Η εθνική Βραζιλίας ίσως είναι η μοναδική ομάδα που έχει καταφέρει να μνημονεύεται ακόμα και όταν δεν φτάνει στον στόχο της, όπως συνέβη το 1982 στα γήπεδα της Ισπανίας. Αν και οι Ιταλοί ήταν αυτοί που κατέκτησαν το Παγκόσμιο Κύπελλο, ακόμα και τώρα, αυτή που έρχεται πάντα πρώτη στη μνήμη είναι η Βραζιλία του Σώκρατες, του Ζίκο, του Φαλκάο, του Εντερ και τόσων άλλων. Μαζί με την ομάδα του 1970, η καλύτερη Βραζιλία όλων των εποχών και σίγουρα η καλύτερη ομάδα που δεν κατέκτησε ποτέ το τρόπαιο. Και ας μην έφτασε καν στα ημιτελικά…
Αξέχαστη αλλά ηττημένη
Στο Παγκόσμιο Κύπελλο του ’82, η Βραζιλία ταξίδεψε στην Ισπανία ως το απόλυτο φαβορί. Κληρώθηκε στον 6ο όμιλο, με αντιπάλους την ΕΣΣΔ, τη Σκωτία και τη Νέα Ζηλανδία και με παίκτες όπως οι Σώκρατες, Ζίκο, Φαλκάο, Εντερ, Σερέζο και Ζούνιορ, έδειχνε αποφασισμένη, όχι μόνο να επιστρέψει σπίτι της νικήτρια, αλλά να το κάνει και με τον δικό της τρόπο, το «jogo bonito», το όμορφο, δηλαδή, παιχνίδι. Στον πάγκο της είχε τον Τέλε Σαντάνα, ο οποίος λίγες ημέρες πριν από την έναρξη του τουρνουά, έκανε μια δήλωση, η οποία στην πορεία αποδείχτηκε προφητική. «Προτιμώ να χάσω παίζοντας όμορφο ποδόσφαιρο παρά να κερδίσω παίζοντας άσχημα», είπε και μάλλον, όπως εξελίχθηκε για την ομάδα του η διοργάνωση, το μετάνιωσε πικρά…
Στο πρώτο της παιχνίδι, η «Σελεσάο» αντιμετώπισε τη Σοβιετική Ενωση που προηγήθηκε με τον Αντι Μπαλ (34΄). Οι Βραζιλιάνοι αντέδρασαν στο τελευταίο τέταρτο. Αρχικά ισοφάρισαν με τον Σώκρατες (75΄) για να έρθει ο Εντερ δύο λεπτά πριν από το φινάλε και να σημειώσει ένα πολύ όμορφο γκολ. Αφού πρώτα «τσίμπησε» την μπάλα με το μυτάκι του αριστερού του ποδιού, στη συνέχεια με το ίδιο πόδι σούταρε με το εξωτερικό αφήνοντας «άγαλμα» τον Ντασάεφ. Η μπάλα είχε… ταξιδέψει με 175 χλμ. Ακολούθησαν οι εύκολες νίκες στα ματς με τη Σκωτία (4-1) και τη Νέα Ζηλανδία (4-0). Στην επόμενη φάση και με βάση το τότε σύστημα διεξαγωγής, δημιουργήθηκαν εκ νέου τέσσερις όμιλοι με τις πρώτες ομάδες να κλείνουν θέση στα ημιτελικά. Αργεντινή και Ιταλία ήταν οι αντίπαλοι της Βραζιλίας. Στο πρώτο ματς η «Σελεσάο» κάνει πάρτι απέναντι στην «μπιανκοσελέστε» του Μαραντόνα και επικρατεί με 3-1, ενώ στις 5 Ιουλίου ακολουθούσε το παιχνίδι με την Ιταλία στο «Ντε Σαρία» της Βαρκελώνης, όπου για τους Βραζιλιάνους αρκούσε και η ισοπαλία για να περάσουν στους «4».
Η δήλωση του προπονητή αποδείχτηκε προφητική. «Προτιμώ να χάσω παίζοντας όμορφο ποδόσφαιρο παρά να κερδίσω παίζοντας άσχημα».
Βέβαια και από την άλλη η «Σκουάντρα ατζούρα» μόνο αμελητέα ποσότητα δεν ήταν και έχοντας στο ρόστερ της παίκτες όπως οι Τζοφ, Σιρέα, Κολοβάτι, Ταρντέλι, Κόντι, Αντονιόνι και Ρόσι, μπήκε στον αγωνιστικό χώρο προκειμένου να διεκδικήσει το δικό της μερίδιο στην ιστορία. Οι Ιταλοί άνοιξαν το σκορ στο 5΄ με τον Ρόσι, για να έρθει στο 12΄ ένα γκολ-ποίημα από τον Σώκρατες. Ο «γιατρός» ξεκίνησε από τη μεσαία γραμμή, βρήκε τον Ζίκο που με μια… πιρουέτα απέφυγε τον αντίπαλό του και έκανε κάθετη μπαλιά πάλι στον Σώκρατες που είχε κάνει κίνηση στην περιοχή. Αυτός μπήκε από πλάγια θέση και πλάσαρε τον –μεγάλο– Ντίνο Τζοφ στην κλειστή του γωνία. Μια δημιουργία made in Brazil, που έκανε ακόμα και τους εχθρούς της να χειροκροτήσουν…
Ο Ρόσι, εκμεταλλευόμενος λάθος της βραζιλιάνικης άμυνας, έκανε το 2-1 στο 25΄ και έβαλε ξανά στα… σχοινιά τους παίκτες του Σαντάνα. Ο Φαλκάο έδωσε ξανά οξυγόνο στην ομάδα του με πολύ ωραίο σουτ έξω από την περιοχή στο 68΄ και ενώ εκμεταλλεύθηκε κίνηση συμπαίκτη του, ο οποίος «τράβηξε» μαζί του δύο αμυντικούς. Ομως πάλι ο Ρόσι στο 74΄ έκανε το 3-2, γράφοντας τον επίλογο σε ένα από τα πιο όμορφα παιχνίδια στην ιστορία των Παγκοσμίων Κυπέλλων. Η Βραζιλία είχε αποκλειστεί, όπως ακριβώς είχε δηλώσει ο προπονητής της. Παίζοντας όμορφο ποδόσφαιρο.
Από τον Πελέ στα «τρία Ρ»
Η Βραζιλία έχει κερδίσει το Παγκόσμιο Κύπελλο πέντε φορές (1958, 1962, 1970, 1994 και 2002), περισσότερες από οποιαδήποτε άλλη εθνική ομάδα. Είναι επίσης η μόνη που έχει κερδίσει το Παγκόσμιο Κύπελλο σε τρεις διαφορετικές ηπείρους: μία φορά στην Ευρώπη (1958 Σουηδία), μία φορά στη Νότια Αμερική (1962 Χιλή), δύο φορές στην Κεντρική και Βόρεια Αμερική (1970 Μεξικό και 1994 Ηνωμένες Πολιτείες) και μία στην Ασία (2002 Νότια Κορέα – Ιαπωνία). Το πρώτο Παγκόσμιο Κύπελλο ήρθε το 1958 στα γήπεδα της Σουηδίας. Μαζί με τη μεγάλη «Σελεσάο» ανέτειλε και το άστρο του μεγαλύτερου, κατά πολλούς, από τους παίκτες που πάτησαν ποτέ στα γήπεδα, του Πελέ. Γεννημένος το 1940 οδήγησε τη «Σελεσάο» στην κατάκτηση του τροπαίου, επικρατώντας στον τελικό της Σουηδίας με 5-2.
Τέσσερα χρόνια μετά, στα γήπεδα της Χιλής το 1962, η «Σελεσάο» κατάφερε να κάνει το back to back στις κατακτήσεις, κάτι που έχει πετύχει επίσης μόνο η Ιταλία (1934, 1938). Αυτή τη φορά πρωταγωνιστής ήταν ο Γκαρίντσα, καθώς ο Πελέ τραυματίστηκε στον δεύτερο αγώνα των ομίλων με την Τσεχοσλοβακία και δεν μπόρεσε να πάρει μέρος στο υπόλοιπο τουρνουά. Στον τελικό οι Βραζιλιάνοι βρήκαν μπροστά τους ξανά τους Τσεχοσλοβάκους, όπου επικράτησαν με 3-1. Κατόπιν ήρθε το Παγκόσμιο Κύπελλο του 1970 στο Μεξικό, εκεί όπου για πολλούς εμφανίστηκε η κορυφαία Βραζιλία όλων των εποχών. «Η βραζιλιάνικη ομάδα που κέρδισε το Παγκόσμιο Κύπελλο του 1970 με τέτοιο στυλ έχει γίνει μύθος, μια ομάδα που πρέπει να θεωρείται ο απόλυτος εκφραστής του όμορφου παιχνιδιού», έγραψε το World Soccer, ενώ ο Πελέ αναδείχθηκε κορυφαίος παίκτης της διοργάνωσης. Βέβαια, εκτός από τον «βασιλιά», στην ίδια ενδεκάδα υπήρχαν οι Κάρλος Αλμπέρτο, Ζαϊρζίνιο, Τοστάο, Γκέρσον και Ριβελίνο. Στον τελικό η «Σελεσάο» επικράτησε με 4-1 της Ιταλίας, με το τέταρτο γκολ να έχει μείνει στην Ιστορία, όταν ο Πελέ χωρίς να βλέπει έστρωσε την μπάλα στον Κάρλος Αλμπέρτο, που με δυνατό σουτ διαμόρφωσε το τελικό αποτέλεσμα. Οταν ο Πελέ ρωτήθηκε αν είδε τον συμπαίκτη του που ερχόταν, απάντησε: «Οχι, τον άκουσα…».
Πέντε φορές, περισσότερες από κάθε άλλη εθνική ομάδα, έχει κατακτήσει το Παγκόσμιο Κύπελλο η Βραζιλία.
Από το 1970 πέρασαν 24 ολόκληρα χρόνια, μέχρι το 1994 όταν η Βραζιλία κατάφερε να φτάσει ξανά στην κατάκτηση του τροπαίου. Αυτή τη φορά, όμως, δεν αποθεώθηκε για το παιχνίδι της, με το «FourFourTwo» να τη χαρακτηρίζει ως «μη αγαπημένη» εξαιτίας του τρόπου παιχνιδιού της. Η επιστροφή στους τίτλους βασίστηκε στον Ρομάριο, στον Μπεμπέτο, στον Ντούνγκα και για πρώτη φορά και σε… τερματοφύλακα, καθώς κάτω από τα δοκάρια είχε τον Ταφαρέλ. Ο τελικός (που θεωρείται από τους χειρότερους της Ιστορίας) κρίθηκε στα πέναλτι, με τη Βραζιλία να επικρατεί με 3-2.
Ο πέμπτος τίτλος ήρθε για τη Βραζιλία το 2002. Παραστάτες στα γήπεδα της Ν. Κορέας και της Ιαπωνίας και στην πορεία μέχρι και την κατάκτηση του τροπαίου ήταν τα τρία «Ρ», Ρονάλντο, Ριβάλντο και Ροναλντίνιο, με το «φαινόμενο» να πετυχαίνει και τα δύο γκολ στο 2-0 στον τελικό απέναντι στη Γερμανία.
Οι μαύρες σελίδες και τα χρόνια της ξηρασίας
Η Βραζιλία έχει ζήσει μεγάλες στιγμές, έχει όμως βιώσει και ανάλογες ποδοσφαιρικές… καταστροφές. Η πρώτη και πιο επώδυνη ήταν το 1950, όταν φιλοξένησε η ίδια το Παγκόσμιο Κύπελλο. Εφτασε στον τελικό με αντίπαλο την Ουρουγουάη και χρειαζόταν (με βάση το τότε σύστημα διεξαγωγής) ακόμη και την ισοπαλία για να φτάσει στην κατάκτηση. Τα πράγματα έγιναν ακόμη πιο εύκολα όταν στο 47΄ η «Σελεσάο» προηγήθηκε, όμως η «Σελέστε», αρχικά ισοφάρισε στο 66΄ και στο 79΄ ο Γκίντζια έκανε το 2-1, χαρίζοντας το τρόπαιο στο απόλυτο αουτσάιντερ και βυθίζοντας σε πρωτοφανές εθνικό πένθος έναν ολόκληρο λαό. Τουλάχιστον δύο άτομα αυτοκτόνησαν πηδώντας από τις κερκίδες, τρεις φίλαθλοι απεβίωσαν από καρδιακή προσβολή και στο Ρίο ντε Τζανέιρο άλλοι πηδούσαν από τα μπαλκόνια. Ο αντίκτυπος του «Μαρακανάζο» ήταν τέτοιος, που χρειάστηκε να περάσουν τέσσερα χρόνια για να αγωνιστεί η εθνική Βραζιλίας ξανά στο Μαρακανά, ενώ οι λευκές φανέλες (με μπλε γιακά) και τα λευκά παντελονάκια που φορέθηκαν εκείνη την ημέρα δεν βγήκαν από την ντουλάπα ποτέ ξανά.
Η πρώτη και πιο επώδυνη ποδοσφαιρική καταστροφή ήταν όταν έχασε στον τελικό του 1950 από την Ουρουγουάη μέσα στο «Μαρακανά».
Επίσης υπήρξε η «στεγνή» περίοδος 1974-1990, που δεν κατάφερε να φτάσει σε κάποιον τελικό, κάτι που έκανε όμως στη διοργάνωση του 1998 στη Γαλλία. Εφτασε μέχρι το φινάλε και απέναντι στους διοργανωτές η Βραζιλία φαινόταν να έχει τον πρώτο λόγο, με δεδομένο ότι ο Ρονάλντο είχε κάνει μέχρι εκείνη τη βραδιά το τέλειο Μουντιάλ. Ομως, το βράδυ πριν από τον τελικό το «φαινόμενο» παθαίνει κρίση πανικού και στην αρχική ενδεκάδα μπαίνει σχεδόν με το ζόρι και με πολλές πιέσεις, ακόμη και από τους χορηγούς. Οι παίκτες της «Σελεσάο» είναι σοκαρισμένοι από τα όσα έχουν προηγηθεί του αγώνα και η Γαλλία με κορυφαίο τον Ζιντάν κερδίζει εύκολα με 3-0.
Το τελευταίο μεγάλο σοκ για τη Βραζιλία ήρθε στο Μουντιάλ του 2014, το οποίο φιλοξένησε η ίδια και τελικά αντί για τρόπαιο ξύπνησε μνήμες από τη διοργάνωση του 1950. Στον ημιτελικό με τη Γερμανία η «Σελεσάο» γνωρίζει την πιο βαριά ήττα της ιστορίας της με 7-1(!), με το «Μαρακανάζο» να δίνει τη θέση του στο «Μινεϊράζο», από το «Estádio do Mineirão» όπου διεξήχθη ο ημιτελικός.
*Επιμέλεια: Ευάνθης Χατζηβασιλείου
