Διαδικασίες για την επιτάχυνση της αναδιάρθρωσης και εξυγίανσης τεσσάρων μεγάλων, χρόνια προβληματικών επιχειρήσεων, τρεις εκ των οποίων κρατικών συμφερόντων, έχει δρομολογήσει η κυβέρνηση, με επισπεύδοντες τα υπουργεία Οικονομικών και Ανάπτυξης. Ειδικότερα, επιχειρείται, αρχής γενομένης τις αμέσως επόμενες εβδομάδες, να προχωρήσει η πώληση της Ελληνικής Βιομηχανίας Οχημάτων (ΕΛΒΟ), η έναρξη διαγωνισμού πώλησης των Ναυπηγείων Σκαραμαγκά (ΕΝΑΕ), η έναρξη διαδικασίας πώλησης της ΛΑΡΚΟ και η αναζήτηση επενδυτή για την Ελληνική Αεροπορική Βιομηχανία (ΕΑΒ).
Πρόκειται για τέσσερις επιχειρήσεις που αθροιστικά απασχολούν χιλιάδες εργαζομένους και αποτελούν, ειδικά στην περίπτωση της ΛΑΡΚΟ και των Ναυπηγείων Σκαραμαγκά, εφαλτήριο για την ανάταξη της ελληνικής εξορυκτικής, μεταλλευτικής και ναυπηγικής βιομηχανίας. Παράλληλα όμως, ειδικά στην περίπτωση της ΕΑΒ και της ΛΑΡΚΟ, αλλά και των Ναυπηγείων Σκαραμαγκά, ενυπάρχει σημαντικό στρατηγικό ενδιαφέρον καθώς μπορούν να αποτελέσουν, με μεταφορά ξένης τεχνογνωσίας αλλά και επενδύσεις σε έρευνα και ανάπτυξη, την απαρχή της εδραίωσης μιας ελληνικής αμυντικής βιομηχανίας που θα μπορεί να εκτελεί τόσο συμβατικά εξοπλιστικά προγράμματα όσο και να αναπτύξει ενδεχομένως νέα συστήματα, όπως μη επανδρωμένα αεροσκάφη.
Το στοίχημα για την ΕΛΒΟ είναι πιο κοντά στην ολοκλήρωσή του και έπεται αυτό το Ναυπηγείων Σκαραμαγκά, ο διαγωνισμός για την πώληση των οποίων σχεδιάζεται να προκηρυχθεί έως τα τέλη Σεπτεμβρίου ή στις αρχές Οκτωβρίου. Παράλληλα, η ειδική διαχείριση της ΛΑΡΚΟ εκτιμάται ότι θα επιχειρήσει να τρέξει διαγωνιστική διαδικασία πώλησής της εντός του 2020, ενώ ήδη το υπουργείο Ανάπτυξης έχει αναλάβει το project της αναζήτησης επενδυτή για την ΕΑΒ, με τον υπουργό Αδωνι Γεωργιάδη να πραγματοποιεί ήδη τις πρώτες διε-ρευνητικές επαφές με υποψήφια επενδυτικά σχήματα. Οι πληροφορίες για τις επαφές αυτές μιλούν για σοβαρό ενδιαφέρον από τουλάχιστον δύο υποψηφίους και μάλιστα σημαντικού οικονομικού εκτοπίσματος.
Οι επιχειρήσεις αυτές έχουν απασχολήσει όλες τις κυβερνήσεις της τελευταίας δεκαετίας, και όχι μόνον, και έχουν αποτελέσει αντικείμενο αλλεπάλληλων διαπραγματεύσεων με τους Ευρωπαίους πιστωτές στο πλαίσιο των μνημονίων, καθώς επιβαρύνουν ή επιβάρυναν τους κρατικούς προϋπολογισμούς άμεσα ή έμμεσα. Αποτελούν δε με τον τρόπο τους μνημεία κακοδιαχείρισης αλλά και συμπτώματα της πελατειακής νοοτροπίας με την οποία το Δημόσιο διαχειρίστηκε τις υποθέσεις τους προκειμένου να μη θίξει ευρύτατες «δυναμικές μειοψηφίες» με σημαντική εκλογική επιρροή…
Η πώληση και η εξυγίανσή τους όχι μόνο θα δώσουν τέλος στην αφαίμαξη των κρατικών προϋπολογισμών, αλλά μπορεί να τονώσουν την αναπτυξιακή διαδικασία προσελκύοντας άμεσες ξένες επενδύσεις που θα συντηρήσουν ένα σημαντικό μέρος της απασχόλησης, εξηγούν πηγές της κυβέρνησης. Την υπόθεση της ΕΛΒΟ, των Ναυπηγείων Σκαραμαγκά και της ΛΑΡΚΟ χειρίζεται το υπουργείο Οικονομικών με προσωπική επίβλεψη από τον υπουργό Χρήστο Σταϊκούρα. Για τη δε ΕΑΒ, ανέλαβε πρόσφατα ρόλο επισπεύδοντος ο υπουργός Ανάπτυξης Αδωνις Γεωργιάδης.
Ιδιαιτέρως ενθαρρυντικό κρίνεται το γεγονός ότι και για τις τέσσερις έχει εκδηλωθεί ενδιαφέρον από αξιόλογα επενδυτικά σχήματα, που συνοδεύεται με επιχειρησιακά σχέδια αξίας εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ, μεσοπρόθεσμα. Χρονικά, η πώληση της ΕΛΒΟ αναμένεται να κλείσει εντός των αμέσως επόμενων εβδομάδων, του Σκαραμαγκά και της ΛΑΡΚΟ εντός του επόμενου εξαμήνου και της ΕΑΒ αμέσως μετά, χωρίς να αποκλείεται βέβαια επιτάχυνση ή καθυστέρηση από απρόοπτα συμβάντα σε κάθε μία από τις τέσσερις αυτές περιπτώσεις.
ΕΑΒ
Στρατηγικό επενδυτή αναζητεί η κυβέρνηση
Λίγο πριν από την πανδημία, και συγκεκριμένα στις αρχές Φεβρουαρίου, ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης συνοδευόμενος από πολυμελή αντιπροσωπεία της κυβέρνησης επισκέφθηκε τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Τα Εμιράτα, που στην τρέχουσα αντιπαράθεση με την Τουρκία έχουν ευθυγραμμιστεί με τις ελληνικές θέσεις, είχαν εκδηλώσει ενδιαφέρον για ενδεχόμενες επενδύσεις στην Ελλάδα. Μεταξύ αυτών είχε αναφερθεί τότε και η Ελληνική Αεροπορική Βιομηχανία, είναι σε θέση να γνωρίζει η «Κ». Tον Ιούνιο, όταν ο πρωθυπουργός επισκέφθηκε το Ισραήλ, στις συζητήσεις της ελληνικής αντιπροσωπείας με Ισραηλινούς αξιωματούχους και επιχειρηματίες αναφέρθηκε επίσης η περίπτωση της ΕΑΒ. Παράλληλα, μεγάλος βρετανικός επενδυτικός όμιλος φέρεται να έχει ζητήσει πληροφορίες για την προβληματική κρατική επιχείρηση. Τώρα, με απόφαση της κυβέρνησης, ο υπουργός Ανάπτυξης και Επενδύσεων Αδωνις Γεωργιάδης αναλαμβάνει τον ρόλο του project manager για την εξεύρεση στρατηγικού επενδυτή για την ΕΑΒ. Επενδυτή που χρειάζεται όχι μόνο για την ενίσχυση της ελληνικής αμυντικής βιομηχανίας εν γένει, αλλά και για να αντιμετωπιστούν τα τεράστια οικονομικά προβλήματα της επιχείρησης. Πόσο μεγάλα είναι αυτά τα προβλήματα; Ηταν 2018 όταν είχε ικανοποιηθεί από την τότε κυβέρνηση αίτημα της ΕΑΒ για αύξηση μετοχικού κεφαλαίου, με συμψηφισμό ύψους 479 εκατ. ευρώ από καταπτώσεις κρατικών εγγυήσεων δανείων. Ακόμα και έτσι όμως, οι ορκωτοί ελεγκτές έγραφαν στις τελευταίες δημοσιευμένες οικονομικές καταστάσεις (2018) πως το σύνολο της αξίας των βραχυπρόθεσμων υποχρεώσεων της ΕΑΒ, κατά τη λήξη της χρήσης, υπερέβαινε τη συνολική αξία των κυκλοφορούντων περιουσιακών στοιχείων της κατά το ποσό των 346,384 εκατομμυρίων. Τα αποτελέσματα της χρήσης του 2018 ήταν ζημίες μετά φόρων 39,47 εκατ. σε σχέση με ζημίες 13,78 εκατ. το 2017, ενώ ο κύκλος εργασιών της διαμορφώθηκε στα 50,13 εκατ. έναντι 59,60 εκατ. το 2017, εμφανίζοντας μείωση 15,88%. Οι ζημίες έφτασαν τα 9,44 εκατ. έναντι κερδών 5,61 εκατ. το 2017. Αλλά η ΕΑΒ παρουσίασε και κατά το πρώτο και δεύτερο τρίμηνο του 2019 απόκλιση στην εκτέλεση του προϋπολογισμού της, 19% και 49,2%, αντιστοίχως. Παράλληλα, πολλά ζητήματα, όπως «παροχές οι οποίες δεν εντάσσονταν στο υφιστάμενο νομικό πλαίσιο, ταμειακά ελλείμματα, οργανωτικές δυσλειτουργίες, επιχειρησιακές αγκυλώσεις και αδιαφάνεια την ταλανίζουν», σύμφωνα με πηγές της νέας διακυβέρνησης. Ομως, η ΕΑΒ διαδραματίζει κομβικό ρόλο στην υποστήριξη των Ενόπλων Δυνάμεων. Είναι εταιρεία ειδικευμένη στην κατασκευή τμημάτων πολιτικών και στρατιωτικών αεροσκαφών, ενώ έχει αναλάβει και τη συντήρηση των αεροσκαφών της ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας. Είναι η μεγαλύτερη κρατική αμυντική βιομηχανία της Ελλάδας, η μοναδική αεροναυπηγική, και η εξυγίανση και ανάπτυξή της αποτελούν αυτονόητα προτεραιότητα, εξηγούν κυβερνητικές πηγές.
ΛΑΡΚΟ
Αντίστροφη μέτρηση για τον διαγωνισμό
Εντός του Σεπτεμβρίου αναμένεται να εκδοθεί διαιτητική απόφαση που αφορά ένα κομμάτι του ιδιοκτησιακού καθεστώτος της ΛΑΡΚΟ και η οποία είναι η τελευταία εκκρεμότητα προκειμένου να μπορέσει ο ειδικός διαχειριστής, που έχει τοποθετηθεί από την κυβέρνηση, να προχωρήσει τον διαγωνισμό πώλησής της. Για τη ΛΑΡΚΟ έχει εκδηλωθεί, όπως επιβεβαιώνουν πηγές του υπουργείου Οικονομικών, σοβαρό επενδυτικό ενδιαφέρον, ιδίως στην τρέχουσα φάση που η ειδική διαχείριση έχει περιορίσει τις σπατάλες του παρελθόντος και οι τιμές του νικελίου, που παράγει, στη διεθνή αγορά εμφανίζονται ενισχυμένες. Από το υπουργείο Οικονομικών θυμίζουν μάλιστα πως ο CEO της Tesla Ελον Μασκ, προ ολίγων ημερών, παρακίνησε του παραγωγούς «οπουδήποτε και αν βρίσκονται στον κόσμο, να εξορύξουν περισσότερο νικέλιο με αποτελεσματικότητα και περιβαλλοντολογικά φιλικές μεθόδους». Ο Μασκ μάλιστα υποσχέθηκε «γιγαντιαία συμβόλαια» για όποιον παράγει νικέλιο με σεβασμό στο περιβάλλον. Το νικέλιο σε συγκεκριμένη μορφή (θειικό νικέλιο) αποτελεί βασική ύλη για την παραγωγή μπαταριών ηλεκτρικών αυτοκινήτων. Η ΛΑΡΚΟ βρίσκεται σήμερα σε ειδική διαχείριση εξαιτίας πολυετούς κακοδιαχείρισης, μειούμενων εύκολα εκμεταλλεύσιμων κοιτασμάτων, υψηλού μισθολογικού κόστους των περίπου 1.200 εργαζομένων (44.000 ευρώ ανά εργαζόμενο) και άλλων «αμαρτιών». Παρά το πρόσφατο ράλι των τιμών του νικελίου πάνω από τις 15.000 δολάρια ανά τόνο, το κόστος παραγωγής στη ΛΑΡΚΟ υπερβαίνει τις 18.000 δολ. ενώ η τιμή πώλησης του προϊόντος, λόγω κυρίως αναξιοπιστίας των παραδόσεων, βρίσκεται κάτω από τις 13.000. Η ΛΑΡΚΟ ουσιαστικά επιβίωνε έως σήμερα λόγω κρατικών ενισχύσεων και διότι δεν πλήρωνε το ρεύμα (εκκρεμείς οφειλές άνω των 350 εκατ.) στη μέτοχό της ΔΕΗ. Αλλά και περιβαλλοντολογικά, η ΛΑΡΚΟ χρειάζεται επενδύσεις. Οι εκπομπές σωματιδίων υπερβαίνουν τα 2.500 ppm με το αντίστοιχο ευρωπαϊκό όριο να μην ξεπερνάει τα 40 ppm, ενώ μεγάλα ζητήματα δημιουργεί και η απόθεση της σκουριάς που προκύπτει από την επεξεργασία του μεταλλεύματος. Ο εκσυγχρονισμός ώστε να πληρούνται τα ευρωπαϊκά πρότυπα (και οι όροι του Mασκ) υπολογίζεται πως θα κοστίσει πάνω από 100 εκατ. Τα χρήματα αυτά δεν τα εισφέρουν βεβαίως οι σημερινοί μέτοχοι (55% Δημόσιο, 34% Εθνική Τράπεζα, 11% ΔΕΗ). Ομως το σιδηρονικέλιο που παράγει η ΛΑΡΚΟ δεν είναι το θειικό νικέλιο που χρειάζονται οι αυτοκινητοβιομηχανίες για τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα. Οποιαδήποτε αλλαγή στην παραγωγή ώστε να παράγει νικέλιο για μπαταρίες απαιτεί πολύ μεγάλες επενδύσεις, εξηγούν οι ειδικοί. Ετσι η είσοδος στρατηγικού επενδυτή και η αναδιάρθρωση της λειτουργίας της ΛΑΡΚΟ είναι μονόδρομος για να διατηρηθεί κατά το δυνατόν η απασχόληση και κυρίως να μπορέσει η χώρα να αξιοποιήσει τον πλούτο της σε νικέλιο.
ΕΝΑΕ
Σε δύο σκέλη η πώληση των ναυπηγείων
Τα Ναυπηγεία Σκαραμαγκά (ΕΝΑΕ) θα πωληθούν ως στρατιωτικό και εμπορικό σκέλος, με την ειδική διαχείριση να είναι υπεύθυνη για τη διεξαγωγή διαγωνισμού για την πώληση του πρώτου και την Εταιρεία Ακινήτων Δημοσίου (ΕΤΑΔ) για τη διεξαγωγή διαγωνισμού για την πώληση του δεύτερου. Σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις, η ειδική διαχείριση των ΕΝΑΕ θα έχει προχωρήσει στην προκήρυξη διαγωνισμού για την πώληση του στρατιωτικού σκέλους μέχρι τα τέλη Σεπτεμβρίου. Επενδυτικό ενδιαφέρον έχει εκδηλωθεί και συνεχίζει να εκδηλώνεται από αρκετούς επενδυτές, μεταξύ των οποίων και ο όμιλος Θ. Πριόβολου, πληροφορείται η «Κ». Το στρατιωτικό σκέλος των ΕΝΑΕ καλύπτει έκταση 400 στρεμμάτων, ενώ το εμπορικό 200. Η ειδική διαχείριση και η ΕΤΑΔ έχουν καταλήξει ύστερα από διαπραγματεύσεις σε μία κατ’ αρχήν συμφωνία για το δικαίωμα χρήσης του αιγιαλού από το στρατιωτικό σκέλος του ναυπηγείου. Το αντάλλαγμα παραχώρησης των σχετικών εκτάσεων θα προσδιορισθεί με απόφαση των υπουργείων Οικονομικών και Ανάπτυξης, με βάση τις εκθέσεις πιστοποιημένων εκτιμητών. Σε ό,τι αφορά το στρατιωτικό σκέλος, έχει υποβληθεί από την ειδική διαχείριση για τα αυθαίρετα κτίρια και κατασκευές ο φάκελος των απαραίτητων δικαιολογητικών. Απομένει ο τελικός υπολογισμός του προστίμου υπαγωγής σύμφωνα με τις διατάξεις του νόμου περί αυθαιρέτων. Πρέπει να σημειωθεί πάντως ότι την 24η Ιουλίου 2020, το Διεθνές Κέντρο Επίλυσης Επενδυτικών Διαφορών (ICSID) της Παγκόσμιας Τράπεζας εξέδωσε απόφαση που δικαιώνει τους αδελφούς Iskandar και Akram Safa στη διένεξή τους με το ελληνικό Δημόσιο για τα Ναυπηγεία Σκαραμαγκά και έχει πλέον καλέσει τους διαδίκους σε ακρόαση, προκειμένου να καθορισθεί το ποσό που θα καταβληθεί ως αποζημίωση. Υπενθυμίζεται πως οι αδελφοί Safa προσέφυγαν στο ICSID το 2016, υποστηρίζοντας ότι το Δημόσιο παραβίασε προβλέψεις της διμερούς συμφωνίας που υπεγράφη το 1997 μεταξύ Ελλάδας και Λιβάνου για την προστασία των επενδύσεων. Αναμένεται επίσης εντός του επόμενου εξαμήνου η έκδοση απόφασης του Διεθνούς Διαιτητικού Δικαστηρίου (ICC) για την προσφυγή του ελληνικού Δημοσίου κατά των Ναυπηγείων Σκαραμαγκά και της Privinvest. Με δεδομένο όμως ότι τον Οκτώβριο του 2017 το ICC επιδίκασε αποζημίωση 180 εκατ. ευρώ συν τόκους στην πλευρά του Iskandar Safa και των ΕΝΑΕ , αποφαινόμενο πως το Δημόσιο δεν εκπλήρωσε συμβατικές του υποχρεώσεις, εκτιμάται ότι είναι μάλλον απίθανο η δεύτερη απόφαση που θα εκδοθεί από το ίδιο δικαστήριο, αφορώντας ουσιαστικά το ίδιο θέμα, να διαφοροποιείται αισθητά. Επομένως, τα ναυπηγεία θα πωληθούν μεν από την ειδική διαχείριση, που τοποθετήθηκε από το Δημόσιο για την ανάκτηση κρατικών επιδοτήσεων που η Ε.Ε. έκρινε παράνομες, ύψους άνω των 600 εκατ. ευρώ (έντοκες), πλην όμως θα μείνουν αξιώσεις εκατέρωθεν μεταξύ Δημοσίου και προηγούμενης ιδιοκτησίας.
ΕΛΒΟ
Ισραηλινή κοινοπραξία κατέθεσε προσφορά
Σε πλήρη εξέλιξη βρίσκεται η διαδικασία για την πώληση της Ελληνικής Βιομηχανίας Οχημάτων (ΕΛΒΟ), που γίνεται στο πλαίσιο των προβλέψεων περί ειδικής διαχείρισης κρατικά ελεγχόμενης επιχείρησης (υπάχθηκε το 2014), με μοναδικό προκριθέντα στην τελική φάση υποψήφιο την κοινοπραξία των ισραηλινών Plasan και SK Group και Ελληνα επιχειρηματία. Η αποσφράγιση της εφάπαξ οικονομικής προσφοράς έγινε την Πέμπτη και το επιχειρηματικό σχέδιο που δεσμεύεται να υλοποιήσει σε ορίζοντα πενταετίας ο υποψήφιος αγοραστής έχει αποτιμηθεί μεταξύ 95 και 135 εκατ. ευρώ. Τώρα ο ειδικός διαχειριστής προβλέπεται μέχρι την Παρασκευή να υποβάλει στον βασικό μέτοχο, δηλαδή το υπουργείο Οικονομικών, την εισηγητική του έκθεση. Κατόπιν, το υπουργείο Οικονομικών έχει άλλες οκτώ ημέρες προκειμένου να απαντήσει. Εντός αυτού του διαστήματος όμως δεν αποκλείεται ή, καλύτερα, αναμένεται να ζητηθεί από τον υποψήφιο επενδυτή και βελτίωση του εφάπαξ οικονομικού ανταλλάγματος. Σύμφωνα με το επιχειρηματικό σχέδιο που έχει κατατεθεί στο πλαίσιο της διαγωνιστικής διαδικασίας, η δραστηριότητα της νέας ΕΛΒΟ θα έχει τέσσερις άξονες. Αυτοί είναι το μηχανουργείο, οι υπερκατασκευές, η βαφή και η συναρμολόγηση. Σκοπός είναι αρχικά να παράγονται τρεις κατηγορίες οχημάτων: στρατιωτικά οχήματα, οχήματα ειδικού τύπου και πολιτικά οχήματα. Μεσοπρόθεσμα, οι κατηγορίες θα διευρυνθούν και μπορεί να περιλάβουν θωρακισμένα πολιτικά οχήματα, πρόσθετα συστήματα θωράκισης στρατιωτικών οχημάτων, φορητά όπλα αλλά και ηλεκτρικοοπτικό εξοπλισμό, αναφέρουν καλά πληροφορημένες πηγές. Σε κάθε περίπτωση, οι ευρύτερες γεωπολιτικές εξελίξεις και η προσέγγιση μεταξύ Αθήνας και Τελ Αβίβ, που έχει εκδηλωθεί ήδη εδώ και περισσότερο από ένα χρόνο, αναμένεται να λειτουργήσουν ευνοϊκά για την αξιολόγηση της επενδυτικής πρότασης της κοινοπραξίας από την κυβέρνηση, εκτιμούν πηγές της αγοράς. Από την πλευρά της η κοινοπραξία είναι σαφές σε ορισμένους κύκλους πως συνδέει την επένδυσή της και με την προοπτική πωλήσεων εξοπλιστικών κι άλλων συστημάτων στην Ελλάδα. Πηγές από την ελληνική πλευρά αναφέρουν στην «Κ» πως «αξιολογείται ως θετική και η συμμετοχή Ελληνα επιχειρηματία στο κοινοπρακτικό σχήμα και, σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις, και στην ηγεσία της διοίκησης της νέας ΕΛΒΟ, καθώς συμβάλλει στη διατήρηση του ελληνικού προφίλ μιας ιστορικής παραγωγικής βιομηχανίας της χώρας». Τα περιουσιακά στοιχεία που διεκδικεί η κοινοπραξία είναι τρία οικόπεδα έκτασης άνω των 270.000 τ.μ. στη βιομηχανική περιοχή της Σίνδου, κτιριακές εγκαταστάσεις στη ΒΙΠΕ Σίνδου, εξοπλισμός και δικαιώματα πνευματικής και βιομηχανικής ιδιοκτησίας, όπως το σήμα «ΕΛΒΟ» και κάθε άλλο δικαίωμα βιομηχανικής και πνευματικής ιδιοκτησίας, όπως τεχνογνωσία, σχέδια, άδειες ΙΤ και πατέντες που έχει κατοχυρώσει η εταιρεία.
