Τα πρόσωπα που είναι εγγεγραμμένα ως φορολογικοί κάτοικοι αλλοδαπής στη ΔΟΥ κατοίκων εξωτερικού, φορολογούνται στην Ελλάδα και έχουν υποχρέωση για υποβολή δήλωσης μόνο για τα εισοδήματα που προκύπτουν στη χώρα μας. Αυτό ισχύει τόσο για τους Ελληνες που μετέφεραν τη φορολογική τους κατοικία στο εξωτερικό λόγω μετοικεσίας όσο και για τους αλλοδαπούς.
Συνεπώς, ένας φορολογικός κάτοικος εξωτερικού θα φορολογηθεί με βάση την εσωτερική μας νομοθεσία, π.χ. για τα ενοίκια που εισπράττει από ακίνητα εντός Ελλάδος, για μερίσματα από μετοχές ελληνικών εταιρειών, για κέρδη από συμμετοχές σε ημεδαπές ΕΠΕ, ΙΚΕ, προσωπικές εταιρείες, για τόκους καταθέσεων σε ημεδαπές τράπεζες, για μισθούς από εργοδότη/επιχείρηση εγκατεστημένη στη χώρα μας κ.λπ.
Στην περίπτωση, ωστόσο, που ο αποκτών το εισόδημα είναι κάτοικος χώρας με την οποία η Ελλάδα έχει συνάψει σύμβαση αποφυγής διπλής φορολογίας/ΣΑΔΦ (όλες οι χώρες της Ε.Ε., του ΕΟΧ, των ΗΠΑ, Καναδά, Κίνας κ.λπ.), θα φορολογηθεί σύμφωνα με τις διατάξεις της οικείας σύμβασης. Σύμφωνα δε με πρόσφατη απόφαση του ΣτΕ (2465/2018) στις ΣΑΔΦ εμπίπτει και η ειδική εισφορά αλληλεγγύης. Αν και όλες οι διμερείς συμβάσεις δεν είναι όμοιες, στην πλειονότητά τους προβλέπουν συνήθως ότι, π.χ., τα έσοδα από ακίνητα φορολογούνται στη χώρα όπου βρίσκεται το ακίνητο, τα μερίσματα, οι τόκοι και τα δικαιώματα υπόκεινται σε παρακράτηση φόρου (με συγκεκριμένους συντελεστές) στη χώρα που προκύπτουν, τα έσοδα από την άσκηση επιχειρηματικής δραστηριότητας φορολογούνται μόνο στη χώρα φορολογικής κατοικίας του επαγγελματία, εκτός εάν αυτός έχει μόνιμη επαγγελματική βάση στην Ελλάδα κ.ο.κ.
Οι φορολογικοί κάτοικοι εξωτερικού δεν δικαιούνται τις μειώσεις φόρου για το εισόδημα από μισθωτή εργασία και συντάξεις που αποκτούν στην Ελλάδα, εκτός εάν είναι φορολογικοί κάτοικοι Ε.Ε. ή ΕΟΧ και αποκτούν τουλάχιστον το 90% του παγκόσμιου εισοδήματος στην Ελλάδα ή αποδεικνύουν ότι το φορολογητέο εισόδημά τους είναι τόσο χαμηλό, ώστε θα δικαιούνταν τη μείωση του φόρου δυνάμει της φορολογικής νομοθεσίας του κράτους της κατοικίας τους.
Περαιτέρω, ο φορολογικός κάτοικος εξωτερικού θα πρέπει να εξετάσει με βάσει τη φορολογική νομοθεσία της χώρας της φορολογικής του κατοικίας, εάν υποχρεούται να δηλώσει κι εκεί το εισόδημα που απέκτησε στην Ελλάδα. Σε αυτή την (συνήθη) περίπτωση θα πρέπει να διερευνηθεί η δυνατότητα πίστωσης του φόρου που καταβλήθηκε στη χώρα μας για το εισόδημα αυτό, έναντι του φόρου που οφείλεται στην αλλοδαπή.
Από την άλλη, εφόσον ένας φορολογικός κάτοικος εξωτερικού δεν αποκτά πραγματικό εισόδημα στην Ελλάδα, δεν έχει υποχρέωση υποβολής φορολογικής δήλωσης στη χώρα μας.
Τονίζεται ότι για τους φορολογικούς κατοίκους εξωτερικού δεν ισχύουν τα τεκμήρια διαβίωσης, συνεπώς ένα τέτοιο πρόσωπο δεν θα φορολογηθεί για το τεκμαρτό έσοδο που προκύπτει από τη διατήρηση π.χ. αυτοκινήτου ή παραθεριστικής οικίας στην Ελλάδα. Επίσης, στα πρόσωπα αυτά δεν εφαρμόζονται ούτε τα τεκμήρια απόκτησης περιουσιακών στοιχείων (ακινήτων, οχημάτων κ.λπ.), υπό την προϋπόθεση ότι δεν αποκτούν πραγματικό εισόδημα στη χώρα μας (π.χ. τόκους καταθέσεων).
Οι φορολογικοί κάτοικοι εξωτερικού με φορολογικές υποχρεώσεις στην Ελλάδα οφείλουν να ορίσουν φορολογικό εκπρόσωπο με φορολογική κατοικία και διεύθυνση στην Ελλάδα, ο οποίος θα λαμβάνει την αλληλογραφία τους με τη φορολογική διοίκηση. Ο φορολογικός εκπρόσωπος δεν φέρει καμία ευθύνη για την εκπλήρωση ή μη των φορολογικών υποχρεώσεων του φορολογικού κατοίκου εξωτερικού.
Φόροι επί ακινήτων. Οι φορολογικοί κάτοικοι εξωτερικού υπόκεινται κανονικά σε φόρο μεταβίβασης ακινήτων ή ΦΠΑ κατά την αγορά ακινήτου ή εμπραγμάτου δικαιώματος επί ακινήτου (επικαρπίας, ψιλής κυριότητας) το οποίο βρίσκεται στη χώρα μας. Ωστόσο, για τους πολίτες της Ε.Ε. και του ΕΟΧ, σε κάποιους ομογενείς κ.ά. παρέχεται υπό προϋποθέσεις η δυνατότητα απαλλαγής από τον φόρο για την απόκτηση πρώτης κατοικίας.
Περαιτέρω, οι φορολογικοί κάτοικοι εξωτερικού που διατηρούν ακίνητο στην Ελλάδα οφείλουν να έχουν ΑΦΜ (ήδη κατά τον χρόνο κατάρτισης του σχετικού συμβολαίου αγοράς κ.λπ.), να υποβάλλουν ηλεκτρονικά τη δήλωση στοιχείων (Ε9) του ή των ακινήτων τους, να δηλώνουν τις σχετικές μεταβολές κ.λπ. Με βάση τη δήλωση αυτή βεβαιώνεται και οφείλεται ετησίως ο ΕΝΦΙΑ (κύριος και συμπληρωματικός), όπως γίνεται και για τους φορολογικούς κατοίκους Ελλάδος.
* Η κ. Τζένη Πάνου είναι υπεύθυνη του φορολογικού τμήματος της ASnetwork (www.asnetwork.gr).
