Ο γηραιότερος μοναχός του Αγίου Ορους, ηγούμενος της αποκαλούμενης Ρωσικής Μονής του Αγίου Παντελεήμονος, πέθανε σε ηλικία 101 χρόνων και κηδεύτηκε –παρέστησαν ο πρωτεπιστάτης του Αγίου Ορους μοναχός Βαρνάβας και ο πολιτικός διοικητής του Αρίστος Κασμίρογλου– την Παρασκευή στο κοιμητήριο του μοναστηριού. Ο εκλιπών ηγούμενος είχε γεννηθεί το 1915 στο Ροστόβ της Ρωσίας και είχε έρθει προς εγκαταβίωση στον Αθω επί κομμουνισμού. Ο θάνατος του ηγουμένου Ιερεμία δρομολογεί εξελίξεις στο φλέγον ζήτημα της ηγεσίας της μονής και όλα δείχνουν ότι ο θρησκευτικός «φάρος» των Ρώσων ορθοδόξων στον Αθω θα περάσει και με «σφραγίδα» στα χέρια των Ουκρανών που υπερτερούν ήδη των ρωσικής καταγωγής μοναχών. Και ήρθε να σκιάσει τους λαμπρούς εορτασμούς στη ρωσική επικράτεια με αφορμή τη συμπλήρωση χιλίων χρόνων παρουσίας Ρώσων μοναχών στον Αθω, στο πλαίσιο των οποίων πρόσφατα επισκέφθηκαν το Αγιον Ορος και συνάντησαν τον αιωνόβιο ηγούμενο ο πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν και ο Πατριάρχης Μόσχας και πασών των Ρωσιών Κύριλλος. Υπό άλλες συνθήκες ο θάνατος ενός ηγουμένου θα ήταν ένα λυπηρό γεγονός, που όμως δεν θα ξέφευγε πέρα από τους τοίχους του μοναστηριού και το πολύ να προκαλούσε συγκίνηση στο σύνολο της μοναστικής κοινωνίας. Η αποδημία Ιερεμία όμως ξεφεύγει από τη Χερσόνησο του Αθω, ακουμπάει τη ρωσοουκρανική σύγκρουση, εμπλέκεται στον «πόλεμο» Μόσχας – Φαναρίου, έχει γεωπολιτικές παραμέτρους…
Συγκεκριμένα, ο κατά κόσμο Ιάκωβος Αλιόχιν, κρατούσε επί δεκαετίες τα ηνία της μονής, ήταν ο άνθρωπος της Μόσχας στον Αθω: αυτός τηρούσε τις ισορροπίες ανάμεσα σε Ρώσους και Ουκρανούς μοναχούς και λειτουργούσε σαν αμορτισέρ στους συνεχείς κραδασμούς που προκαλούνταν μετά τη διάλυση της Σοβιετικής Ενωσης και την απόσχιση της Ουκρανίας. Με στόχο πάντα τη διατήρηση της ρωσικής κυριαρχίας. Οταν όμως επί προεδρίας του φιλοδυτικού πρόεδρου Βίκτορ Γιούσενκο, το Κίεβο υποκίνησε, ανεπιτυχώς τότε, την απόσχιση της Εκκλησίας της Ουκρανίας από το Πατριαρχείο Μόσχας, η διαμάχη μεταφέρθηκε και στο ρωσικό μοναστήρι στον Αθω όπου για τους Ρώσους φυλάσσονται τα πνευματικά και πολιτισμικά «άγια των αγίων».
Η σύγκρουση για το ποιος θα εξουσιάσει στην ιστορική μονή μαινόταν πίσω από τις βαριές πόρτες, με τους Ρώσους να προσπαθούν να ενισχύσουν με δικούς τους μοναχούς το ανθρώπινο δυναμικό και το Φανάρι να θέτει πλαφόν στις άδειες εγκαταβίωσης αλλοδαπών στο Αγιον Ορος, φοβούμενο κατευθυνόμενη ρωσική πλημμυρίδα, δεδομένης της καχυποψίας για «ρωσικές βλέψεις στον Αθω», που έχει όχι μόνο το Οικουμενικό Πατριαρχείο.
Εκτός από τις προσπάθειες και τις, ακόμα και σε διπλωματικό και διακρατικό επίπεδο, πιέσεις για αποστολή νέων μοναχών στο Ορος, πακτωλοί ρωσικού χρήματος, προερχομένου κυρίως από τα πορτοφόλια πάμπλουτων ολιγαρχών, μετέτρεψαν το παρηκμασμένο ως προς τις κτιριακές εγκαταστάσεις μοναστήρι σε «πεντάστερο», ενώ κατά χιλιάδες συνέρρεαν και εξακολουθούν να συρρέουν Ρώσοι πιστοί για να προσευχηθούν στη δική τους «Ιερουσαλήμ». Σκληρές δηλώσεις και από τις δύο πλευρές, Μόσχα και Φανάρι δηλαδή, γύρω από το ζήτημα της έλευσης Ρώσων μοναχών στη Μονή Παντελεήμονος, ήρθαν κατά καιρούς να τροφοδοτήσουν και τον υπόγειο πόλεμο για τα πρωτεία και το περιβόητο θέμα της «Τρίτης Ρώμης», ανάμεσα στο Ρωσικό και το Οικουμενικό Πατριαρχείο.
Σε αυτό το φόντο και καθώς οι γηραιότεροι Ρώσοι εξέλειπαν σιγά σιγά, οι ουκρανικής καταγωγής απέκτησαν πλειοψηφία και κατά καιρούς κυκλοφορούσαν φήμες για «άγριες συγκρούσεις», που όμως δεν γίνονταν γνωστές καθώς η συγκεκριμένη μονή ζούσε ανέκαθεν και παραμένει στο περιθώριο των αγιορείτικων εξελίξεων, διατηρώντας ουσιαστικές εκκλησιαστικές σχέσεις περισσότερο με τη Μόσχα παρά με τις Καρυές.
Ο Μακάριος
Τα τελευταία χρόνια που ο Ιερεμίας αδυνατούσε να ασκήσει στην πράξη τα καθήκοντά του, ως ντεφάκτο ηγούμενος εμφανιζόταν ο Ουκρανός Μακάριος, ο οποίος φέρεται και ο επικρατέστερος διάδοχός του. Εάν εκλεγεί και καταστεί ο ηγέτης της μονής, τότε το γνωστό ως ρωσικό μοναστήρι, ένα από τα σημαντικότερα στο Αγιον Ορος, αλλάζει για πρώτη φορά σελίδα από την ίδρυσή του τον 18ο αιώνα και, εκτός απροόπτου, δεδομένου ότι «η νύχτα βγάζει επίσκοπο και η αυγή μητροπολίτη» όταν πρόκειται για βυζαντινού ή και ρωσικού τύπου διαδικασίες, θα περάσει σε ουκρανικά χέρια. Και το ερώτημα είναι πώς θα αντιδράσει η ρωσική θρησκευτική και πολιτική ηγεσία σ’ ένα τέτοιο πλήγμα στη ρωσική ορθόδοξη ψυχή, όταν μάλιστα κυοφορούνται και εξελίξεις στο θέμα της απόσχισης της Εκκλησίας της Ουκρανίας από τη Μόσχα.
