Την περασμένη Τετάρτη, 29 του μηνός Μαΐου, εκτός από την έκτακτη γιορτή του ποδοσφαίρου, τον τελικό του Europa Conference League ανάμεσα στον Ολυμπιακό του Πειραιά και στη Φιορεντίνα της Φλωρεντίας, ήταν και η γιορτή της Αγίας Υπομονής. Σταθερή αυτή. Ακίνητη. Κάθε χρόνο η Ορθόδοξη Εκκλησία τιμά τη μνήμη της αγίας πρώτα στις 13 Μαρτίου, ημέρα του θανάτου της, το 1450 μ.Χ., κι έπειτα στις 29 Μαΐου. Τη μέρα της άλωσης της Κωνσταντινούπολης και του θανάτου της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, ημιθανούς από δεκαετίες.
Ευτυχώς, τη γιορτή της Αγίας Υπομονής δεν τη θυμήθηκαν, και δεν τη συσχέτισαν με τη νίκη του Ολυμπιακού, όσοι επιδίδονται στην (πρωτοσέλιδη) διακίνηση υπερπατριωτικής ελαφρότητας και προφητειών βαρύγδουπα αλληλοαναιρούμενων: τις μονές ημέρες «απώλετο και λάλον ύδωρ», τις δε ζυγές «ζει ο βασιλιάς Αλέξανδρος και τρυγάει μήλα στην Κόκκινη Μηλιά».
Αν τους ερχόταν στο μυαλό η συγκεκριμένη γιορτή, δεν θα τους αρκούσε να διακηρύξουν την πίστη τους ότι με τον θρίαμβο των ερυθρολεύκων «εκπληρώθηκε το Ποθούμενο». Θα απέδιδαν τη νίκη στη θεϊκή μέριμνα, πάντοτε φιλελληνική, και ειδικά στην ευεργετική παρέμβαση της αγίας. Αμέσως έπειτα θα προχωρούσαν στη διαβεβαίωση ότι ξεμαρμαρώθηκε επιτέλους ο μαρμαρωμένος βασιλιάς, μετεμψυχώθηκε και μετενσαρκώθηκε, τα δε ψάρια, πρωτοπορούντων των γαύρων, γυρίζουν ήδη στο τηγάνι τους. Οπότε η απελευθέρωση της Πόλης και η επανίδρυση της τρίτης ή πέμπτης ελληνικής αυτοκρατορίας είναι υπόθεση λίγων εβδομάδων. Εστω, μηνών. Για να μη χάσουμε τους τουρίστες του καλοκαιριού.
Οι οιωνοί είναι δικοί μας
Μόνο οι εθνομηδενιστές δεν θέλουν να δουν, από ανίατο ανθελληνικό αρνητισμό, τους πεντακάθαρους και αναμφισβήτητους οιωνούς. Τι, τυχαίο είναι που η ΟΥΕΦΑ επέλεξε ως γήπεδο του τελικού την «Αγιά Σοφιά» της ΑΕΚ, που έχει σύμβολό της τον βυζαντινό δικέφαλο; Τυχαίο είναι που όρισε ημερομηνία του αγώνα την 29η Μαΐου, τη μέρα που γιορτάζει η Αγία Υπομονή; Η οποία δεν είναι καμιά τυχαία βέβαια. Το εντελώς αντίθετο.
Η Ελένη Δραγάση –αυτό ήταν το κατά κόσμον όνομά της– ήταν θυγατέρα του Σέρβου πρίγκιπα των Σερρών Κονσταντίν Ντράγκας Ντεγιάνοβιτς ή Κωνσταντίνου Δραγάση, και σύζυγος του Μανουήλ Β΄ Παλαιολόγου, κατά συνέπεια αυγούστα και αυτοκρατόρισσα των Ρωμαίων επί τριάντα χρόνια. Τα δύο από τα εννιά τέκνα που απέκτησε με τον Μανουήλ έγιναν αυτοκράτορες: ο Ιωάννης Η΄ Παλαιολόγος (1425-1448) και ο Κωνσταντίνος ΙΑ΄ Παλαιολόγος (1449-1453), ο τελευταίος Βυζαντινός αυτοκράτορας. Που από την πολλή αγάπη του για τη μητέρα του, όπως ιστορείται, πρόσθεσε και το δικό της επώνυμο στο πατρικό δικό του.
Η μεγαληγορία, ο στόμφος, η υπερβολή, η αμετροέπεια είναι πράγματα αναπόφευκτα την επομένη ενός αθλητικού θριάμβου – και δεν πρόκειται για αποκλειστικά ελληνικό γνώρισμα. Μολαταύτα, δεν «υποκλίθηκε η Ευρώπη» στον Ολυμπιακό το βράδυ της Τετάρτης, ούτε και «συγκλονίστηκε όλος ο κόσμος». Οπως «δεν υποκλίθηκε» στον μπασκετικό Παναθηναϊκό την περασμένη Κυριακή. Πάλι καλά, ούτε στη μια ούτε στην άλλη περίπτωση επιστρατεύτηκαν τα συνήθη κλισέ περί «ελληνικής ψυχής». Και στις ποδοσφαιρικές και στις μπασκετικές ομάδες μας, οι ημεδαποί αθλητές είναι μειονότητα. Αλλά ούτε και αυτό είναι ελληνική ιδιαιτερότητα. Μεικτοί φυλετικά και θρησκευτικά είναι πλέον οι περισσότεροι σύλλογοι. Και το παράδοξο είναι ότι η πολυσυλλεκτική, «διεθνιστική» συγκρότησή τους ταΐζει και δυναμώνει τον αθλητικογενή εθνικισμό αντί να τον αφήσει πεινασμένο.
Δεύτερο παράδοξο: Οσο πληθαίνουν οι εκστρατείες κατά του ρατσισμού στα γήπεδα τόσο πληθαίνουν και οι ρατσιστικές εκδηλώσεις, ακόμη και εναντίον ποδοσφαιριστών της ίδιας μας της ομάδας, αν είναι μαύροι. Συνυπεύθυνη γι’ αυτό η ηπιότητα των ποινών. Ο ισόβιος αποκλεισμός από τον αθλητισμό κάθε ρατσίζοντος μεγαλοπαράγοντα ή ο διετής αποκλεισμός από όλες τις διοργανώσεις κάθε συλλόγου που ανέχεται τους φασιστοχουλιγκάνους του, που δρουν βίαια εντός και εκτός γηπέδων, θα δυσκόλευε κάπως περισσότερο τους μπέηδες και τους αγάδες του σεξισμού, που διασκεδάζουν βρίζοντας όσους παίχτες έτυχε να μην είναι «καθαροί, υπέροχοι λευκοί» σαν την αφεντιά τους.
Βροντάει ο Ολυμπος…
Αναπόφευκτη είναι επίσης η αναρρίχηση στον Ολυμπο της αρχαίας θρησκείας όταν πρόκειται να αποθεωθούν οι παίχτες και οι προπονητές που συνέβαλαν σε κάποια ευρωπαϊκού επιπέδου επιτυχία ενός ελληνικού συλλόγου ή της Εθνικής. Είναι διάσημος ο παλιός γιγαντότιτλος αθλητικής εφημερίδας, που, από την αγωνία της να δοξάσει πρεπόντως τους νικητές, διολίσθησε στο ευτράπελο: «Αυτοί δεν ήταν θεοί. Αυτοί ήταν ημίθεοι!»
Αναπόφευκτη είναι η αναρρίχηση στον Ολυμπο της αρχαίας θρησκείας όταν πρόκειται να αποθεωθούν οι παίχτες και οι προπονητές που συνέβαλαν σε κάποια ευρωπαϊκού επιπέδου επιτυχία.
«Ο νέος Δίας λέγεται Οττο» έγραφε, λοιπόν, για τον προπονητή της απροσδοκήτως θριαμβεύτριας ποδοσφαιρικής μας Εθνικής Ρεχάγκελ τω καιρώ εκείνω, Ιούνιο του 2004, η γερμανική εφημερίδα Süddeutsche Zeitung. Και προχθές η ισπανική Marca, σε ενθουσιώδη ανάρτησή της, έντυσε ένθρονο Δία τον Βάσκο προπονητή του Ολυμπιακού Χοσέ Λουίς Μεντιλίμπαρ, προσθέτοντας και το «Zeus» στο όνομά του.
Καμιά σχέση, πάντως, με κανέναν από τους εκρηκτικούς, οξύθυμους και αλαζόνες Ολύμπιους δεν έχει ο Μεντιλίμπαρ, άνθρωπος μειλίχιος, σεμνός και αυτοκριτικός. Τους λίγους μήνες που εργάζεται στη χώρα μας πρόλαβε να κάνει μαχητική και έξυπνη ομάδα ένα απογοητευμένο και απογοητευτικό συνονθύλευμα. Και δεν τον θυμάμαι να φορτώνει ευθέως ή τεχνηέντως την αποτυχία στους παίχτες του ή στη διαιτησία, όπως συνηθίζουν άλλοι προπονητές, ρέποντες στον ποδολαϊκισμό.
Κι αν πρέπει να τον συσχετίσουμε καλά και σώνει με κατιτίς το θρησκευτικό, ας τον συνδέσουμε με την Αγία Υπομονή, όχι με τον Δία. Γιατί αυτό ακριβώς, υπομονή, δίδαξε σε έναν σύλλογο που συνηθίζει να ισώνει τη στραβή ομοιοθεραπευτικά, με μια νέα στραβή, και στον οποίο οι πάντες, η διοικητική κορυφή, οι φιλικές εφημερίδες, οι οπαδοί, λατρεύουν την ανυπομονησία, τη σπουδή, τη βιασύνη. Τόσο πολύ που συχνά να αποκτούν γνωρίσματα Κρόνου και να τρώνε τα παιδιά τους.
Νά, όπως τον Παναγιώτη Ρέτσο, γαυράκι από κούνια. Αυτός κι αν έπρεπε να δείξει υπομονή, αφότου επέστρεψε στον Ολυμπιακό. Ακόμη κι αν δεν έπαιζε, σ’ αυτόν χρέωναν το βαρύ λάθος οι καναπεδοκένταυροι-κατά φαντασίαν προπονητές: «Τώρα βρήκε να μην παίξει;». Και εντάξει. Τα αμέτρητα χολερικά σχόλια στο αδέσποτο Διαδίκτυο, ανώνυμα ή ψευδώνυμα, μπορούσε να μην τα διαβάζει. Αλλά πώς να μην ακούσει μέσα στο «Καραϊσκάκη» την εναντίον του μουρμούρα των οπαδών, προπάντων των οργανωμένων, στο πρώτο λαθάκι; Τίποτε χειρότερο από τη μουρμούρα αυτή. Σου κόβει τα πόδια και σου διαλύει το μυαλό, αν δεν είσαι καρτερικός. Και ο Ρέτσος απέδειξε πως είναι. Θα ξανακάνει λάθος, έτσι είναι η μπάλα. Αλλά μετά την εξαιρετική εμφάνισή του στον τελικό, οι μουρμούρηδες θα το σκεφτούν λίγο παραπάνω πριν ξαναπιάσουν τον αγαπημένο τους αμανέ.
Καρτερικά αντιμετώπισε και ο Κώστας Φορτούνης, παίχτης ολκής, τη δική του ποδοσφαιρική μοίρα, τους βαρύτατους τραυματισμούς και τα απανωτά χειρουργεία. Παρά τα πολλά γκολ του και τις πάμπολλες ασίστ, παρά την ομορφιά που χαρίζει στο παιχνίδι, είναι και αυτός αγαπημένος στόχος των καναπεδοβιτριολικών. Οπως και ο Γιώργος Μασούρας. Οπως και ένας άλλος ερυθρόλευκος Κώστας, μπασκετικός αυτός: ο Παπανικολάου. Και ο καλύτερος του παιχνιδιού να είναι, δηλητήριο θα τον κεράσουν οι αθεράπευτα προκατειλημμένοι του Ιντερνετ.
Μεγάλη υπομονή όφειλε να δείξει σε όλη την αγωνιστική πορεία του και ο χρυσός σκόρερ του τελικού Αγιούμπ ελ Κααμπί (μα με μουσουλμάνο επέλεξε να δράσει η ουράνια πρόνοια;). Ο Μαροκινός σέντερ φορ, πολύ λιγότερο τεχνίτης από τον συμπατριώτη του Ελ Αραμπί, έπρεπε να τριανταρίσει, ωριμάζοντας από τη μια άστοχη απόφαση στην άλλη, για να στεριώσει τη σχέση του με το γκολ και να γίνει ίνδαλμα.
Στην πίστη δεν υπάρχει VAR
Το Conference League είναι μια διοργάνωση μόλις τριών ετών. Δεν έχει την αίγλη του Champions League και του Europa. Δεν είναι όμως και «Μίλκο Καπ» ή «Τραχανομαγούλα Λιγκ», όπως έσπευσαν να το απαξιώσουν οι ημεδαποί «αλλόθρησκοι». Η επιτυχία του Ολυμπιακού, από τον αποκλεισμό της Φερεντσβάρος και των άσημων Μπάτσκα Τόπολα και Τσουκαρίτσκι στην απίστευτη επικράτηση επί της Μακάμπι Τελ Αβίβ με 6-1, στον αποκλεισμό της Φενέρμπαχτσε και της Αστον Βίλα και στη νίκη στον τελικό επί της Φιορεντίνα, είναι τεράστια. Ηρθε μάλιστα μετά την ευρωπαϊκή πρωτιά της ομάδας Κ19, με σαρωτικό 3-0 στον τελικό επί της Μίλαν. Και σε μια περίοδο που ο Ολυμπιακός διεκδικούσε το τρόπαιο σε τέσσερα αθλήματα: στο μπάσκετ, στο χάντμπολ (ένα δοκάρι του εξαιρετικού Σάββα Σάββα στη διαδικασία των πέναλτι έδωσε τον τίτλο στους Ισλανδούς), στο ποδόσφαιρο και στο πόλο ανδρών (αυτό την επόμενη εβδομάδα).
Θα υπήρξαν ανάμεσα στους αλλόπιστους και κάποιοι που, αν δεν χάρηκαν με την τροπαιοφόρο διαδρομή του Θρύλου, τουλάχιστον δεν έπεσαν σε βαριά κατάθλιψη από ζηλοφθονία. Είναι απολύτως ανορθολογικό πάντως να αξιώνουμε από τους πιστούς κάποιου θεού (του ασπρόμαυρου ή κιτρινόμαυρου δικέφαλου αετού, του τριφυλλιού, του Αρη κ.ο.κ.) να ενθουσιαστούν, «για εθνικούς λόγους», όταν θριαμβεύει μια αντίπαλη θεότητα, εν προκειμένω ο δαφνοστεφανωμένος έφηβος. Οι σύλλογοι και οι οπαδοί φτιάχνονται μέσα από την κόντρα με ομοεθνείς τους, όχι με φανέλες άλλων χωρών.
Τα συναισθήματα που εκλύει η απάντηση που θα δώσεις στο ερώτημα «τι ομάδα είμαι;» είναι ταυτοτικά, απολύτως αυθόρμητα και ανελαστικά, καθόλου ευέλικτα ή προσαρμόσιμα στις περιστάσεις. Δεν μπορείς να τους βάλεις VAR, να τα αναστείλεις για 90 ή 120 λεπτά, όπως παγώνει και αναστέλλει το «γκολ!» η εξεταστική τεχνολογία. Δεν μπορείς να τα κοιμίσεις κι έπειτα να τα ξαναβρείς άθικτα.
Ο Ρέτσος απέδειξε πως είναι καρτερικός. Θα ξανακάνει λάθος. Αλλά μετά την εξαιρετική εμφάνισή του στον τελικό, οι μουρμούρηδες θα το σκεφτούν λίγο παραπάνω πριν ξαναπιάσουν τον αγαπημένο τους αμανέ.
Οι ομάδες μας λειτουργούν όπως οι πόλεις-κράτη στην αρχαιότητα. Ναι, ανήκουν στο ίδιο έθνος, αλλά τους χωρίζουν πάμπολλα. Ορισμένες μάλιστα τις χωρίζει πια και το αίμα, των αδικοσκοτωμένων το αίμα. «Θα μεγαλώσει και θα βάλει μυαλό», αυτό θα σκέφτηκαν οι «πούροι» ακούγοντας τον λεβέντη Γιαννάκη Παπαστεφανάκη να λέει ότι, παρότι Παοκτσής, χάρηκε και με τον Ολυμπιακό και με τον Παναθηναϊκό του Βερολίνου. Αλλά είναι φανερό πως ο εξαιρετικά ώριμος Γιάννης δεν θα τους κάνει τη χάρη. Δεν θα βάλει μυαλό.
Να κάνουν υπομονή οι αλλόπιστοι για μια-δυο μέρες; Των αδυνάτων αδύνατο. Η καζούρα δεν σταματάει ποτέ.
Και βέβαια, υπομονή, τεράστια, έπρεπε να δείξουν και οι κάτοικοι της Νέας Φιλαδέλφειας, οι Αθηναίοι γενικότερα. Οσο δεν καταφέρνουμε να φέρουμε εις πέρας ένα παιχνίδι χωρίς να επιβάλουμε μέτρα οιονεί στρατιωτικού τύπου, ή να διοργανώνουμε τον δικό μας τελικό Κυπέλλου παρουσία φιλάθλων και όχι θλιβερά κεκλεισμένων των θυρών, ας μην επιμένουμε να μηρυκάζουμε το κλισέ «και ο αθλητισμός και η ευγενής άμιλλα εδώ γεννήθηκαν».
