Η συμφωνία με την κινεζική εταιρεία είχε «κλειδώσει» για την αγορά 200.000 ιατρικών μασκών ΜΕΘ αντί 2,25 ευρώ η καθεμία. Λίγες ώρες όμως πριν από τη φόρτωσή τους στο αεροσκάφος που θα τις μετέφερε στην Ελλάδα, τα δεδομένα ανατράπηκαν. Ο προμηθευτής είπε ότι οι μάσκες δεν ήταν άμεσα διαθέσιμες, προφασιζόμενος αλλαγές της τελευταίας στιγμής στις προδιαγραφές ασφαλείας τους. Η αλήθεια αποκαλύφθηκε λίγα εικοσιτετράωρα αργότερα. Εκπρόσωποι μιας άλλης χώρας, μεταφέροντας κυριολεκτικά χρήματα σε βαλίτσες, κατάφεραν να «αρπάξουν» το εμπόρευμα, πληρώνοντας για κάθε μάσκα όχι 2,25 αλλά 6 ευρώ. Τα στελέχη της εταιρείας, μάλιστα, παραδέχθηκαν στους Ελληνες συνομιλητές τους ότι χρειάστηκε να προμηθευθούν ειδικές συσκευές για να ελέγξουν τη γνησιότητα των χαρτονομισμάτων, ένα προς ένα.
Η εξάπλωση του νέου κορωνοϊού στην Ινδία και κυρίως στις ΗΠΑ οδηγεί σε ολοένα και μεγαλύτερη κλιμάκωση τον εμπορικό και διπλωματικό πόλεμο, που μαίνεται διεθνώς για την αγορά υγειονομικού υλικού, όπως μάσκες, ολόσωμες στολές και αναπνευστήρες για τους ασθενείς στις μονάδες εντατικής θεραπείας.
Πριν από μερικά εικοσιτετράωρα, μάσκες από την Κίνα, οι οποίες είχαν αρχικό προορισμό τη Γαλλία, κατέληξαν στις ΗΠΑ. Γάλλοι αξιωματούχοι κατήγγειλαν ότι Αμερικανοί αγόρασαν το φορτίο σε τιμή τριπλάσια της αρχικά συμφωνημένης, πληρώνοντας το σύνολο του ποσού σε μετρητά. Αντίστοιχα, Γερμανός αξιωματούχος κατήγγειλε την Παρασκευή ότι οι ΗΠΑ δέσμευσαν 400.000 χειρουργικές μάσκες, οι οποίες προορίζονταν για την αστυνομία της χώρας του, ενώ αεροσκάφος που μετέφερε αναπνευστήρες από την Κίνα στην Ισπανία κρατήθηκε στην Κωνσταντινούπολη, όπου προσγειώθηκε για ανεφοδιασμό.
Από την αρχή της κρίσης μέχρι σήμερα, η Ελλάδα χάρη σε διμερείς συμφωνίες και δωρεές επιχειρηματιών έχει προμηθευθεί εκατομμύρια χειρουργικές μάσκες, προστατευτικές στολές, αλλά και ποσότητα χλωροκίνης που χορηγείται σε ασθενείς με COVID 19. Σε τέτοιο βαθμό που τα αρμόδια κυβερνητικά στελέχη, όπως ο γενικός γραμματέας Εξωστρέφειας του υπουργείου Εξωτερικών Γρηγόρης Δημητριάδης, ο πρόεδρος της Κεντρικής Αρχής Προμηθειών Υγείας Μάριος Θεμιστοκλέους και ο γενικός γραμματέας της Βουλής Γιώργος Μυλωνάκης, κάνουν λόγο για «επάρκεια υγειονομικού υλικού».
Το αμέσως επόμενο διάστημα και μέχρι τις αρχές Μαΐου, αναμένεται να ολοκληρωθεί σταδιακά η αγορά και μεταφορά στην Ελλάδα περίπου 500 αναπνευστήρων για τους ασθενείς των ΜΕΘ. Το κόστος της προμήθειας για τους αναπνευστήρες θα καλυφθεί κυρίως από δωρεές. «Τα δεδομένα για την Ελλάδα είναι προς το παρόν ενθαρρυντικά, ωστόσο οφείλουμε να είμαστε επιφυλακτικοί και φυσικά προετοιμασμένοι για όλα τα πιθανά σενάρια», δήλωσε στην «Κ» ο κ. Δημητριάδης.
Αύξηση τιμής
Στην αρχή της πανδημίας, το κόστος για κάθε αναπνευστήρα ανερχόταν σε 20.000 ευρώ. Μετά την εξάπλωση του κορωνοϊού στην Ινδία και την επιβολή την 1η Απριλίου γενικού lockdown στη χώρα του 1,3 δισεκατομμυρίου κατοίκων, η τιμή κάθε αναπνευστήρα ανέβηκε λόγω της αυξημένης ζήτησης στις 30.000 ευρώ, ενώ τις τελευταίες ημέρες η τιμή τους άγγιξε σε μία τουλάχιστον περίπτωση τις 40.000 ευρώ! Στην αρχή της κρίσης η Ελλάδα διαπραγματεύθηκε την αγορά αναπνευστήρων από τη Βραζιλία και την Αυστραλία. Ωστόσο, έως ότου ολοκληρωθούν οι διαδικασίες για την προμήθεια, οι δύο χώρες προχώρησαν σε αναστολή εξαγωγών ματαιώνοντας την πώλησή τους. «Το συμβάν μάς έκανε να υιοθετήσουμε έναν πιο ευέλικτο μηχανισμό προμηθειών», σχολίασε στην «Κ» ο κ. Θεμιστοκλέους.
Μια ποσότητα 50 αναπνευστήρων καθώς και ειδικών μόνιτορ για τις μονάδες εντατικής θεραπείας ήταν –αρχικά τουλάχιστον– προγραμματισμένο να παραδοθεί στην Ελλάδα από τη Γερμανία στις 10 Απριλίου. Στην παρούσα συγκυρία, εξάλλου, δεν είναι ασύνηθες οι συμφωνίες να ανατρέπονται την τελευταία στιγμή. Πριν από μερικές εβδομάδες, η Ελλάδα είχε συμφωνήσει για την προμήθεια 13 εκατομμυρίων χειρουργικών μασκών από την Κίνα και είχε μάλιστα προκαταβάλει 2 εκατομμύρια ευρώ στον Ελληνα προμηθευτή. Το φορτίο δεσμεύθηκε μυστηριωδώς στη Σαουδική Αραβία και έως σήμερα παραμένουν σε εξέλιξη οι διαπραγματεύσεις για τη διευθέτηση του θέματος.
Ελεγχος φερεγγυότητας
Για να αποφευχθούν παρόμοια περιστατικά, με πρωτοβουλία του Γιώργου Μυλωνάκη ενεργοποιήθηκε το δίκτυο Ελλήνων διπλωματικών υπαλλήλων ανά τον κόσμο. Εχουν εντολή να ελέγχουν τη φερεγγυότητα και αξιοπιστία των προμηθευτών πριν γίνει οποιαδήποτε εκταμίευση χρημάτων. Μέσω αυτής της διαδικασίας δεν προχώρησαν προμήθειες μασκών και άλλων ειδών από το Μεξικό, τη Σαγκάη ακόμη και την Τουρκία, καθώς οι εταιρείες με τις οποίες είχαν γίνει πρώτες επαφές θεωρήθηκαν μειωμένης αξιοπιστίας ή διαπιστώθηκε ότι δεν τηρούσαν κανόνες ασφάλειας και υγιεινής.
Εκτόξευση κόστους για αερομεταφορές
Το κλείσιμο των συνόρων και η αναστολή των τακτικών πτήσεων έχουν τριπλασιάσει το κόστος ενοικίασης αεροσκαφών μεταφοράς φορτίων (cargo). Ενώ στην αρχή της παγκόσμιας υγειονομικής κρίσης το κόστος μίσθωσης ενός αεροσκάφους για τη μεταφορά π.χ. μασκών από την Κίνα στην Ελλάδα κυμαινόταν μεταξύ 300.000 και 400.000 ευρώ, σήμερα υπολογίζεται στο 1,2 εκατ. ευρώ. Εξίσου σημαντικό με την αύξηση του κόστους είναι και το θέμα της διαθεσιμότητας.
Οι μεγάλες εταιρείες courier που διαθέτουν δικό τους στόλο αεροσκαφών δεν μπορούν, λόγω φόρτου εργασίας, να ανταποκριθούν στους συμφωνημένους χρόνους παράδοσης. Με τις μικρότερες εταιρείες cargo αντίστοιχα, μια συμφωνία που θα υπογραφεί π.χ. σήμερα προβλέπει παράδοση του φορτίου έπειτα από δύο ή τρεις εβδομάδες. Για να ανταποκριθεί στη συγκυρία, η Ελλάδα χρησιμοποιεί κατά κύριο λόγο δύο αεροσκάφη της Aegean, από τα οποία έχουν αφαιρεθεί τα καθίσματα. Σε παρόμοιες πρωτοβουλίες έχουν προχωρήσει και άλλες χώρες και αεροπορικές εταιρείες.
Οι αερομεταφορές, στο μεταξύ, περιπλέχθηκαν περισσότερο την τελευταία εβδομάδα, μετά την απόφαση της Κίνας να αλλάξει τον τρόπο που χορηγεί άδειες στα αεροπλάνα που προσγειώνονται στα αεροδρόμιά της (traffic rights). Ενώ η διαδικασία κινούνταν μέσω διπλωματικών διαύλων (πρεσβείες), η υπηρεσία πολιτικής αεροπορίας της χώρας δημιούργησε μια ηλεκτρονική πλατφόρμα στην οποία ο αερομεταφορέας έπρεπε να συμπληρώσει αίτηση και να περιμένει να λάβει απάντηση. Σύντομα η εφαρμογή κατέρρευσε, προκαλώντας προσωρινά ανησυχία στους αρμόδιους Ελληνες αξιωματούχους. Τελικά, το θέμα διευθετείται εκ νέου διαμέσου της πρεσβείας της Ελλάδας στο Πεκίνο. Η αλλαγή στη στάση των κινεζικών αρχών έγινε έπειτα από διαμαρτυρίες των Ισπανών και των Ολλανδών, που κατήγγειλαν ότι τεστ και μάσκες που είχαν προμηθευθεί από εργοστάσια της Κίνας ήταν ελαττωματικά. Για να αποφευχθούν παρόμοια περιστατικά, η Κίνα αποφάσισε να αυστηροποιήσει τη διαδικασία και να ασκεί έλεγχο στο υγειονομικό υλικό που εξάγεται παγκοσμίως. Από την 1η Μαρτίου η Κίνα έχει εξαγάγει σε 50 χώρες 3,8 δισ. χειρουργικές μάσκες, 37,5 εκατ. στολές προστασίας, 16.000 αναπνευστήρες και 2,84 εκατ. τεστ ανίχνευσης του COVID-19. Οι εξαγωγές αυτές υπολογίζονται σε 10,2 δισ. γουάν (1,33 δισ. ευρώ).
