Παίζοντας το παιχνίδι «Βρες το λάθος», ο παρείσακτος της παρέας των 12 ομάδων του Ολυμπιακού τουρνουά στο μπάσκετ είναι αναμφίβολα το Νότιο Σουδάν. Στριμωγμένη στον ίδιο όμιλο ανάμεσα στα μεγαθήρια ΗΠΑ και Σερβία, δύο ομάδες με τεράστια κληρονομιά και μια λαμπερή σειρά μεταλλίων σε όλες τις μεγάλες διοργανώσεις, η πιο νεαρή σε ηλικία χώρα του πλανήτη έμοιαζε να μην έχει την παραμικρή πιθανότητα επιβίωσης. Στα μάτια όλων, η εμφάνισή της στην παριζιάνικη πασαρέλα θα ήταν κάτι σαν βόλτα σε οπλισμένο ναρκοπέδιο.
Η πυροδότηση της πρώτης βόμβας του Ολυμπιακού τουρνουά ήταν σε δικό της παιχνίδι, αλλά παραδόξως δεν ήταν αυτή το θύμα. Το Νότιο Σουδάν πέτυχε μια εντυπωσιακή νίκη επί του Πουέρτο Ρίκο με 90-79 και από φτωχός συγγενής του ομίλου και ολόκληρης της διοργάνωσης, εξελίχθηκε σε διεκδικητή μιας θέσης στην προημιτελική φάση. Εκπληξη; Αναμφίβολα ναι. Μιλάμε για μια ομάδα που δεν υπήρχε καν στο μπασκετικό χάρτη πριν 11 χρόνια και με ένα απίστευτο τρόπο κάλυψε εν ριπή οφθαλμού μια χαοτική απόσταση χωρίς να έχει ούτε έναν παίκτη βγαλμένο από τα δικά της σπλάχνα!
Τα «λαμπερά αστέρια» όπως αποκαλούνται στην Αφρική, είναι μια ομάδα προσφύγων, με 12 παίκτες που δεν γεννήθηκαν ή δεν μεγάλωσαν στο Νότιο Σουδάν, μια πάμφτωχη χώρα που εξακολουθεί να σπαράσσεται από την κατάρα των εμφυλίων πολέμων. Από έναν τέτοιο πόλεμο, άλλωστε, γεννήθηκε και η ίδια ως κράτος το 2011, μετά από πολλές δεκαετίες αιματηρών συγκρούσεων ανάμεσα σε φυλές που κατοικούσαν στην ίδια περιοχή, έχοντας ελάχιστα κοινά να τις συνδέουν μεταξύ τους. Χωρισμένες σε δύο ή κατά καιρούς σε περισσότερα στρατόπεδα, χρόνια τώρα οι φυλές της περιοχής τρώνε τις σάρκες τους μέσα στα χαρακώματα, χωρίς να φαίνεται φως στο βάθος ενός πολύ σκοτεινού τούνελ.
Δημοψήφισμα για ανεξαρτησία
Είναι μια χώρα που διαχωρίστηκε από το Σουδάν μετά από ένα δημοψήφισμα που έγινε τον Ιούλιο του 2011, όπου το 98,8% των 12 εκατ. κατοίκων μιας περιοχής πέντε φορές μεγαλύτερης από την Ελλάδα ψήφισε την ανεξαρτησία της. Και ήταν μια απόφαση που έβαλε μεν τέλος σε ένα εμφύλιο με διάρκεια μεγαλύτερης των 70 χρόνων, αλλά πυροδότησε νέες εσωτερικές διαμάχες ανάμεσα σε φυλές με διαφορετική θρησκεία, γλώσσα και παραδόσεις. Σε αντίθεση με το βόρειο τμήμα της άλλοτε ενωμένης χώρας όπου επικρατεί ο μουσουλμανισμός και οι κάτοικοι έχουν κατά βάση αραβική καταγωγή, στο νότιο τμήμα το 60% είναι χριστιανοί, το 34% παγανιστές και μόλις το 6% μουσουλμάνοι, στην πλειοψηφία τους από τη μαύρη φυλή, με τα χαρακτηριστικά των ανθρώπων που κατοικούν γύρω από τον ποταμό Νείλο.
Αυτός ο πόλεμος που συνεχίζεται με πολλές μορφές ακατάπαυστα εδώ και πολλές δεκαετίες, έχει προκαλέσει τον θάνατο τουλάχιστον 2,5 εκατ. ανθρώπων (οι 400 χιλ. από το 2013 έως το 2018) και τον ξεριζωμό περισσότερων από 4 εκατ., συνολικά δηλαδή το 50% των τωρινών κατοίκων του τελευταίου κράτους που συστάθηκε στον πλανήτη Γη και του νεότερου μέλους του ΟΗΕ. Μιας πολύ φτωχής χώρας παρά τα πλούσια κοιτάσματα πετρελαίου που βρέθηκαν στα βόρεια σύνορα της στο τέλος της δεκαετίας του ’70, τα οποία εκμεταλλεύονται ξένες εταιρείες με αποικιοκρατικές συμβάσεις και ό,τι απομένει, καταλήγει κυρίως στο βόρειο τμήμα, στο μουσουλμανικό Σουδάν, παρότι το 80% των πηγών ανήκει στον νότο.
Με ελάχιστους ασφαλτοστρωμένους δρόμους, στην πραγματικότητα οδικό δίκτυο δεν υπάρχει. Μόλις το 12% των κατοίκων έχει πρόσβαση σε τηλεόραση και ακόμα λιγότεροι (4,5%) έχουν κινητά τηλέφωνα, σε μια χώρα όπου στο 78% της έκτασής της δεν υπάρχει καν τηλεφωνικό σήμα! Το 85% των κατοίκων ασχολείται με την υλοτομία και τη γεωργία, ενώ το κατά κεφαλήν ετήσιο εισόδημα είναι μόλις 326 δολάρια, μεγαλύτερο μόνο από το Αφγανιστάν, την εμπόλεμη Συρία και το Μπουρουντί!
Με θητεία στο ΝΒΑ
Κι όμως αυτή η πάμφτωχη χώρα διαθέτει μια ομάδα μπάσκετ υψηλότατου επιπέδου, με παίκτες που έχουν θητεία στο ΝΒΑ και με σωματικά χαρίσματα, όπως τα μέλη των περισσότερων μαύρων φυλών που κατοικούν κοντά στον Νείλο. Η δεξαμενή των επιλογών αποτελείται εξ ολοκλήρου από παίκτες που γεννήθηκαν σε ξένες χώρες όπου κατέφυγαν οι γονείς τους λόγω του πολέμου, είτε γεννήθηκαν στο Νότιο Σουδάν και ξεσπιτώθηκαν σε μικρή ηλικία για να αναζητήσουν αλλού ως πρόσφυγες μια καλύτερη ζωή. Μοιάζει απίστευτο και όμως είναι αληθινό: το Νότιο Σουδάν δεν διαθέτει κλειστό γήπεδο μπάσκετ και όποτε η ομάδα συγκεντρώνεται εκεί για λόγους εθνικής συσπείρωσης, προπονείται σε ένα ανοικτό γήπεδο στην πόλη Τζούμπα, ένα από ελάχιστα που υπάρχουν σε σχολεία!
Πριν 13 χρόνια, μπάσκετ στο Νότιο Σουδάν δεν υπήρχε! Η Ομοσπονδία ιδρύθηκε το 2011 και έγινε μέλος της ΦΙΜΠΑ τον Δεκέμβριο του 2013, όταν και άρχισε να δίνει διεθνείς αγώνες. Αν και δεν υπάρχουν παιδεία, πρωτάθλημα, οργάνωση και υποδομές, το μπάσκετ ήταν πάντα δημοφιλές σ’ αυτή τη χώρα, λόγω του εμβληματικού Μανούτε Μπολ, του πιο ψηλού παίκτη (2,32 μ.) που αγωνίστηκε ποτέ στο ΝΒΑ. Με δικά του χρήματα και πρωτοβουλίες άρχισε να οργανώνεται το άθλημα στη χώρα όταν έγινε ανεξάρτητη, με τη βοήθεια κι άλλων προσφύγων από το Νότιο Σουδάν, όπως ο Λούολ Ντενγκ, γιού Σουδανού διπλωμάτη που ζήτησε άσυλο στην Αγγλία, με θητεία στο ΝΒΑ και διεθνή με την εθνική της Μεγάλης Βρετανίας.
Ο Λούολ Ντενγκ και τα 8 μεγαλύτερα αδέλφια του αναγκάστηκαν να φύγουν από τη χώρα και να ζήσουν ως πολιτικοί πρόσφυγες στην Αγγλία, όπου τον ανακάλυψε ένας σκάουτ του ΝΒΑ σε ηλικία 14 ετών και τον έστειλε με υποτροφία σε πανεπιστήμιο των ΗΠΑ. Ο ίδιος δεν είχε την τύχη να γνωρίσει προσωπικά τον Μανούτε Μπολ, τον γνώριζαν όμως τα αδέλφια του κι απ’ αυτόν έμαθαν όλοι τους να αγαπούν το μπάσκετ. Με δική του πρωτοβουλία, ο Ντενγκ οργάνωσε την Ομοσπονδία και άρχισε να ψάχνει παίκτες με καταγωγή από το Νότιο Σουδάν που αγωνίζονταν κυρίως σε ομάδες των ΗΠΑ και της Αυστραλίας, χωρών που αποδείχθηκαν φιλόξενες για τους ξεριζωμένους πρόσφυγες.
Το κάλεσμα του Ντενγκ
Το εντυπωσιακό της υπόθεσης είναι ότι όλοι αυτοί οι παίκτες θυσίασαν πρόθυμα τη δυνατότητα να παίξουν σε άλλες εθνικές ομάδες και ανταποκρίθηκαν με ζέση στο κάλεσμα του Ντενγκ. Στην πλειοψηφία τους, μάλιστα, ένα μεγάλο μέρος των εσόδων τους από την επαγγελματική τους καριέρα το διαθέτουν για να βοηθήσουν συγγενείς τους να φύγουν από το Νότιο Σουδάν και να εγκατασταθούν σε άλλες χώρες, για να έχουν την ευκαιρία για μια καλύτερη ζωή.
Το αποτέλεσμα αυτής της προσπάθειας ήταν πραγματικά εντυπωσιακό. Μέσα σε ελάχιστο χρόνο, φτιάχτηκε μια εξαιρετική ομάδα κυριολεκτικά από το πουθενά, σε μια χώρα που δεν διαθέτει πρωτάθλημα, γήπεδα και παίκτες! Η πρόκριση στο περασμένο Μουντομπάσκετ 2023 ήταν η πρώτη μεγάλη επιτυχία που γρήγορα είχε και την ανάλογη συνέχεια: το Νότιο Σουδάν νίκησε εύκολα 101-78 την Αγκόλα σε ματς με χαρακτήρα τελικού, έγινε η αφρικάνικη ομάδα με την υψηλότερη κατάταξη στο Παγκόσμιο Κύπελλο και απέκτησε το δικαίωμα να συμμετάσχει στους Ολυμπιακούς αγώνες έχοντας ζωή μόλις 11 χρόνων, όταν άλλες χώρες με παράδοση στο άθλημα έχουν ξεχάσει πότε ήταν η τελευταία φορά που κέρδισαν ένα αντίστοιχο εισιτήριο!
«Ο λόγος για τον οποίο όλο αυτό είναι τόσο σημαντικό για εμάς είναι επειδή έχουμε τόσο διχασμό, πολλά προβλήματα, πολλές συγκρούσεις στη χώρα μας. Οποτε παίζει η ομάδα μπάσκετ, είναι κυριολεκτικά αυτή η μία φορά που όλοι μαζεύονται χωρίς να υπάρχουν φυλές, χωρίς να λένε ότι είμαι από την τάδε περιοχή ή από την άλλη. Όλοι φορούν κυριολεκτικά την ίδια σημαία και αυτή η σημαία είναι του Νοτίου Σουδάν. Μπορείτε να δείτε τους πάντες εκεί έξω, αλλά δεν μπορείτε πραγματικά να αναγνωρίσετε αν αυτό το άτομο είναι από την μία περιοχή ή την άλλη. Είμαστε κυριολεκτικά μια γροθιά κι αυτό το έχει πετύχει η ομάδα μπάσκετ. Αντιπροσωπεύει την ενότητα με έναν περήφανο τρόπο για την ειρήνη και την ανάπτυξη στη χώρα, έναν τρόπο που αλλάζει την αφήγηση. Θέλουμε να συνεχίσουμε να κάνουμε το καλύτερο δυνατό και να το χρησιμοποιήσουμε σαν εργαλείο για να προωθήσουμε την εικόνα της χώρας μας» είναι τα λόγια του Κουανί Κουανί, του αρχηγού της ομάδας μπάσκετ και περήφανου σημαιοφόρου του Νοτίου Σουδάν στην τελετή έναρξης στο Παρίσι.
Πριν την εμφατική νίκη επί του Πουέρτο Ρίκο, μιας χώρας με μεγάλες επιτυχίες, σπουδαίους παίκτες και σημαντική παράδοση στο μπάσκετ, το Νότιο Σουδάν είχε στείλει μια προειδοποιητική βολή: στο διάστημα της προετοιμασίας, ήταν η μόνη ομάδα που απείλησε ευθέως με ήττα τις ΗΠΑ των τόσο μεγάλων αστέρων του ΝΒΑ! Σε φιλικό παιχνίδι λίγες μέρες πριν την έναρξη του Ολυμπιακού τουρνουά, το Νότιο Σουδάν προηγήθηκε των ΗΠΑ με 58-44 στο ημίχρονο στην Ο2 Arena του Λονδίνου και έχασε τελικά 101-100 με ένα σουτ του Λεμπρόν Τζέιμς 8’’ πριν το τέλος, χωρίς να καταφέρει να ανταποδώσει με δύο απανωτές προσπάθειες στο φινάλε του αγώνα!
Αυτή η ομάδα έμοιαζε ο αδύναμος κρίκος του ομίλου αλλά να που έχοντας προίκα αυτό το +11 από το ματς με το Πουέρτο Ρίκο και οδηγό την εικόνα της στο φιλικό με τις ΗΠΑ, δείχνει ικανή να περάσει στην προημιτελική φάση έστω και ως μία από τις δύο καλύτερες 3ες των 3 ομίλων, εάν δεν καταφέρει να ζευγαρώσει τις νίκες της με αντιπάλους τους Σέρβους και τους Αμερικάνους. Κι αυτό είναι ένα παραμύθι που στο Νότιο Σουδάν το ζουν όλοι με κομμένη την ανάσα και τα μάτια ανοικτά, προσμένοντας ένα απίστευτο «χάπι εντ» στην ιστορία της πιο σύγχρονης μπασκετικής Σταχτοπούτας!
