Ο Γουίλ Τόμας, ένα χαριτωμένο αγοράκι που γεννήθηκε τον Μάϊο του 1999 στο Οστιν του Τέξας των ΗΠΑ, ξεκίνησε να κολυμπάει στην ηλικία των πέντε ετών επιδεικνύοντας αποδόσεις που το έφτασαν στην έκτη θέση του πολιτειακού πρωταθλήματος κολύμβησης Λυκείων για αγόρια. Ο Γουίλ άρχισε να αμφισβητεί την ταυτότητα του φύλου του όταν τελείωνε το Λύκειο και δήλωσε διεμφυλική στην οικογένειά της το καλοκαίρι του 2018. Είχε αρχίσει να κολυμπά για την ανδρική ομάδα του πανεπιστημίου της Πενσυλβάνια και κατά τη διάρκεια της σεζόν 2018-2019 ο Γουίλ κατέγραψε τους καλύτερους χρόνους της ανδρικής ομάδας Upenn. Τον Μάιο του 2019 ξεκίνησε τη φυλομετάβαση με θεραπεία ορμονικής αποκατάστασης και την πρωτοχρονιά του 2020 «γεννήθηκε» η Λία Τόμας. Το 2021 πληρούσε τις απαιτήσεις της Εθνικής Κολεγιακής Ενωσης Αθλητισμού των ΗΠΑ (NCAA) για ορμονοθεραπεία ώστε να κολυμπήσει στη γυναικεία ομάδα. Το πρωτάθλημα NCAA τον Μάρτιο του 2022 ήταν ο τελευταίος κολυμβητικός αγώνας της Τόμας στο κολέγιo. Μέχρι την ολοκλήρωση της κολυμβητικής καριέρας της Τόμας στο UPenn το 2022, η κατάταξή της είχε μετακινηθεί από την 65η θέση στην ομάδα των ανδρών στην 1η θέση στην ομάδα των γυναικών στα 500 μέτρα ελεύθερο και από την 554η θέση στην ομάδα των ανδρών στην 5η θέση στην ομάδα των γυναικών στα 200 μέτρα ελεύθερο. Τον Ιούνιο του 2022, η Διεθνής Ομοσπονδία Κολύμβησης, ο οργανισμός που διαχειρίζεται τις διεθνείς διοργανώσεις υδάτινων αθλημάτων, ψήφισε για τον αποκλεισμό όλων των transgender αθλητών από τους αγώνες στην επαγγελματική γυναικεία κολύμβηση, με εξαίρεση τους αθλητές που “μπορούν να αποδείξουν στη διεθνή Ομοσπονδία ότι κάθε χαρακτηριστικό της ανδρικής εφηβείας έχει σταματήσει πριν την ηλικία των 12 ετών ή το στάδιο Tanner 2”.
Η απόφαση βασίστηκε στο γεγονός ότι τα άτομα που έχουν περάσει από την εφηβεία, λόγω τεστοστερόνης έχουν, κατά μέσο όρο, μεγαλύτερη καρδιαγγειακή ικανότητα, μεγαλύτερη μυϊκή μάζα, υψηλότερη μηχανική αντοχή των τενόντων και πυκνότερα οστά. Τείνουν να είναι ισχυρότεροι και ψηλότεροι, με μεγαλύτερο άνοιγμα φτερών. Σε πολλά αθλήματα που περιλαμβάνουν αγώνες με χρονομέτρηση, οι άνδρες είναι περίπου δέκα έως δώδεκα τοις εκατό ταχύτεροι από τις γυναίκες. Στα αθλήματα που περιλαμβάνουν άλματα και καθαρή δύναμη, το χάσμα είναι ακόμη μεγαλύτερο. Η θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης, στην οποία υποβάλλονται τα άτομα σε φυλομετάβαση, μπορεί να μην εξουδετερώνει όλα τα ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα τα οποία μπορεί να αποκτήσει ένα σώμα κατά τη διάρκεια της εφηβείας που καθοδηγείται από την τεστοστερόνη. Μπορεί να μην μειώσει πλήρως τη διαφορά στην άλιπη σωματική μάζα ή στη δύναμη της λαβής, για παράδειγμα, ή να μην αλλάξει το πλάτος μιας λεκάνης.
H Ρενέ Ρίτσαρντς, πρωτοπόρος μεταξύ των διεμφυλικών αθλητών που εντάχθηκε στο γυναικείο επαγγελματικό τουρνουά τένις σε ηλικία 43 ετών, δήλωσε ότι δεν πιστεύει πλέον ότι είναι δίκαιο να αγωνίζονται οι διεμφυλικές γυναίκες σε κορυφαίο επίπεδο: «Ξέρω ότι αν είχα κάνει χειρουργική επέμβαση στην ηλικία των 22 ετών και μετά, στα 24 μου, έμπαινα στο tour, καμία, γενετικώς, γυναίκα στον κόσμο δεν θα μπορούσε να με πλησιάσει», δήλωσε σε συνέντευξή της στο slate. «Έχω αναθεωρήσει τη γνώμη μου».
Η απόφαση της Διεθνούς Ομοσπονδίας Κολύμβησης που εμπόδισε την Τόμας να αγωνιστεί με τις γυναίκες στις Ολυμπιακές δοκιμασίες των Ηνωμένων Πολιτειών του 2024, όπως είχε προγραμματίσει προκειμένου να συμμετέχει στους Ολυμπιακούς στο Παρίσι, συνοδεύτηκε από την εισαγωγή μιας “ανοιχτής” κατηγορίας για τους διεμφυλικούς κολυμβητές αλλά το ντεμπούτο της στο Παγκόσμιο Κύπελλο του Βερολίνου ακυρώθηκε αφού δεν υπήρξαν συμμετοχές για κανένα από τα στυλ κολύμβησης τα οποία επρόκειτο να διεξαχθούν παράλληλα με τα αγωνίσματα ανδρών και γυναικών. Τον Ιανουάριο του 2024, η Λία Τόμας, κινήθηκε νομικά εναντίον της απόφασης αυτής αλλά τον Ιούνιο του 2024 το Αθλητικό Διαιτητικό Δικαστήριο απέρριψε την προσφυγή της.
Δίχως οριστική απόφαση
Η περίπτωση της Λία Τόμας μαζί με τις αποφάσεις των ανώτατων αθλητικών οργανισμών πυροδότησαν πλήθος επιχειρημάτων από ομάδες ακτιβιστών, επίσημους φορείς, ακαδημαϊκούς, δημοσιογράφους με όλα ανεξαιρέτως -υπεράσπισης ή επίκρισης-, να διακρίνονται τουλάχιστον για την αμηχανία. Η άποψη περί τεστοστερόνης στη φυλομετάβαση μετά την ανδρική εφηβεία έχει απέναντι μια διαφορετική άποψη περί της πραγματικής αξίας της και τα επιστημονικά αποτελέσματα επιβεβαιώνουν ως ένα βαθμό και τις δύο απόψεις αφήνοντας εκκρεμή την αξία του κριτηρίου. Επιβεβαιώνουν μόνον ότι τίποτα ακόμα δεν μπορεί να οδηγήσει σε μια οριστική απόφαση.
Η περίπτωση Τόμας και οι αποφάσεις των ανωτάτων αθλητικών οργανισμών πυροδότησαν πλήθος επιχειρημάτων, με όλα να διακρίνονται για την αμηχανία και τις αντιφάσεις που περιέχουν.
Οπως ακριβώς δηλαδή είναι αναμενόμενο όταν αυτά τα επιχειρήματα αφορούν ένα ζήτημα ως προς την αντιμετώπιση του οποίου οι κοινωνίες βρίσκονται μόνο στην αρχή, ψηλαφώντας τις αχαρτογράφητες ακόμα πιθανότητες εξέλιξης.
«Οι οριζόντιες απαγορεύσεις που εμποδίζουν τις τρανς γυναίκες να αγωνίζονται είναι διακρίσεις και μας στερούν πολύτιμες αθλητικές ευκαιρίες που είναι κεντρικές για την ταυτότητά μας», δήλωσε η Τόμας.
Ορισμένες τρανς ακτιβίστριες προσπαθούν να φιμώσουν τους επικριτές, τους οποίους αποκαλούν περιπαικτικά TERFs, που σημαίνει τρανς-αποκλειστικές ριζοσπαστικές φεμινίστριες. Οπως γράφει ο Μίκαελ Πάουελ στους New York Times, εκπρόσωπος μιας ομάδας για τα δικαιώματα των ομοφυλοφίλων προέτρεψε έναν δημοσιογράφο να μην παραθέτει τα λόγια όσων είχαν επιλήψιμες απόψεις, συμπεριλαμβανομένης της Martina Navratilova, της συνταξιούχου θρύλου του τένις, υπέρμαχου των φιλελεύθερων και λεσβιακών σκοπών. Η κ. Navratilova υποστηρίζει ότι οι διεμφυλικές αθλήτριες διαθέτουν ανυπέρβλητα βιολογικά πλεονεκτήματα. «Οπότε είμαι μια «TERF» – εντάξει, έτσι θέλετε να το πάτε;”. δήλωσε η κ. Navratilova σε απάντηση. «Έπαιξα εναντίον ψηλότερων γυναικών, έπαιξα εναντίον ισχυρότερων γυναικών και τις νίκησα όλες. Αλλά αν αντιμετώπιζα το αρσενικό αντίστοιχο της Λία στο τένις, αυτό είναι βιολογία. Δεν θα είχα καμία ελπίδα. Και θα ήμουν εξοργισμένη».
Η Τζοάνα Χάρπερ, διεμφυλική δρομέας και διδακτορική φοιτήτρια που μελετά τις αθλητικές επιδόσεις των ελίτ διεμφυλικών αθλητών στο Πανεπιστήμιο Loughborough της Βρετανίας, συμφώνησε ότι η τεστοστερόνη δίνει κάποιο πλεονέκτημα στις διεμφυλικές αθλήτριες αλλά μίλησε και για αδυσώπητες συναισθηματικές και ψυχολογικές πιέσεις που δέχονται. «Είναι τόσο τρομερό», είπε, «αν μια χούφτα από εμάς είναι πιο επιτυχημένες από ό,τι ήταν στα ανδρικά αθλήματα;».
Αντιστρέφοντας το ερώτημα και αναλαμβάνοντας το ρίσκο να καταχωρηθεί ως ύποπτο ομοφοβίας… θα ήταν τόσο τρομερό να αφήσουν μια προσωπική αθλητική διάκριση στην άκρη, να σταθούν στην ίδια πλευρά και να υπερασπιστούν τις μάχες του φύλου στο οποίο επέλεξαν να ανήκουν; Μάχες για δικαιώματα αυτονόητα πλην άγνωστα πέραν του δυτικού κόσμου αλλά και για τη γυναικεία ισότητα εντός του που ακόμα αναζητείται και στον αθλητισμό; Υποχρεωτικός έλεγχος των γεννητικών οργάνων κάθε γυναίκας που συμμετείχε σε διεθνείς αγώνες, ιατρικά «πιστοποιητικά θηλυκότητας», «γυμνές παρελάσεις» κατά τις οποίες γυμνές αθλήτριες επιθεωρούνταν από επιτροπή ιατρών που σε μερικές περιπτώσεις περιελάμβανε το να ξαπλώνουν οι γυναίκες ανάσκελα και να τραβούν τα γόνατά τους στο στήθος για πιο προσεκτικό έλεγχο, είναι μερικά μόνο από τα «προνόμια» που ιστορικά ανήκουν στον γυναικείο αθλητισμό. Ακόμα σήμερα, οι αθλητικές αρχές στηρίζονται σε ιατρικές εξετάσεις – ανατομικές, χρωμοσωμικές, ορμονικές – για να καθορίσουν την επιλεξιμότητα των βιολογικών γυναικών στην κατηγορία τους, ενώ δεν απαιτούν ανάλογες εξετάσεις για τους άνδρες.
Θα έπρεπε να είναι σε όλους γνωστό: Ποτέ δεν ήταν -κι ακόμα δεν είναι- εύκολο να διεκδικήσεις τη νίκη σε όποιο πεδίο ως γυναίκα.
