Την πρώτη μέρα της Άνοιξης του 2023 έφυγε από τη ζωή ένας ποδοσφαιριστής – θρύλος, με ρεκόρ που κανείς δεν κατάφερε να σπάσει μέχρι σήμερα, σχεδόν 65 χρόνια από τότε που τα πέτυχε στα γήπεδα της Σουηδίας. Το όνομα του Ζιστ Λουί Φοντέν ίσως να μην είναι ιδιαίτερα γνωστό στις νεότερες γενιές των ποδοσφαιρόφιλων, ο ίδιος, όμως, υπήρξε μια εμβληματική φυσιογνωμία του παγκοσμίου ποδοσφαίρου πριν πολλά χρόνια, όταν μεσουρανούσε στα ευρωπαϊκά γήπεδα ο Ρειμόν Κοπά, ένας άλλος θρύλος του γαλλικού ποδοσφαίρου, συμπαίκτης του στην πανίσχυρη (τότε) Ρεμς και στην εθνική Γαλλίας.
Ο Ζιστ Φοντέν απόλαυσε το ποδόσφαιρο σε μια εποχή που έκανε τα πρώτα του θαρραλέα βήματα για να καθιερωθεί ως το δημοφιλέστερο ομαδικό σπορ παγκοσμίως. Γεννημένος στο Μαρακές το μακρινό 1933, πρόλαβε ως έφηβος να σπάσει κάθε ρεκόρ στο πρωτάθλημα του Μαρόκου και να κάνει στα 20 του χρόνια το μεγάλο άλμα στο γαλλικό πρωτάθλημα, έχοντας σκοράρει με τη φανέλα της Καζαμπλάνκα 62 γκολ σε 48 εμφανίσεις. Αυτά τα γκολ ήταν το διαβατήριό του για να υπογράψει στη Νις, με την οποία έσπασε την κυριαρχία της Ρεμς του Κοπά, κατακτώντας το πρωτάθλημα Γαλλίας. Και ήταν μια μεγάλη έκπληξη το επίτευγμα αυτό, γιατί η Ρεμς των μεγάλων αστέρων είχε φτάσει το 1956 μέχρι τον (πρώτο τότε) τελικό του Κυπέλλου Πρωταθλητριών, όπου έχασε 4-3 από τη Ρεάλ Μαδρίτης μπροστά σε 40 χιλ. θεατές στο Παρίσι.
Εκείνος ο τελικός ήταν αποφασιστικός για να πείσει τη «βασίλισσα» να κάνει μια πολύ ηχηρή μεταγραφή για τα μέτρα της εποχής, αποκτώντας από την αντίπαλό της, τον Ρειμόν Κοπά. Για να καλύψει το κενό του , η Ρεμς στράφηκε στον 23χρονο Φοντέν που είχε κάνει πράματα και θάματα με τη φανέλα της Νις, παρότι η 3η του χρονιά στη Γαλλία σημαδεύτηκε από αρκετούς τραυματισμούς. Η μεταγραφή αυτή άλλαξε τις ισορροπίες στο γαλλικό πρωτάθλημα και επανάφερε στον αφρό τη Ρεμς, η οποία κέρδισε 3 Πρωταθλήματα, ένα Κύπελλο και δύο Σούπερ Καπ την επόμενη εξαετία, με τον Φοντέν να σπάει κάθε ρεκόρ σκοράροντας 145 γκολ σε 152 παιχνίδια!
Με ηγέτη και πρώτο σκόρερ τον Ζιστ Φοντέν, η Ρεμς έφτασε ξανά στην περίοδο 1958-59 στον τελικό του Κυπέλλου Πρωταθλητριών, χωρίς να καταφέρει να πανηγυρίσει το τρόπαιο απέναντι στη Ρεάλ Μαδρίτης. Η «βασίλισσα» επικράτησε με 2-0 μπροστά σε 72 χιλ. θεατές στη Στουτγκάρδη, διευρύνοντας έναν κύκλο που έκλεισε την επόμενη χρονιά στη Γλασκόβη με την κατάκτηση 5 συνεχόμενων Κυπέλλων Πρωταθλητριών, θρίαμβο που είναι μάλλον απίθανο να τον επαναλάβει κάποια άλλη ομάδα στο μέλλον.
Το ίδιο απίθανο είναι να επαναλάβει κανείς και όσα είχε πετύχει λίγους μήνες νωρίτερα ο Φοντέν, στο Παγκόσμιο Κύπελλο της Σουηδίας, το 1958. Αν και ήταν σταθερά από τους κορυφαίους σκόρερ στο γαλλικό πρωτάθλημα, δεν ήταν στις επιλογές του ομοσπονδιακού προπονητή και χρειάστηκε να τραυματιστούν οι δύο βασικοί επιθετικοί των «τρικολόρ» για να συμπεριληφθεί την τελευταία στιγμή στην αποστολή και να γράψει το όνομά του με χρυσά γράμματα στην Ιστορία. Ο Φοντέν πέτυχε 13 γκολ σε 6 παιχνίδια και οδήγησε τη Γαλλία μέχρι την ημιτελική φάση, όπου αποκλείστηκε με 5-2 από την Βραζιλία. Μέχρι τότε είχε σκοράρει 9 γκολ σε 5 παιχνίδια και πετυχαίνοντας άλλα 4 στον μικρό τελικό κόντρα στη Δυτική Γερμανία, έχτισε δύο μεγάλα ρεκόρ: κανείς έκτοτε δεν κατάφερε να πετύχει 13 γκολ στην τελική φάση ενός Παγκοσμίου Κυπέλλου ούτε και 4 γκολ σε ένα μόνο παιχνίδι του!
Για την ιστορία, ο Φοντέν πέτυχε χατ τρικ στο 7-3 της Γαλλίας επί της Παραγουάης, δύο γκολ στο 2-3 από τη Γιουγκοσλαβία, ένα στο 2-1 επί της Σκωτίας, δύο στον προημιτελικό με τη Βόρειο Ιρλανδία (4-0) και άλλο ένα στην ήττα με 5-2 από τη Βραζιλία στον ημιτελικό, συν τα 4 που σκόραρε στον μικρό τελικό επί της Δυτικής Γερμανίας. Συνολικά 13 γκολ σε 6 αγώνες, με μέσο όρο κάτι περισσότερο από 2 γκολ ανά παιχνίδι!
Παρά τις εντυπωσιακές επιδόσεις του στο Μουντιάλ της Σουηδίας, ο Φοντέν έζησε στη σκιά του Πελέ που άρχισε από εκείνη τη διοργάνωση να κτίζει τον μύθο του, ενώ δεν κατάφερε να επισκιάσει ούτε τον Ρεϊμόν Κοπά: ο μεγάλος ανταγωνιστής του στη Γαλλία κέρδισε τη «Χρυσή Μπάλα» το 1958, αφήνοντας τον ίδιο στην 3η θέση. Από την επόμενη χρονιά, οι δύο αυτοί θρύλοι του γαλλικού ποδοσφαίρου έγιναν συμπαίκτες στη Ρεμς και για τρία χρόνια συνέθεσαν ίσως το πιο επιτυχημένο επιθετικό δίδυμο στην ιστορία του γαλλικού ποδοσφαίρου.
Η καριέρα του Ζιστ Φοντέν κόπηκε βίαια το 1962, πριν καν συμπληρώσει τα 29 του χρόνια. Ένα σκληρό μαρκάρισμα του έσπασε το πόδι σε δύο σημεία, συνθήκη απαγορευτική για να επιστρέψει εκείνα τα χρόνια ξανά στο ποδόσφαιρο. Έκλεισε την καριέρα του με 258 γκολ σε 284 παιχνίδια στο γαλλικό πρωτάθλημα, συν άλλα 30 τέρματα σε 21 αγώνες με την εθνική Γαλλίας, συνολικά 288 γκολ σε 305 παιχνίδια, επίδοση που θα τη ζήλευαν οι σταρ της σημερινής εποχής κι ας αγωνίζονται σε πολύ καλύτερες συνθήκες από κάθε πλευρά.
Παράσημο στο πέτο του Φοντέν είναι και η σημαντική συνεισφορά του στην ίδρυσης της UNFP, της συνδικαλιστική Ένωσης των Γάλλων ποδοσφαιριστών που από το 1961 έως σήμερα έχει παίξει σπουδαίο ρόλο στην άνθιση του γαλλικού ποδοσφαίρου και στην κατοχύρωση των δικαιωμάτων των ποδοσφαιριστών. Ως τεχνικός διευθυντής, ο Φοντέν συνέδεσε το όνομά του με την Παρί Σεν Ζερμέν η οποία έπαιξε επί των ημερών του για πρώτη φορά στη μεγάλη επαγγελματική κατηγορία της Γαλλίας όπου παραμένει μέχρι σήμερα, ενώ ως προπονητής οδήγησε το 1980 το Μαρόκο στην 3η θέση του Κυπέλλου Εθνών Αφρικής, που ήταν το 2ο μετάλλιο στην ιστορία του. Η γαλλική ομοσπονδία ποδοσφαίρου τον ανακήρυξε το 2003 «Κορυφαίο ποδοσφαιριστή των τελευταίων 50 ετών», ενώ στο Μουντιάλ της Βραζιλίας το 2014 βραβεύθηκε αναδρομικά με το «Χρυσό Παπούτσι» για την επιτυχία του στο Π.Κ της Σουηδίας, καθώς εκείνη την εποχή δεν είχε θεσμοθετηθεί αυτό το σπουδαίο για κάθε ποδοσφαιριστή βραβείο!
