Στις κινηματογραφικές ταινίες ο κατάσκοπος είναι, συνήθως, ένας άνθρωπος… υπεράνω πάσης υποψίας. Στην πραγματική ζωή μπορεί να είναι ακόμη κι ένας Ολυμπιονίκης ή μέλος μιας αθλητικής ομάδας.
Δεκάδες πρωταθλητές έχουν στρατολογηθεί ή και στρατολογούνται κατά καιρούς από μυστικές υπηρεσίες και, μέσα από το παγκόσμιο διαβατήριο που δίνει ο αθλητισμός, έδρασαν – ή δρουν- σαν πράκτορες με κατασκοπικές ικανότητες που θα ζήλευε και… ο Τζέιμς Μποντ.
Ένας από τους παλαιότερους αθλητές, που δίπλα στις διακρίσεις του γράφτηκε η λέξη κατάσκοπος, ήταν ο Πιότρ Σοκόλοφ. Ο υπολοχαγός της Ρωσικής Αυτοκρατορίας έπαιζε σε ποδοσφαιρικές ομάδες στην Αγία Πετρούπολη και το 1912 αγωνίστηκε με την εθνική ομάδα της χώρας του στους Ολυμπιακούς Αγώνες της Στοκχόλμης.
Μετά τη Ρωσική Επανάσταση ήρθε σε ρήξη με το σοβιετικό καθεστώς, επιστρατεύτηκε από το Βρετανικό Γραφείο Μυστικών Υπηρεσιών (ΜΙ6) κι έγινε κατάσκοπος.
Μετέβη στη Φινλανδία, καθώς η συγκεκριμένη χώρα βρισκόταν κοντά στην Ε.Σ.Σ.Δ. και, έτσι, η Μ. Βρετανία μπορούσε να αποσπά πληροφορίες. Έγινε βοηθός του Νικολάι Μπουνάκοφ, επικεφαλής της βρετανικής υπηρεσίας πληροφοριών στη Φινλανδία, και εκπαίδευε πράκτορες για να διεισδύσουν στην ΕΣΣΔ.
Ο παλαιός αθλητής πήρε μέρος στον Χειμερινό Πόλεμο (πόλεμος ανάμεσα στη Σοβιετική Ένωση και τη Φινλανδία) με τις αμυντικές στρατιωτικές δυνάμεις της σκανδιναβικής χώρας αλλά και στον Πόλεμο Συνέχειας (σύγκρουση Φινλανδίας και Γερμανίας με την ΕΣΣΔ). Μάλιστα, στην πολιορκία του Λένινγκραντ η αποστολή του ήταν να καταλάβει το χώρο όπου βρίσκονταν τα γραφεία και τα αρχεία της NKVD (κρατική υπηρεσία ασφάλειας της Ε.Σ.Σ.Δ.) αλλά αυτό δεν πραγματοποιήθηκε.
Η δράση του παλαιού ποδοσφαιριστή αποτέλεσε… κόκκινο πανί για τους Σοβιετικούς και η σοβιετική αντικατασκοπεία επιδόθηκε σε ένα ατελείωτο κυνήγι, το οποίο θα μπορούσε να αποτελέσει σενάριο ταινίας, προκειμένου να τον εξοντώσει. Ο Σοκόλοφ κατάφερε να διαφύγει στη Σουηδία. Άλλαξε το όνομά του σε Πίτερ Σάχλιν και επέλεξε ως τόπο κατοικίας του τη Στοκχόλμη, την πόλη που ως ποδοσφαιριστής έπαιξε στους Ολυμπιακούς Αγώνες. Έφυγε από τη ζωή το 1970.
Στίβος και επιχείρηση «Αεροδυναμική»
Τη δική του ιστορία σε… παιχνίδια κατασκοπείας έχει και ο Ντέιβιντ Σάιμ, ασημένιος Ολυμπιονίκης των 100 μ., στους Ολυμπιακούς Αγώνες της Ρώμης. Ο Σάιμ ξεκίνησε τον αθλητισμό στο ποδόσφαιρο αλλά η ταχύτητά του τον έφερε στον στίβο. Το 1956, εξαιτίας ενός τραυματισμού, δεν πήρε μέρος στους Ολυμπιακούς της Μελβούρνης αλλά το 1960 ταξίδεψε στη Ρώμη.
Σύμφωνα με το βιβλίο του δημοσιογράφου Ντέιβιντ Μαράνις «Rome 1960: The Olympic Games That Changed the World», η CIA στρατολόγησε τον Σάιμ προκειμένου να δελεάσει τον άλτη μήκους και Ολυμπιονίκη Ιγκόρ Τερ Οβανεσιάν να αυτομολήσει στις ΗΠΑ.
Ο Οβανεσιάν, κατά τη διάρκεια των συναντήσεων με άλλους πράκτορες στη Ρώμη, φοβήθηκε ότι τον παρακολουθούν από την KGB και δεν αυτομόλησε. Το συγκεκριμένο σχέδιο έφερε το κωδικό όνομα «Αεροδυναμική» και σε αυτό συμμετείχαν, μεταξύ άλλων, άνθρωποι από το Βατικανό, πράκτορες με ονόματα – κωδικούς, όπως Mr Wolf και αθλητές ενώ επικεφαλής ήταν ένας Ουκρανός, ο Μίκολα Λέμπεντ που, εκ μέρος μίας αμερικανικής Μη Κερδοσκοπικής Εταιρείας, παρήγαγε και διένειμε στον Ουκρανία αντισοβιετικά κείμενα.
Η Ομάδα του Λέμπεντ είχε ως στόχο να πείσει τους Ουκρανούς αθλητές της Ε.Σ.Σ.Δ. να φύγουν. Συνομίλησαν με 155 σοβιετικούς αθλητές, δημοσιογράφους και παράγοντες αλλά το μόνο που κατάφεραν ήταν να συγκεντρώσουν διευθύνσεις στην Ουκρανία προκειμένου να στείλουν βιβλία, όπως «Η Φάρμα των Ζώων» του Τζορτζ Όργουέλ.
Στην ομάδα των Αμερικανών αθλητών που είχαν στρατολογηθεί από τη CIA για την επιχείρηση «Αεροδυναμική» συμμετείχε και ο χρυσός Ολυμπιονίκης στο επί κοντώ Ντον Μπραγκ. Μαζί του ήταν και ο ακοντιστή Αλ Καντέλο, ο οποίος αργότερα θα ενταχθεί στο Σώμα Πεζοναυτών των ΗΠΑ.
Ο ξιφομάχος και η Γέφυρα των Κατασκόπων
Με… χρυσά γράμματα έχει γράψει το όνομά του ο Γιέρζι Παβλόφκι και στον αθλητισμό αλλά και στην κατασκοπεία. Ο γοητευτικός ξιφομάχος και κάτοχος έξι ολυμπιακών μεταλλίων (1-3-1) το 1967 είχε χαρακτηριστεί από τη Διεθνή Ομοσπονδία Ξιφασκίας ως ο κορυφαίος ξιφομάχος όλων των εποχών. Στα μέσα της δεκαετίας του 1970 καταδικάστηκε από στρατοδικείο της Βαρσοβίας σε 25 χρόνια φυλάκιση και δήμευση της περιουσίας του καθώς κρίθηκε ένοχος για κατασκοπεία υπέρ ανώνυμης χώρας του ΝΑΤΟ.
Ο Παβλόφκι θεωρήθηκε διπλός πράκτορας (και της CIA και των πολωνικών μυστικών υπηρεσιών) και αφαιρέθηκαν όλες οι διακρίσεις του. Ύστερα από δέκα χρόνια αφέθηκε ελεύθερος κι όταν οδηγήθηκε για ανταλλαγή στη, γνωστή ως Γέφυρα των Κατασκόπων, Γλιένικε, ο ίδιος αρνήθηκε να την περάσει και ισχυρίστηκε ότι ήταν Πολωνός πατριώτης.
Σύμφωνα με το περιοδικό «Truth and Life», ο ξιφομάχος ήταν κατάσκοπος από το 1955 και είχε ως αποστολή να ανακαλύπτει ποιοι αθλητές σκέφτονταν να αποστατήσουν και ποιοι υποστήριζαν το Ισραήλ στον πόλεμο στη Μέση Ανατολή.
Τένις, κατασκοπεία και απόπειρα δολοφονίας
Δεν είναι όμως μόνο οι άνδρες αθλητές που επέλεξαν… διπλό ρόλο. Στον σύγχρονο αθλητισμό υπάρχουν και γυναίκες που στρατολογήθηκαν από μυστικές υπηρεσίες. Για κάποιες, όπως για την Άλις Μαρμπλ, έγινε γνωστό. Για κάποιες άλλες όχι.
Η όμορφη πρωταθλήτρια των 18 γκραν σλαμ αποκάλυψε σε αυτοβιογραφία που κυκλοφόρησε μετά τον θάνατό της ότι ήταν κατάσκοπος.
Η ζωή της, όπως την περιέγραψε, θυμίζει ταινία. Είχε ως αποστολή τη σύναψη ερωτικής σχέσης με έναν Ελβετό τραπεζίτη προκειμένου να αποκτήσει πρόσβαση στα οικονομικά των Ναζί.
Η επιχείρηση ολοκληρώθηκε με επιτυχία αλλά την ώρα που προσπαθούσε να διαφύγει, ένας πράκτορας των Ναζί την πυροβόλησε στην πλάτη. Υπεβλήθη σε επέμβαση και έζησε.
Τόσο την κατασκοπευτική αποστολή της τενίστριας όσο και τον τραυματισμό της «τυλίγει» ένα μυστήριο. Μετά τον θάνατό της πραγματοποιήθηκαν πολλές έρευνες αλλά δεν βρέθηκε κανένας Ελβετός τραπεζίτης.
Έτσι, κάποιοι εικάζουν ότι ο άνθρωπος – μυστήριο ήταν κάποιος υψηλόβαθμος Ναζί αλλά η Μαρμπλ δεν ήθελε να συνδεθεί το όνομά του με το δικό της, έστω και μετά τον θάνατό της.
Αθλητισμός, κατασκοπεία και μία σειρά από γοητευτικές αλλά κι επικίνδυνες ιστορίες. Και στον σύγχρονο αθλητισμό, των πολλών εκατομμυρίων και των γεωπολιτικών αλλαγών, υπάρχουν αθλητές με διπλό ρόλο. Κάποιους από αυτούς θα τους αποκαλύψουν οι ιστορικοί του μέλλοντος. Κάποιοι άλλοι θα μείνουν άγνωστοι, όπως θα πρέπει να είναι ένας επιτυχημένος πράκτορας.
