Η δέσμευση της χώρας ότι θα οδηγεί σε ταφή λιγότερο από 10% των αστικών απορριμμάτων της μέχρι το τέλος της δεκαετίας είναι ίσως η μεγαλύτερη «έκπληξη» του νέου Εθνικού Σχεδίου Διαχείρισης Αποβλήτων. Χαρακτηριστικό του νέου σχεδιασμού είναι η προσήλωση στους στόχους που θέτουν οι κοινοτικές Οδηγίες και η αποφυγή ανατροπών σε σχέση με τον υφιστάμενο σχεδιασμό, καθώς θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο τη χρηματοδότηση έργων – στα περισσότερα το τρέχον ΕΣΠΑ είναι η τελευταία ευκαιρία. Ως προς το «φλέγον» θέμα της καύσης των απορριμμάτων, ο νέος σχεδιασμός την επιτρέπει πιο ξεκάθαρα από τον προηγούμενο, αλλά στη θέση που η πυραμίδα της κοινοτικής νομοθεσίας υποδεικνύει, δηλαδή κάτω από την ανακύκλωση και πάνω από την ταφή.
Το νέο Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων (ΕΣΔΑ) αναμένεται να δοθεί σε δημόσια διαβούλευση μέσα στον Ιούλιο. Ο υφιστάμενος σχεδιασμός εγκρίθηκε τον Δεκέμβριο του 2015 και προέβλεπε την αναθεώρησή του το 2020. Σε επίπεδο φιλοσοφίας, ο νέος σχεδιασμός έχει δύο βασικές διαφορές από τον υφιστάμενο. Κατά πρώτον, ο νέος σχεδιασμός ακολουθεί τις υποχρεώσεις της χώρας βάσει των τελευταίων κοινοτικών Οδηγιών (ακόμα κι αυτών που πρόκειται να ενσωματωθούν μέσα στο καλοκαίρι). Κατά δεύτερον, αφαιρεί το «πολιτικό πρόσημο» που είχε προσπαθήσει να δώσει στο ΕΣΔΑ η προηγούμενη κυβέρνηση.
Η μόνη «έκπληξη» του νέου εθνικού σχεδίου είναι ο στόχος να οδηγείται σε ταφή λιγότερο από το 10% των απορριμμάτων (σήμερα πάνω από 80%) έως το 2030, έναντι 2035 των κοινοτικών Οδηγιών. Να σημειωθεί ότι η κοινοτική νομοθεσία δίνει το δικαίωμα στα κράτη-μέλη δύο χρόνια πριν από τη λήξη της προθεσμίας αυτής να ζητήσουν την παράτασή της κατά πέντε έτη, όχι μόνο αιτιολογώντας την αναγκαιότητα της παρέκκλισης, αλλά κυρίως καταθέτοντας σχέδιο δράσης που να αποδεικνύει ότι ο κοινοτικός στόχος θα επιτευχθεί μέσα στο διάστημα της παράτασης.
Ως προς τους υπόλοιπους στόχους, το νέο Εθνικό Σχέδιο ακολουθεί εκείνους της κοινοτικής νομοθεσίας. Ως προς τους γενικούς στόχους, προβλέπει την ανακύκλωση του 55% του συνόλου των αστικών αποβλήτων έως το 2025 και του 60% έως το 2030 – μάλιστα δεν κάνει χρήση της δυνατότητας που δίνει η κοινοτική νομοθεσία για παρέκκλιση (ο παλαιός στόχος ήταν 50% για τα 4 ρεύματα ανακύκλωσης έως το 2020, σήμερα βρισκόμαστε κάτω από το 20%). Στην ανακύκλωση συσκευασιών προβλέπει την ανακύκλωση του 60% κατά βάρος έως το 2025 και το 70% έως το 2030. Ενα ενδιαφέρον σημείο, που έρχεται με την ενσωμάτωση των νέων Οδηγιών, είναι η δημιουργία έως το 2025 δύο νέων ρευμάτων ανακύκλωσης: για κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα (ρούχα, υφάσματα κ.λπ.) και για τα επικίνδυνα οικιακά απόβλητα (όπως συσκευασίες από αεροζόλ, από μπογιές, κ.ά.). Η δημιουργία των δύο ρευμάτων προβλέπεται και στον υφιστάμενο σχεδιασμό, ωστόσο μέχρι στιγμής δεν έχει γίνει τίποτα.
Ως προς την καύση (ενεργειακή αξιοποίηση) απορριμμάτων στον υφιστάμενο σχεδιασμό η ανάκτηση ενέργειας από δευτερογενή στερεά καύσιμα επιτρέπεται, αλλά «δεν ενδείκνυται».
Αυτά βέβαια στη θεωρία, καθώς η παραγωγή RDF από το εργοστάσιο της Φυλής και η καύση του σε τσιμεντοβιομηχανία στον Βόλο συνεχίστηκε κανονικά, ενώ το υπουργείο Περιβάλλοντος υπέγραψε εθελοντική συμφωνία με την τσιμεντοβιομηχανία τον Ιούλιο του 2019 για τη χρήση «δευτερογενών καυσίμων».
Στο νέο ΕΣΔΑ οι αναφορές αυτές έχουν παραλειφθεί, ωστόσο η κάθε μορφής ενεργειακή αξιοποίηση βρίσκεται σχεδόν στη βάση της ιεραρχίας της διαχείρισης αποβλήτων (πρόληψη παραγωγής, ανάκτηση- επαναχρησιμοποίηση, ανακύκλωση, ενεργειακή αξιοποίηση, ταφή), όπως ορίζουν οι κοινοτικές Οδηγίες.
