Οταν τον περασμένο Μάρτιο η πανδημία ενέσκηψε και στη Σκωτία, το Διεθνές Φεστιβάλ Βιβλίου του Εδιμβούργου ήταν ήδη σε μεγάλο βαθμό έτοιμο – και ας επρόκειτο να πραγματοποιηθεί πέντε μήνες μετά. Ο κατάλογός του, με τις 900 διαμορφωμένες εκδηλώσεις και τους 1.000 καλεσμένους του, ετοιμαζόταν εκείνες τις μέρες να πάρει τον δρόμο προς το τυπογραφείο.
Ωστόσο, πολύ σύντομα έγινε αυτό που όλοι είχαν αρχίσει να υποπτεύονται: το Φεστιβάλ, στη φυσική τουλάχιστον εκδοχή του, ακυρώθηκε. Το «βιβλιοχωριό» που κάθε χρόνο υποδεχόταν το κοινό στη Charlotte Square Garden δεν στήθηκε ποτέ. «Είχαμε λίγους μήνες για να ξαναφανταστούμε τι σημαίνει ένα φεστιβάλ βιβλίου, να σκεφτούμε τι μπορούμε να κάνουμε», λέει στην «Κ» ο Ιωάννης Καλκούνος, programme manager της διοργάνωσης τα τελευταία τέσσερα χρόνια. «Τελικά, αποφασίσαμε να κάνουμε ένα πείραμα».
Αυτό που εννοεί είναι η διαδικτυακή εκδοχή του Φεστιβάλ. Mπορεί κανείς να την παρακολουθήσει στη σελίδα edbookfest.co.uk, από τις 15 έως τις 31 Αυγούστου. Το πρόγραμμα, διαμορφωμένο από την ομάδα του Καλκούνου και από τους διευθυντές της διοργάνωσης, είναι μεν μειωμένο σε σχέση με τον αρχικό σχεδιασμό, όχι όμως λιγότερο ενδιαφέρον: στα 140 events με τους 200 συμμετέχοντες από τις τουλάχιστον 30 χώρες, μπορεί κανείς να συναντήσει την Αρουντάτι Ρόι, την Αλι Σμιθ και τη Χίλαρι Μαντέλ, την Μπερναρντίν Εβαρίστο, όλους τους συγγραφείς της βραχείας λίστας του φετινού Διεθνούς Βραβείου Μπούκερ, τον Ιαν Ράνκιν επίσης, πολιτικούς όπως ο Γκόρντον Μπράουν και ο Φρανς Τίμερμανς κ.ά.
«Το πείραμα λειτουργεί», λέει ο κ. Καλκούνος. «Την ομιλία του Ιαν Ράνκιν παρακολούθησαν περισσότερα από 2.000 άτομα, τη στιγμή που σε φυσικό χώρο θα χωρούσαν περίπου 800. Επιπλέον, σε κάθε διαδικτυακή εκδήλωση υπάρχει και ένα chatroom, όπου δημιουργείται διάλογος και ανταλλάσσονται ιδέες μεταξύ του κοινού, το οποίο μπορεί να υποβάλει στον ομιλητή ερωτήσεις σε πραγματικό χρόνο, στοιχεία που κάνουν το φεστιβάλ πιο “δημοκρατικό’’. Ακόμα, συμμετέχουν συγγραφείς όπως ο Τζόσουα Γουόνγκ από το Χονγκ Κονγκ και η Τσίτσι Ντανγκαρέμπγκα από τη Ζιμπάμπουε, που διώκονται στις χώρες τους και ειδάλλως δεν θα μπορούσαν να παραστούν στο Φεστιβάλ».
«Κάθε πολιτιστικός οργανισμός πρέπει να είναι ευέλικτος, να αφουγκράζεται τα σήματα κινδύνου, να προσαρμόζεται», λέει ο κ. Καλκούνος για το Φεστιβάλ, που φέτος έστησε ένα ολόκληρο στούντιο για την ψηφιακή μετάδοση των εκδηλώσεών του.
Ο κ. Καλκούνος εντοπίζει και άλλες θετικές πλευρές σε μια διαδικτυακή διοργάνωση, όπως λ.χ. την πρόσβαση που παρέχει σε κοινότητες ατόμων με διάφορες δυσκολίες μετακίνησης. Είναι, εξάλλου, χαρακτηριστικό ότι εκθέσεις βιβλίου όπως του Πεκίνου και της Φρανκφούρτης θα έχουν έντονη (αν όχι αποκλειστική) ψηφιακή παρουσία, όπως αναμένεται να συμβεί και με τη Διεθνή Εκθεση Βιβλίου της Θεσσαλονίκης.
Την τελευταία, ο κ. Καλκούνος θα μπορέσει να την παρακολουθήσει, παρότι διαμένει στο εξωτερικό. «Κάθε πολιτιστικός οργανισμός πρέπει να είναι ευέλικτος, να αφουγκράζεται τα σήματα κινδύνου, να προσαρμόζεται», καταλήγει.
