Βαθύτερα στο ενεργειακό και ευρύτερο γεωπολιτικό παίγνιο που διεξάγεται στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου σπρώχνουν την Ελλάδα οι πρόσφατες εξελίξεις. Η υπογραφή για την κατασκευή του αγωγού EastMed εκ των πραγμάτων αποτελεί ένα γεγονός που προωθεί τις ενεργειακές φιλοδοξίες της Ελλάδας, σε συνδυασμό με εκείνες της Κυπριακής Δημοκρατίας και του Ισραήλ. Η συμφωνία αποτελεί σαφή απάντηση στο μνημόνιο καθορισμού θαλάσσιων ζωνών ανάμεσα σε Αγκυρα και Τρίπολη, παράλληλα και «κάρφος εν τω οφθαλμώ» των Τούρκων, οι οποίοι βλέπουν ότι με αυτό τον τρόπο επιβεβαιώνεται το διαχρονικό σύνδρομο περικύκλωσης από τη Δύση.
Οι επαφές του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη στην Ουάσιγκτον την Τρίτη, κυρίως, όμως, το ραντεβού με τον πρόεδρο των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ, αποτελούν κρίσιμης σημασίας τεστ προκειμένου να διαγνωστούν οι πραγματικές αμερικανικές προθέσεις για την περιοχή, μάλιστα σε μια περίοδο κατά την οποία ανοίγει μέτωπο κλιμάκωσης με το Ιράν, μετά και τη χειρουργική εκτέλεση του Κασίμ Σουλεϊμανί, αρχιτέκτονα της επέκτασης της περσικής επιρροής στη Μέση Ανατολή. Σε κάθε περίπτωση, η κλιμάκωση στην ευρύτερη περιοχή δεν μπορεί παρά να ανησυχεί την Αθήνα, καθώς ευνοεί εξ ορισμού τις χώρες που διαθέτουν αναθεωρητική ατζέντα.
Ασκήσεις ισορροπίας
Ηδη, οι ΗΠΑ ενισχύουν την παρουσία τους στην περιοχή και, όπως φαίνεται, η βάση της Σούδας θα διαδραματίσει σημαντικό ρόλο. Στη βάση της Σούδας βρίσκονται έξι ελικοφόρα αεροσκάφη των αμερικανικών ειδικών δυνάμεων και με δεδομένη αφενός τη γεωγραφική θέση της Κρήτης, αφετέρου την αμφιθυμία της Τουρκίας έναντι της αμερικανικής κλιμάκωσης κατά του Ιράν, η στρατιωτική παρουσία των ΗΠΑ δεν αποκλείεται να αυξηθεί περαιτέρω τις επόμενες εβδομάδες. Η Αθήνα ήδη ακροβατεί τους τελευταίους μήνες σε μια προσπάθεια να μείνει μακριά από την ένταση που συσσωρεύεται στον Περσικό. Με την απολύτως λογική αιτιολογία της τουρκικής απειλής, η οποία με το σύμφωνο Αγκυρας – Τρίπολης έχει πλέον λάβει και σχήμα, η Αθήνα έχει αρνηθεί συνολικά τρεις φορές, δύο προς την Ουάσιγκτον και μία προς το Παρίσι, τη συμμετοχή σε ναυτική δύναμη περιπολίας στον Περσικό.
Σε κάθε περίπτωση, η Ελλάδα θα έχει κάποια συμμετοχή στην περιοχή, αν και όχι με πολεμικό πλοίο, όπως όλα δείχνουν, λόγω της εξαιρετικά εύθραυστης ισορροπίας που υπάρχει αυτή τη στιγμή στην Ανατολική Μεσόγειο. Επιπλέον, οι Ενοπλες Δυνάμεις επωμίζονται δυσανάλογο, σε σχέση με τον αρχικό σκοπό τους, βάρος για την αντιμετώπιση του προσφυγικού και μεταναστευτικού προβλήματος, με αποτέλεσμα προτάσεις για αποστολές στο εξωτερικό να προκαλούν πραγματικό επιτελικό εφιάλτη.
Οι σχέσεις της Ελλάδας με το Ιράν είναι παραδοσιακά καλές, αν και λόγω των διαφόρων εμπάργκο που έχουν κατά καιρούς επιβληθεί, το ισοζύγιο εμπορικών συναλλαγών είναι εξαιρετικά μικρό. Αρμόδια πηγή τονίζει ότι πρόκειται για «καλή, στάσιμη σχέση», την οποία η Αθήνα προσπαθεί να βελτιώνει όταν δίνεται η δυνατότητα. Η σχέση είναι λειτουργική. Οι πρεσβείες των δύο χωρών, σε Αθήνα και Τεχεράνη, επικοινωνούν με τις κυβερνήσεις στις οποίες έχουν διαπιστευθεί με αποτελεσματικότητα και κατανόηση για τα εμπόδια που ξεπερνούν τις εθνικές δυνατότητες.
Στα ευρύτερα ζητήματα, όπως το πυρηνικό οπλοστάσιο του Ιράν, η Ελλάδα ακολουθεί την ευρωπαϊκή γραμμή. Τάσσεται, δηλαδή υπέρ της διατήρησης του Κοινού Ολοκληρωμένου Πλαισίου Δράσης (JCPOA), όπως και η συντριπτική πλειονότητα της Ε.Ε. Η τελευταία επίσκεψη Ελληνα πρωθυπουργού πραγματοποιήθηκε τον Φεβρουάριο του 2016, όταν ο Αλέξης Τσίπρας έγινε ο πρώτος δυτικός ηγέτης που επισκέφθηκε την Τεχεράνη μετά την τότε άρση του εμπάργκο κατά του Ιράν. Πριν από αυτόν είχε επισκεφθεί την Τεχεράνη ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης το 1992.
Λίγο πριν από την επίσκεψη Τσίπρα είχε προηγηθεί εκείνη του τότε υπουργού Εξωτερικών του Ιράν Τζαβάντ Ζαρίφ στην Αθήνα (Μάιος 2015), σε μια περίοδο κατά την οποία η εξομάλυνση των περσικών σχέσεων με τη Δύση έμοιαζε μάλλον ως φυσιολογική εξέλιξη.
