”. Είναι το ότι η ίδια η δομή των ιστοριών που έχουμε μάθει να χρησιμοποιούμε για να καταλαβαίνουμε τον κόσμο εδώ και χιλιετίες είναι ακατάλληλη για να αποτυπώσει τέτοιας κλίμακας απειλές. Μπορούμε να καταλάβουμε τους ανεμόμυλους που υποτίθεται ότι επιτίθενται στον Δον Κιχώτη ή τον μετεωρίτη που πάει να αντιμετωπίσει ο Μπρους Γουίλις, αλλά δεν μπορούμε να καταλάβουμε ή να εξηγήσουμε (ή να συζητήσουμε για) ένα αόρατο πλανητικό φαινόμενο που εξελίσσεται σε ορίζοντα δεκαετιών και για το οποίο ευθυνόμαστε σχεδόν όλοι μας σχεδόν το ίδιο» («Αδειάζει η κλεψύδρα του πλανήτη», Καθημερινή 5.8.2019)
Δεν γνωρίζουμε σε βάθος την ινδική παράδοση, αλλά η Δύση είναι συνηθισμένη στις ιστορίες περί του επικείμενου «τέλους του κόσμου». Ισως γι’ αυτό δεν μπορούμε να «συζητήσουμε για ένα αόρατο πλανητικό φαινόμενο που εξελίσσεται σε ορίζοντα δεκαετιών». Εχουν καεί (κυριολεκτικώς) άνθρωποι στον μεταφυσικό χυλό περί επικείμενου τέλους της ανθρωπότητας και ξέρουμε από εμπειρία πως κάθε μεγάλη απειλή –πραγματική ή φανταστική– χρησιμοποιείται από επιτήδειους για να διαβρώσουν ή και να καταργήσουν την ελευθερία των ανθρώπων. Και οι επιτήδειοι δεν είναι καν οι χειρότεροι. Υπάρχουν οι μεσσιανιστές (κάθε ιδέας) που δεν δίσταζαν να εξολοθρεύουν χιλιάδες ανθρώπους για το καλό της ανθρωπότητας.
