Μετά από οκτώ χρόνια ο Γκάρεθ Σάουθγκεϊτ αποχώρησε από τον πάγκο της εθνικής ομάδας της Αγγλίας. Είναι δεδομένο ότι ο 53χρονος τεχνικός αφήνει τα «τρία λιοντάρια» σε σαφώς καλύτερη θέση από ότι τα βρήκε, όμως το ερώτημα που πλανάται είναι το ότι αν μετά από δύο συνεχόμενους χαμένους τελικούς Euro -και ο ένας μάλιστα στο «Γουέμπλεϊ», φεύγει ως επιτυχημένος ή όχι;
Η αλήθεια είναι ότι ο Σάουθγκεϊτ μπορεί να θεωρείται ο πιο πετυχημένος προπονητής στον πάγκο της Αγγλίας, μετά τον σερ Αλφ Ράμσεϊ που είχε οδηγήσει την ομάδα στην κατάκτηση του Παγκοσμίου Κυπέλλου του 1966. Επίσης ακόμα και οι φανατικοί επικριτές του, δεν μπορούν παρά να του αναγνωρίσουν ότι κατάφερε να χειριστεί, επιτυχημένα τις περισσότερες φορές, τις πιέσεις που δέχτηκε στο να βρίσκεται στον συγκεκριμένο πολύ δύσκολο πάγκο. Από την άλλη όμως οι δύο ήττες από την Ιταλία και την Ισπανία θα τον κυνηγούν σας ερινύες στη συνέχεια της προπονητικής του καριέρας.
Η Αγγλία που παρουσίασε ο Σάουθγκεϊτ, όχι όσον αφορά το θέαμα, αλλά τις πορείες που έκανε στις μεγάλες διοργανώσεις, δεν είχαν καμία σχέση με την ομάδα-ντροπή μερικών από τους προκατόχους του, όπως ο Φάμπιο Καπέλο και Ρόι Χόντζσον, αλλά και πολλοί άλλοι. Ισως αυτός να είναι ένας λόγος για τον οποίο ο Σάουθγκεϊτ μπορεί να φύγει με το κεφάλι, σκεπτόμενος ότι έβγαλε την ομάδα από την ανυποληψία που βρισκόταν για πολλά χρόνια.
Από την άλλη όμως η πραγματικότητα είναι αμείλικτη, αφού με βάση τις ευκαιρίες που παρουσιάστηκαν σε τέσσερις μεγάλες διοργανώσεις, μαζί με το ταλέντο που είχε στη διάθεσή του, ο Σάουθγκεϊτ δεν μπόρεσε να οδηγήσει την Αγγλία στην κατάκτηση ενός τροπαίου. Αν και έφτασε κοντά, δεν ήταν τελικά ποτέ αρκετά κοντά και αυτές οι μικρές λεπτομέρειες είναι που γράφουν την ιστορία.
Δεν ήταν ο winner…
Αν η Αγγλία είχε νικήσει την Ισπανία στο Βερολίνο για να κατακτήσει το πρώτο μεγάλο τρόπαιο μετά από 58 χρόνια, ο Σάουθγκεϊτ θα είχε μετατραπεί από μια κακοποιημένη φιγούρα – που αντιμετώπιζε χλευασμό και πεταμένα ποτήρια μπύρας στην Κολωνία όταν η ομάδα απέτυχε να νικήσει τη Σλοβενία στη φάση των ομίλων – σε εθνικό ήρωα και αθλητικό είδωλο. Όμως τέτοιος δεν έγινε ποτέ, αφού το αρνητικό ρεκόρ των δύο χαμένων τελικών ίσως και να δείχνει ότι τελικά, αν και καλός προπονητής, δεν ήταν ο winner που πίστευε ότι είχε βρει η ποδοσφαιρική ομοσπονδία της χώρας και τον οποίο αναζητά με μανία από το 1966.
Το αποκορύφωμα της δημοτικότητας του Σάουθγκεϊτ ήρθε αναμφισβήτητα μεταξύ 2018 και 2021, όταν οδήγησε την Αγγλία στον ημιτελικό του Παγκοσμίου Κυπέλλου εναντίον της Κροατίας στη Μόσχα και στη συνέχεια σε έναν τελικό του Euro εναντίον της Ιταλίας στο Γουέμπλεϊ – αλλά και τα δύο ματς χάθηκαν στο νήμα. Δύο ήττες που χρησιμοποιήθηκαν στην πορεία από όσους τον αμφισβήτησαν ως κορυφαίο παράδειγμα της περιστασιακής τακτικής αδράνειας και του συντηρητισμού που τον χαρακτηρίζουν ως προπονητή.
Αν και έβαλε ξανά την Αγγλία στην ελίτ, όχι θεωρητικά αλλά πρακτικά, πάντα αντιμετωπιζόταν με σκεπτικισμό. Η ήττα από την Ισπανία στο Olympiastadion του Βερολίνου σημαίνει ότι ο Σάουθγκεϊτ δεν μπόρεσε να πετύχει τον ιστορικό θρίαμβο που θα άλλαζε αυτά τα μυαλά.
Όμως… στο ευρύτερο πλαίσιο, ο Σάουθγκεϊτ ήταν μια ήρεμη, μετρημένη προσωπικότητα που πέτυχε το διόλου ευκαταφρόνητο κατόρθωμα να κάνει ένα έθνος να αγαπήσει ξανά την ποδοσφαιρική του ομάδα, να ηγηθεί με αξιοπρέπεια εντός και εκτός γηπέδου, επιδεικνύοντας προθυμία να αντιμετωπίσει ακανθώδη θέματα εκτός αγωνιστικού χώρου με τα μετρημένα λόγια του για τον ρατσισμό και άλλα κοινωνικά ζητήματα. Ο προπονητής της εθνικής ομάδας της Αγγλίας είναι κάτι παραπάνω από ένας προπονητής, αφού οφείλει να έχει άποψη και για ζητήματα εκτός ποδοσφαίρου. Ο Σάουθγκεϊτ μπόρεσε να ανταπεξέλθει σε αυτό με επιτυχία, παίρνοντας τις περισσότερες φορές τη σωστή θέση, χωρίς μάλιστα να προκαλέσει την κοινή γνώμη.
Η σχέση με τους οπαδούς
Οσον αφορά στη σχέση του με τους οπαδούς της ομάδας, σίγουρα δεν ήταν εύκολη, καθώς ήταν απόλυτα εξαρτημένη από τα αποτελέσματα. Για παράδειγμα στο Euro της Γερμανίας δεν γλίτωσε από τις αποδοκιμασίες ακόμα και όταν θέλησε να πανηγυρίσει μπροστά από την εξέδρα μετά την πρόκριση επί της Ελβετίας στα πέναλτι. Ηταν οι ίδιοι οπαδοί που τον είχαν αποθεώσει την τριετία 2018-2021 όταν έβγαλε την Αγγλία από το τέλμα. Όμως η πρόκριση στα πέναλτι επί της κατώτερης Ελβετίας δεν αρκούσε. Οι Αγγλοι είχαν πλέον καλομάθει και ήθελαν να βλέπουν κάτι παραπάνω από αυτό που παρουσίασε η ομάδα στα γήπεδα της Γερμανίας.
Όμως, η θητεία του 53χρονου πρέπει πάντα να εξετάζεται μέσα από το πρίσμα αυτού που κληρονόμησε όταν ο πρώην προπονητής της Αγγλίας κάτω των 21 ετών συμφώνησε για τετραετές συμβόλαιο τον Νοέμβριο του 2016. Η FA βρισκόταν στο χάος μετά την σύντομη παρουσία του Σαμ Αλερντάις, ο οποίος είχε διαδεχθεί τον αποτυχημένο Ρόι Χόντζσον, που κουβαλάει πάντα στις πλάτες του την ήττα-εθνικής ντροπή από την Ισλανδία στο Euro 2016.
Η πορεία της Αγγλίας είχε πάρει την κατηφόρα, μέχρι που ο Σάουθγκεϊτ αποδέχτηκε το 4ετές συμβόλαιο που του πρότεινε η FA για να αναλάβει την εθνική. Με το που ανέλαβε έδειξε αποφασισμένος να αλλάξει πρώτα από όλα την κουλτούρα της ομάδας. Στην πρώτη του δήλωση είπε ότι η Αγγλία πρέπει να «φύγει από το νησί» και να μάθει από αλλού, ιδιαίτερα από το γερμανικό μοντέλο των ισχυρών δεσμών μεταξύ της DFB (Γερμανική Ομοσπονδία Ποδοσφαίρου) και της Bundesliga.
Αλλαξε αμέσως το κλίμα
Το πρώτο παιχνίδι του Σάουθγκεϊτ ως μόνιμου προπονητή – μετά από τέσσερα ως προσωρινού – ήταν μια φιλική ήττα με 1-0 από τη Γερμανία στο Ντόρτμουντ τον Μάρτιο του 2017. Από τη δυσαρέσκεια της αποτυχίας στο Euro 2016 στη Γαλλία, η πιο συλλογική και ανοιχτή προσέγγιση του νέου τεχνικού άλλαξε αμέσως το κλίμα. Εκανε τους παίκτες καταλάβουν ότι η φανέλα που φορούσαν ήταν μεν βαριά, αλλά όχι δυσβάσταχτη. Τους έκανε να θέλουν να εκπροσωπούν ξανά τη χώρα τους. Οσο προχωρούσε η ανανέωση της ομάδας, κέρδιζε τον σεβασμό τους, αφού και οι ίδιοι οι παίκτες κατάλαβαν πως στα αποδυτήρια είχαν πλέον έναν άνθρωπο αποφασισμένο να τους προστατεύσει από την σκληρή και πολλές φορές άδικη κριτική, βάζοντας τον εαυτό του μπροστά. Το έκανε με τον Χάρι Μαγκουάιρ, αλλά και με τον Κάλβιν Φίλιπς, ο οποίος έπεσε σε δυσμένεια μετά τη μετακίνησή του στη Μάντσεστερ Σίτι και στη συνέχεια στη Γουέστ Χαμ με τη μορφή δανεισμού. Αποκλείστηκε μόνο όταν ο Σάουθγκεϊτ δεν μπορούσε πλέον να δικαιολογήσει τη συμμετοχή του.
Ηταν επίσης στην πρώτη γραμμή μετά τον αγώνα στη Σόφια τον Οκτώβριο του 2019 με την Βουλγαρία τον οποίο η Αγγλία κέρδισε με 6-0 όταν διακόπηκε δύο φορές αφού Τάιρον Μινγκς και ο Ραχίμ Στέρλινγκ έγιναν στόχος άγριας ρατσιστικής επίθεσης. Ήταν η αντίδραση ενός σοβαρού, αξιοπρεπούς ανθρώπου που έβλεπε τον ρόλο του στην FA ως κάτι περισσότερο από τον προπονητή της ομάδας.
Σε όλη του την παρουσία στον πάγκο της Αγγλίας ο Σάουθγκεϊτ δεν δίστασε ποτέ να πάρει δύσκολες αποφάσεις, ακόμα και όταν αυτές αφορούσαν σημαντικούς παίκτες. Αυτό φάνηκε όταν η διεθνής καριέρα του Στέρλινγκ τερματίστηκε απότομα μετά το Παγκόσμιο Κύπελλο του 2022, στη συνέχεια όταν ο Μπεν Τσίλγουελ, ο Τζακ Γκρίλις, ο Τζόρνταν Χέντερσον και ο Τζέιμς Μάντισον κόπηκαν από την ομάδα του Euro 2024.
Οι πρώτες αμφιβολίες
Τα πρώτα σύννεφα για τον Σάουθγκεϊτ μαζεύτηκαν για αυτόν στο Παγκόσμιο Κύπελλο της Ρωσίας και στον ημιτελικό με την Κροατία. Αν και η παρουσία της Αγγλίας στην τετράδα έκπληξη, ο 53χρονος τεχνικός κατηγορήθηκε μετά τον αποκλεισμό στην παράταση ότι έχασε ένα ματς που το έλεγχε. Εκεί εμφανίστηκαν οι πρώτες αμφιβολίες σχετικά με τη διαχείριση του παιχνιδιού και την τακτική ευελιξία του απέναντι σε αντιπάλους υψηλού επιπέδου.
Αν υπάρχει ένα παιχνίδι στη θητεία του Σάουθγκεϊτ που συνοψίζει τη συνολική του παρουσία στον πάγκο της Αγγλίας, αυτός είναι ο τελικός του Euro 2020 εναντίον της Ιταλίας στο Γουέμπλεϊ. Ένα ματς που στο τέλος του έμοιαζε με εθνική καταστροφή. Τα «τρία λιοντάρια» μπήκαν δυνατά, προηγήθηκαν με τον Λουκ Σο, όμως στη συνέχεια υποχώρησαν δίνοντας χώρο στους Ιταλούς, που ισοφάρισαν και πήγαν το ματς στην παράταση και στα πέναλτι. Ουσιαστικά το κοουτσάρισμα του Σάουθγκεϊτ ήταν αυτό που έφτασε τα πράγματα μέχρι εκεί. Ο Γκρίλις μπήκε στην παράταση, ενώ Σάντσο και Ράσφορντ μπήκαν στο ματς, μόνο και μόνο για τα πέναλτι στα οποία όμως αστόχησαν.
Η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι
Η οδυνηρή ήττα της Αγγλίας ήταν η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι σε μια φοβερή μέρα που αμαυρώθηκε από την αναταραχή των οπαδών, με άσχημες σκηνές μέσα και έξω από το Γουέμπλεϊ, ενώ ακολούθησε μια εμετική ρατσιστική επίθεση στους Ράσφορντ, Σάντσο και Μπουκάγιο Σάκα που είχαν χάσει τα πέναλτι που εκτέλεσαν. Μέχρι να έρθει το επόμενο καλοκαίρι, τα πρώτα σημάδια ότι ο Σάουθγκεϊτ έπεφτε σε δυσμένεια από το κοινό που κάποτε τον λάτρευε μπορούσαν να φανούν και να ακουστούν.
Η πρώτη φορά που ο Σάουθγκεϊτ σκέφτηκε να αποχωρήσει ήταν μετά την ήττα στον προημιτελικό του Παγκοσμίου Κυπέλλου από τη Γαλλία στο Κατάρ. Πράγματι, πολλοί μέσα στην FA ήταν σιωπηλά πεπεισμένοι ότι η αναζήτηση νέου προπονητή θα ήταν σύντομα ένα θέμα στην ατζέντα της.
Όμως η θετική ανταπόκριση από τον κόσμο στην προσπάθεια της Αγγλίας στο Κατάρ διαμόρφωσε την απόφασή του να παραμείνει, με την υπογραφή συμβολαίου που θα τον κρατούσε μέχρι το Euro 2024.
Καθημερινό φαινόμενο η αμφισβήτηση
Από την πρώτη στιγμή που η αποστολή της Αγγλίας πάτησε στη Γερμανία μετρώντας αντίστροφα για την έναρξη του τουρνουά, υπήρχε σε όλους μια αίσθηση ότι το τέλος του Σάουθγκεϊτ στον πάγκο πλησιάζει. Η αμφισβήτηση ήταν καθημερινό φαινόμενο με τις εμφανίσεις της Αγγλίας να αποτελούν βούτυρο στο ψωμί όσων των αμφισβητούσαν. Ακόμα και μετά από προκρίσεις ο ίδιος ήταν στο επίκεντρο της κριτικής και του Τύπου και των οπαδών.
Πήρε τολμηρές αποφάσεις με το να συμπεριλάβει στην ομάδα της Αγγλίας τους νεαρούς Κόμπι Μέινου της Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ και Άνταμ Γουόρτον της Κρίσταλ Πάλας, αλλά δεν φάνηκε να έχει ένα σαφές σχέδιο για τη μεσαία γραμμή, περιγράφοντας την εσφαλμένη στρατηγική του να παίξει τον Τρεντ Αλεξάντερ-Αρνολντ της Λίβερπουλ στο κέντρο ως πείραμα. Αν και είχε στο ρόστερ παίκτες όπως ο Τζουντ Μπέλινγκχαμ και ο Φιλ Φόντεν δεν μπόρεσε να τους αξιοποιήσει, ενώ ο Χάρι Κέιν έδειχνε τόσο έξω από τα νερά του στη Γερμανία. Ο Σάουθγκεϊτ ήταν σαν να είχε ξεμένει από έμπνευση, ενώ παρουσιάστηκε προπονητικά «δειλός» όταν την ώρα του αγώνα έπρεπε να πάρει κρίσιμες αποφάσεις.
Ακόμα και έτσι όμως μπόρεσε να οδηγήσει την Αγγλία μέχρι τον τελικό, αν και από το πιο βατό μονοπάτι. Μπορεί να μην γύρισε σπίτι με το τρόπαιο, αλλά ο Σάουθγκεϊτ φεύγει αφήνοντας την ομάδα σε πολύ καλύτερη θέση από ό,τι όταν έφτασε, και με ένα ρεκόρ που τον καθιστά τον δεύτερο μεγαλύτερο προπονητή της χώρας μετά σερ Αλφ Ράμσεϊ.
Το αν λοιπόν φεύγει ως επιτυχημένος ή όχι μάλλον θα το κρίνει η ιστορία…
