Οι δήμοι αναδείχθηκαν για μία ακόμη χρονιά «πρωταθλητές» των παραβάσεων του δικαίου περί δημοσίων συμβάσεων, με τις πρακτικές τους να προκαλούν το 2018 το 42,33% των καταγγελιών που εξέτασε η Ενιαία Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Συμβάσεων (ΕΑΑΔΗΣΥ). Από τους δήμους, εξάλλου, προέρχεται η πλειονότητα των περιπτώσεων όπου χρειάστηκε να γνωμοδοτήσει η ΕΑΑΔΗΣΥ για το εάν ακολουθήθηκαν οι νόμιμες διαδικασίες, κυρίως όσον αφορά την επιλογή των τοπικών αυτοδιοικήσεων να προχωρούν σε απευθείας αναθέσεις.
Σύμφωνα με την έκθεση πεπραγμένων της ΕΑΑΔΗΣΥ για το έτος 2018, από τις 137 έγγραφες καταγγελίες που εξέτασε σχετικά με φερόμενες παραβάσεις του δικαίου των δημοσίων συμβάσεων οι 58 ή 42,33% αφορούσαν δήμους, 22 καταγγελίες ή 16,05% επί του συνόλου νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου (ΝΠΔΔ), ενώ την τρίτη θέση καταλαμβάνουν τα νοσοκομεία με 17 καταγγελίες (12,4%).
Από το σύνολο των καταγγελιών, 42 (30,65%) αφορούν δημόσιες συμβάσεις έργων, ακολουθούν οι καταγγελίες για δημόσιες συμβάσεις γενικών υπηρεσιών (36 υποθέσεις), υπηρεσιών (δηλαδή μελέτες και παροχή τεχνικών και επιστημονικών συμβουλών, για τις οποίες έγιναν 33 καταγγελίες), ενώ πολύ πιο χαμηλά βρίσκονται οι δημόσιες συμβάσεις προμηθειών (21 καταγγελίες ή το 15,32% του συνόλου).
Αυτό που συχνότερα καταγγέλλεται είναι παραβιάσεις που αφορούν τους κανόνες του ελεύθερου ανταγωνισμού και την αρχή της ίσης μεταχείρισης, τόσο αναφορικά με τη διασφάλιση του ανοίγματος της αγοράς και της ευρύτερης συμμετοχής εταιρειών σε μια διαγωνιστική διαδικασία, όσο και με την έννοια της μη παροχής ίσων ευκαιριών κατά την υποβολή των προσφορών οικονομικών παραγόντων σε διαγωνιστική διαδικασία. Επίσης, καταγγέλλεται έλλειψη αντικειμενικής σύγκρισης των υποβληθεισών προσφορών εκ μέρους της αναθέτουσας αρχής. Μεγάλο μέρος των καταγγελιών αφορά τη μη τήρηση της απαιτούμενης δημοσιότητας, γεγονός που τελικά έχει ως αποτέλεσμα τον αποκλεισμό εταιρειών από μια διαγωνιστική διαδικασία, ενώ σε αρκετές περιπτώσεις υπάρχουν καταγγελίες για μη τήρηση των αρχών της διαφάνειας και της αναλογικότητας.
Εκτός από τις καταγγελίες, η ΕΑΑΔΗΣΥ εξέτασε το 2018 συνολικά 142 γνώμες που αφορούν αιτήματα για την προσφυγή στη διαδικασία διαπραγμάτευσης για την ανάθεση δημοσίων συμβάσεων, γνωστές περισσότερο ως απευθείας αναθέσεις. Και σε αυτή την περίπτωση, οι περισσότερες γνώμες αφορούν αιτήματα από δήμους (το 44,37% των περιπτώσεων σε σύνολο 142 γνωμών που εξέδωσε η ανεξάρτητη αρχή). Σε αντίθεση, πάντως, με τα προηγούμενα χρόνια, όταν τουλάχιστον οι μισές γνωμοδοτήσεις ήταν αρνητικές, το 2018 η ΕΑΑΔΗΣΥ εξέδωσε περισσότερες θετικές γνώμες. Ειδικότερα, παρείχε τη σύμφωνη γνώμη της σε 113, σε 4 παρείχε εν μέρει σύμφωνη γνώμη, ενώ σε 14 περιπτώσεις γνωμοδότησε αρνητικά, δηλαδή διαπίστωσε ότι δεν συνέτρεχαν οι νόμιμες προϋποθέσεις για την προσφυγή στη διαδικασία της απευθείας ανάθεσης. Σε 9 περιπτώσεις διαπίστωσε ότι η εξέταση του αιτήματος δεν ενέπιπτε στην αρμοδιότητά της, ενώ σε 2 περιπτώσεις διαπιστώθηκε η παράβαση ουσιώδους τύπου της διαδικασίας που προβλέπει την προηγούμενη σύμφωνη γνώμη της.
Ενδιαφέρον, τέλος, έχει το γεγονός ότι και το 2018 καταγράφηκαν περιπτώσεις όπου η ίδια η κυβέρνηση παραβίασε τη νομοθεσία, αγνοώντας την ΕΑΑΔΗΣΥ. «Η Αρχή διαπίστωσε –επανειλημμένως– κατά το έτος 2018 (όπως και σε προηγούμενα έτη) την έκδοση και δημοσίευση στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως νόμων που περιλαμβάνουν ρυθμίσεις για ζητήματα δημοσίων συμβάσεων, χωρίς προηγουμένως να υποβληθεί αίτημα για διατύπωση της κατ’ άρθρο 2 παρ. 2 περ. γ του ν. 4013/2011 απαιτούμενης γνώμης της Αρχής», αναφέρεται χαρακτηριστικά στην έκθεση πεπραγμένων της ΕΑΑΔΗΣΥ. Σε άλλες περιπτώσεις, η Αρχή «πρόλαβε» και είδε ότι υπήρχαν ρυθμίσεις επί των οποίων έπρεπε να γνωμοδοτήσει, πριν αυτές ψηφισθούν. Οπως αποκαλύπτει στην έκθεση, τις εντόπισε τις διατάξεις αυτή αναζητώντας τα προς ψήφιση σχέδια νόμου στην ιστοσελίδα της Βουλής.
