Η περίφημη νωπογραφία του Ραφαήλ με τίτλο «Σχολή των Αθηνών» απεικονίζει τον Πλάτωνα με τον δείκτη προς τον ουρανό. Οταν το 2011 την έδειξαν στον Ντικέμπε Μουτόμπο, ο οποίος ήταν προσκεκλημένος των Special Olympics World Summer Games στην Αθήνα, εκείνος χαμογέλασε αμήχανα. Ενδεχομένως να ήταν –και για τον ίδιο– πολύ… αναγεννησιακό. Μπορεί να μην (του) ταίριαζε στη χαρακτηριστική μπάσα φωνή του, στο «άγουρο», σκληρό παρουσιαστικό του.
Λάθος. Η ζωή τού επί 18 χρόνια σέντερ του ΝΒΑ και τέσσερις φορές (1995, 1997, 1998, 2001) κορυφαίου αμυντικού της αμερικανικής Λίγκας είχε μερικές αντιφάσεις, αλλά και ξεκάθαρες προτεραιότητες, για έναν «αδίστακτο» αμυντικό, αλλά και φιλάνθρωπο τζέντλεμαν.
Το δεύτερο δάχτυλο προς τα πάνω έχει πολλούς συμβολισμούς. Σε κάποιες χώρες είναι προσβολή. Σε άλλες, επιβεβαιώνει τη φιλοδοξία. Στη ζωγραφική μοιάζει διδακτικό. Για τον Ντικέμπε Μουτόμπο Μπολόντο Μουκάμπα Ζαν-Ζακ Γουαμουτόμπο, ο οποίος γεννήθηκε στις 25 Ιουνίου 1966 στο Κονγκό (πρώην Ζαΐρ) και έφυγε από τη ζωή στις 30 Σεπτεμβρίου 2024, νικημένος από τον καρκίνο στον εγκέφαλο, ήταν ένα σήμα κατατεθέν… άρνησης. Αλλά, συνάμα, κι ένα –θαρρεί κανείς– μπασκετικό έργο τέχνης. Για την ακρίβεια, η επιβεβαίωση της αμυντικής «ποίησής» του πάνω σε ένα παρκέ μπάσκετ.
Μία αθλητική αντίφαση τόσο «καλλιτεχνική», αν και σε αντίθεση με την επιθετική λάμψη που προωθεί διαχρονικά το ΝΒΑ.
Μία συνθήκη απρόσμενη και σχεδόν αδιανόητη για τον 21 ετών πανύψηλο νεαρό που το 1987 άφησε το Κονγκό για μία υποτροφία στο Πανεπιστήμιο Τζόρτζταουν, με στόχο να γίνει γιατρός. Ο Ντικέμπε, το όνομα του οποίου στην τοπική διάλεκτο της Κινσάσα σημαίνει… «μπανάνα» (έτσι τον φώναζε από παιδί ο παππούς του, γιατί δεν είχε καλή ισορροπία!), έφτασε στις ΗΠΑ δίχως να λέει κουβέντα στα αγγλικά. Απογοητεύτηκε όταν απέτυχε στις εισαγωγικές εξετάσεις, θεωρώντας ότι ντρόπιασε τον πατέρα του, που ήταν διευθυντής σχολείου πίσω στην πατρίδα. Ομως… γοητεύτηκε από την πειθώ του θρυλικού κόουτς Τζον Τόμπσον και αποφάσισε να αφοσιωθεί στο μπάσκετ. Ωστόσο, έλαβε πτυχίο στη Γλωσσολογία και τη Διπλωματία και κατά τη διάρκεια των σπουδών του εργάστηκε ως ασκούμενος στο Κογκρέσο και στην Παγκόσμια Τράπεζα.
Ο Μουτόμπο, από τα 21 στα 22 του, ψήλωσε επτά πόντους σε μία χρονιά, έφτασε σε μπόι το 2,18 μ., και ο Τόμπσον ακολούθησε τη συμβουλή τού άλλοτε προπονητή του στους Σέλτικς, Ρεντ Αουερμπακ, για πεντάδα με δύο «πύργους». Οι «Hoyas» του Τζόρτζταουν –στον πάγκο του οποίου ο Τόμπσον κάθισε από το 1972 έως το 1999– έχουν παράδοση σε μεγάλους σέντερ, όπως ο Πάτρικ Γιούινγκ. Στα τέλη της δεκαετίας του ’90 καθιέρωσαν τη λεγόμενη «Rejection row», μαζί με τον Αλόνζο Μούρνινγκ. Σε απλή μετάφραση «γραμμή απόρριψης» και σε απλά μπασκετικά… «η τάπα, της τάπας, ω τάπα»!
Στο NCAA το ρεκόρ του Μουτόμπο ήταν τα 12 κοψίματα σε έναν αγώνα και, αν και πολλοί έλεγαν ότι, στα 25 του, είναι μεγάλος ως πρωτοεμφανιζόμενος για το ΝΒΑ, οι Ντένβερ Νάγκετς ρίσκαραν και τον επέλεξαν στο Νο4 του ντραφτ του 1991. Ο Μουτόμπο αγωνίστηκε στη Λίγκα έως το 2009, με τις φανέλες των Ντένβερ (1991-1996), Ατλάντα (1996-2001), Φιλαδέλφεια (2001-2002), Νιου Τζέρσεϊ (2002-2003), Νέας Υόρκης (2003-2004) και Χιούστον (2004-2009) και έφτασε έως τους τελικούς του 2002 και του 2003 με Σίξερς και Νετς αντίστοιχα, όμως Λέικερς και Σπερς τού χάλασαν το όνειρο για ένα δαχτυλίδι πρωταθλητή…
Οι μέσοι όροι καριέρας των 9,8 π., 10,3 ριμπ. σε 1.196 αγώνες ίσως να μην έλεγαν πολλά δίχως τις 2,8 τάπες ανά αγώνα (2ος μπλοκέρ στην ιστορία με 3.289, πίσω μόνο από τον Χακίμ Ολάζουον), αλλά ήταν αρκετά για να τον κάνουν μέλος του Hall Of Fame. Ο συνήθως ντροπαλός Κονγκολέζος μπήκε στο ΝΒΑ με περίσσια αυτοπεποίθηση και έγινε «σεσημασμένος» μπλοκέρ. Στην αρχή δεν κουνούσε το δάχτυλο, αλλά το κεφάλι, και φώναζε «man cannot fly in the house of Mutombo!» («ο άνθρωπος δεν μπορεί να πετάξει στο “σπίτι” του Μουτόμπο»). Αντικατέστησε το 1997 (σε ένα ματς των Χοκς με τους Σίξερς) τη μακρόσυρτη ατάκα με το φημισμένο «finger wag», με τον δείκτη του χεριού να αρνείται το καλάθι και τον ίδιο να λέει «no, no, no» και έγινε η «signature move» του.
“No, no, no!”
On this day in 1997… Dikembe Mutombo had 3 straight blocks and broke out the finger wag. #NBAVault #NBA75 pic.twitter.com/dgOYwXuLXr
— NBA History (@NBAHistory) April 9, 2022
Πολλοί δεινοπάθησαν από τις αμυντικές ικανότητές του. Ο Μάικλ Τζόρνταν, ωστόσο, δεν θα δεχόταν ποτέ αυτόν τον «λεκέ». Στο All Star Game του 1997, ο σέντερ των Νικς, Πάτρικ Γιούινγκ, ρώτησε τον «MJ» αν έχει κάνει ποτέ πόστερ τον Μουτόμπο… Ο τελευταίος απάντησε εμφατικά «όχι!». Λίγες εβδομάδες αργότερα στη σεζόν, ο Τζόρνταν κάρφωσε μπροστά στον Αφρικανό και στη συνέχεια… του κούνησε το δάχτυλο!!!
Ο Μουτόμπο θυμόταν πάντα με χαμόγελο εκείνη την «ήττα» του. Μπορεί να μην έγινε ποτέ πρωταθλητής, αλλά το προσωπικό «διαμάντι» της καριέρας του ήταν ο 1ος γύρος των Playoffs του 1994, όταν οι Νάγκετς απέκλεισαν το Σιάτλ και έγιναν η πρώτη ομάδα στην ιστορία του ΝΒΑ που από το Νο8 της κατάταξης της κανονικής περιόδου κερδίζει το Νο1! «Αυτή η σειρά άλλαξε τη ζωή και την καριέρα μου, γιατί μου έδειξε ότι με πίστη μπορείς να πετύχεις το ακατόρθωτο», εξήγησε το 2014 στην ιστοσελίδα Bleacher Report. Η εικόνα του στο τέλος του 5ου ματς, ξαπλωμένου στο παρκέ να ουρλιάζει βουρκωμένος με την μπάλα στα χέρια, χαρακτηριστική όπως το «όχι, όχι, όχι» σε κάθε τάπα.
Παρ’ όλα αυτά, έλεγε πάντα ότι ήταν πιο περήφανος για όσα έκανε εκτός γηπέδου. Το 2007 δώρισε 15 εκατομμύρια –ποσό μεγαλύτερο από τον μισό προϋπολογισμό– για την κατασκευή ενός νοσοκομείου στη γενέτειρά του, Κινσάσα, που πήρε το όνομα της μητέρας του, την οποία είχε χάσει το 1998. Υπηρέτησε σε διάφορα διοικητικά συμβούλια, συμπεριλαμβανομένων των Special Olympics International και τουUS Fund της UNICEF, στα οποία του χρησίμευσαν οι εννέα γλώσσες που μιλούσε!
“I got sick and tired of seeing how many people were dying in the continent of Africa.” @officialmutombo discusses building a hospital in the Democratic Republic of the Congo. pic.twitter.com/Ku2foqGX08
— NBA on TNT (@NBAonTNT) February 10, 2021
Hταν ο πρώτος παγκόσμιος πρεσβευτής του ΝΒΑ, βοήθησε στην ίδρυση της BAL, της αφρικανικής λίγκας του ΝΒΑ και τον Μάρτιο του 2022, ο Γιάννης Αντετοκούνμπο δήλωσε στην ιστοσελίδα Andscape ότι «ο Ντικέμπε και ο Ολάζουον είναι οι “νονοί” του αφρικανικού μπάσκετ». Ο Μουτόμπο κάλυψε το 1996 τα έξοδα της εθνικής γυναικών του Κονγκό για τους Ολυμπιακούς Αγώνες στην Ατλάντα και αγόρασε τις φανέλες της. Από το 2014, εταιρεία καφέ που ίδρυσε προμηθεύεται κόκκους από αφρικανικές φάρμες τις οποίες διευθύνουν κυρίως γυναίκες. Οπως αναφέρει και μία παροιμία στη χώρα του, «η βοήθεια που λαμβάνεις σήμερα, επιστρέφεται αύριο».
Λένε ότι «το ύψος ενός ανθρώπου αρχίζει από τα πόδια και φτάνει έως το κεφάλι. Από εκεί και πάνω ξεκινάει το ανάστημα του». Το μπόι και η οξυδέρκεια του Ντικέμπε Μουτόμπο στέρησαν πολλά από αντιπάλους μέσα στις τέσσερις γραμμές του γηπέδου. Η ευγένεια και ο αλτρουισμός του τα επέστρεφαν με το παραπάνω εκτός παρκέ.
