«Θέλω να γίνω μαθηματικός, αλλά όλοι με αποθαρρύνουν και μου αντιπροτείνουν να συμπληρώσω το μηχανογραφικό μόνο με φιλολογικές σχολές». Με αυτό το παράπονο προσέφυγε πριν από λίγα χρόνια μια 17χρονη τότε μαθήτρια με προβλήματα όρασης στην παλιά της καθηγήτρια, Ολγα Μαλεζά, για συμβουλευτική. «Μέχρι πρότινος οι μαθητές με προβλήματα όρασης ωθούνταν προς το θεωρητικό πεδίο, ανεξαρτήτως της κλίσης τους, καθώς η έλλειψη υποδομών καθιστά αδύνατη τη φοίτησή τους σε σχολές όπως το μαθηματικό ή το φυσικό». Η κ. Μαλεζά, ωστόσο, γνωρίζοντας τις πραγματικές δυνατότητες της πάλαι ποτέ μαθήτριάς της –στην οποία είχε διδάξει Φυσική στο πλαίσιο της ενισχυτικής διδασκαλίας στον Οίκο Τυφλών– την ενθαρρύνει να ακολουθήσει το μεράκι της. Η εν λόγω επιλογή δικαιώνεται, καθώς η Β.Λ. περνάει μέσω πανελλαδικών στο Μαθηματικό του ΕΚΠΑ δεύτερη. Τότε, όμως, η πρωτοετής φοιτήτρια έρχεται αντιμέτωπη με πολλά εμπόδια. «Αφενός, τα συγγράμματα δεν μπορούν να μετατραπούν στη γραφή Braille, αφετέρου, πλάι στους καθηγητές που προθυμοποιούνται να τη βοηθήσουν, υπάρχουν άλλοι που της απαγορεύουν ακόμα και τη… μαγνητοφώνηση των διαλέξεών τους στο αμφιθέατρο», αναφέρει η καθηγήτρια Φυσικής Ειδικής Αγωγής.
Το πείσμα, όμως, της κοπέλας δεν κάμπτεται και βοηθούσης της παλιάς της καθηγήτριας ξεκινούν έναν «αγώνα δρόμου». «Της διάβαζα τη διδακτέα ύλη και εκείνη τη δακτυλογραφούσε σε Braille, μία σελίδα συμβατικού βιβλίου ανάλογη με τρεις ή τρεισήμισι γραμμένες σε Braille», περιγράφει η ίδια. «Στην ουσία, της δάνειζα τα μάτια μου». Η όλη διαδικασία είναι εξαιρετικά κοπιαστική, καθώς απαιτεί μεγάλη ένταση και δύναμη κατά την πληκτρολόγηση, ώστε να γίνει η διάτρηση του χαρτιού, και κατ’ επέκταση χρονοβόρα. Ωστόσο, η άοκνη προσπάθεια ανταμείβεται, καθώς μέχρι σήμερα οι βαθμοί της Β.Λ. δεν έχουν πέσει κάτω από το οκτώ.
«Είναι δυνατόν στην εποχή μας να μην υπάρχει λύση για τόσους δυνάμει φοιτητές;» αναρωτήθηκε φωναχτά ο δρ Αντώνης Τσολομύτης, καθηγητής στο τμήμα Μαθηματικών του Πανεπιστημίου Αιγαίου, όταν τον ενημέρωσαν οι συνάδελφοί του από την Αθήνα για τις δυσκολίες στη φοίτηση ατόμων με πρόβλημα όρασης. «Ο συνάδελφός μου, καθηγητής δρ Ανδρέας Παπασαλούρος, κι εγώ ξεκινήσαμε διερευνώντας τι ισχύει πανελλαδικά αλλά και διεθνώς», εξιστορεί στην «Κ» ο δρ Τσολομύτης, ο οποίος επέδειξε ανάλογο πείσμα με εκείνο της φοιτήτριας. «Αρχικά, “ξεσκονίσαμε” κυριολεκτικά το Google και διαπιστώσαμε ότι δεν υπάρχει κανένα πρόγραμμα στο διεθνές Διαδίκτυο που να μετατρέπει αρχεία TeX/LaTex, στα οποία εγγράφεται η ύλη μαθημάτων, όπως μαθηματικά, φυσική, χημεία, σε Braille και κώδικα Nemeth». Σημειώνεται ότι υπάρχει το αντίστοιχο πρόγραμμα που μετατρέπει τα αρχεία Word σε Braille, όμως τα αρχεία TeX, καθώς περιλαμβάνουν πλήθος ειδικών συμβόλων για συναρτήσεις, πίνακες, στοιχισμένες πολλαπλές εξισώσεις, εκθέτες και δείκτες, είναι ιδιαίτερα σύνθετα και κατά συνέπεια δύσκολο να μετεγγραφούν σε άλλο σύστημα. «Συνομιλήσαμε δε με αποφοίτους πανεπιστημίων στην Ελλάδα και στις ΗΠΑ με προβλήματα όρασης και διαπιστώσαμε ότι όσοι εξ αυτών είχαν τελειώσει κάποια σχολή θετικής κατεύθυνσης, είχαν σπουδάσει πληροφορική, όπου και πάλι τα αρχεία είναι TeX, αλλά περιέχουν κείμενα με εντολές μορφοποίησης και σπανιότερα σύμβολα».
Οι δύο Ελληνες καθηγητές δεν αργούν να καταλάβουν ότι πρέπει να αναλάβουν οι ίδιοι δράση. Δεν αφήνουν Σαββατοκύριακο, αργία ή απλό κενό μεταξύ των μαθημάτων τους στο Καρλόβασι Σάμου που να μην το αξιοποιήσουν αναζητώντας τον «μαγικό» κώδικα που θα λύσει τα χέρια εκατοντάδων φοιτητών, ενώ παράλληλα βρίσκονται σε ανοικτή επικοινωνία με το έτερο δίδυμο στην Αθήνα, που «εφαρμόζει» τον υπό διαμόρφωση κώδικα και τους στέλνει παρατηρήσεις και επισημάνσεις προς βελτίωση. Η χαρά, επομένως, εκατέρωθεν ήταν ανείπωτη, όταν προ ημερών τελειοποιήθηκε η μορφή του λογισμικού που θα μπορεί στο εξής να κάνει την πολυπόθητη μετατροπή, ανοίγοντας τις «πύλες» των θετικών επιστημών σε άτομα με προβλήματα όρασης (http://myria.math.aegean.gr/labs/dt/braille/). «Η Β.Λ. ήδη αξιοποίησε το πρόγραμμα και τελείωσε το πρώτο κεφάλαιο μαθήματος που χρωστάει από πέρυσι», σχολιάζει περιχαρής η κ. Μαλεζά.
Σε επιστημονικό περιοδικό
«Ο κώδικας, που συνεχώς βελτιώνουμε και προς το παρόν διατίθεται σε ελληνικά και αγγλικά, θα δημοσιευτεί το επόμενο διάστημα σε επιστημονικό περιοδικό», διευκρινίζει ο κ. Τσολομύτης, «εν συνεχεία, όπως κάθε ακαδημαϊκή δουλειά, θα διατίθεται με άδεια ελεύθερου λογισμικού». Επόμενο «στοίχημα» θα είναι, σύμφωνα με τον καθηγητή, «να κατορθώσουμε να βρούμε κι έναν αντίστροφο κώδικα, που να μετατρέπει όσα οι φοιτητές γράφουν στην ειδική γραφομηχανή Braille στη δική μας “γλώσσα”, κάτι που θα διευκολύνει τη διεξαγωγή εξετάσεων», εξηγεί ο ίδιος. Ποιο, ωστόσο, ήταν το κίνητρο για τους δύο καθηγητές, ώστε να καταπιαστούν με ένα τόσο δύσκολο εγχείρημα, δεδομένου ότι στο δικό τους πανεπιστήμιο δεν φοιτά άτομο με πρόβλημα όρασης; «Είναι ζήτημα ισότητας, η οποία πρέπει να αποκατασταθεί», απαντά αφοπλιστικά ο κ. Τσολομύτης.
