Από τα αρχαία χρόνια ο αθλητισμός έχει συνδεθεί με μηνύματα ειρήνης. Οταν όμως ξεσπάσει ένας πόλεμος, οι πρεσβευτές της ειρήνης, δηλαδή οι αθλητές, πολλές φορές βρέθηκαν ή αναγκάστηκαν να βρεθούν στην πρώτη γραμμή της μάχης. Και οι σφαίρες δεν γράφουν όνομα και δεν κάνουν διακρίσεις. Μόνο στον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο, έχει υπολογιστεί ότι περισσότεροι από 400 αθλητές που, κατά το παρελθόν, είχαν αγωνιστεί σε Ολυμπιακούς Αγώνες, σκοτώθηκαν στα πεδία των μαχών.
Το 1936, οι Ολυμπιακοί Αγώνες του Βερολίνου πραγματοποιήθηκαν με τις… σπίθες του επερχόμενου πολέμου να σιγοκαίνε. Οι αγωνιζόμενοι προσπάθησαν να μεταφέρουν μηνύματα ειρήνης αλλά δεν υπήρχαν πρόθυμα… αυτιά να ακούσουν. Τέσσερα χρόνια μετά, πολλοί από τους αθλητές θα βρεθούν στην πρώτη γραμμή των μαχών και θα «σηκώσουν» τα όπλα απέναντι σε συναθλητές τους. Η θηριωδία του πολέμου είχε κλείσει στο χρονοντούλαπο τα ιδανικά του αθλητισμού.
Ο Χέρμπερτ Αντάμσκι στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Βερολίνου κατέκτησε το χρυσό μετάλλιο στην κωπηλασία. Πέντε χρόνια μετά, σε ηλικία 31 ετών, θα σκοτωθεί πολεμώντας με τις δυνάμεις του Αξονα στο Ανατολικό Μέτωπο. Στα ίδια πεδία μάχης πολέμησε και ο Ιταλός, «χάλκινος» ολυμπιονίκης στο μοντέρνο πένταθλο, Σιλβάνο Αμπα. Σκοτώθηκε από τους Σοβιετικούς κοντά στο Στάλινγκαντ. Σε μάχες του Ανατολικού Μετώπου χτυπήθηκε από θραύσμα οβίδας ο «χρυσός» ποδηλάτης του Βερολίνου Τόνι Μέρκενς. Μεταφέρθηκε σε νοσοκομείο και εκεί πέθανε.
Ποδοσφαιριστές του Ολυμπιακού, του Παναθηναϊκού, του ΠΑΟΚ και της ΑΕΚ βρέθηκαν μαζί στα βουνά της Αλβανίας.
Συμμετοχή σε δύο παγκόσμιους πολέμους υπάρχει στο βιογραφικό του Τζορτζ Αντρέ, «ασημένιου» ολυμπιονίκη στο άλμα εις ύψος του 1908 και «χάλκινου» με την ομάδα σκυταλοδρομίας της Γαλλίας. Ο αθλητής του στίβου τραυματίστηκε ενώ υπηρετούσε ως πιλότος μαχητικών στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και κατά τη διάρκεια του 2ου εντάχθηκε στο πεζικό και σκοτώθηκε από τις γερμανικές δυνάμεις στην Τύνιδα.
Ελληνες αθλητές στις μάχες του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου
Δεκάδες ήταν και οι Ελληνες αθλητές που, ύστερα από την απόρριψη του ιταλικού τελεσίγραφου από τον Ιωάννη Μεταξά, κρέμασαν τα αθλητικά ρούχα τους και φόρεσαν τη στολή του στρατιώτη. Ποδοσφαιριστές του Ολυμπιακού, του Παναθηναϊκού, του ΠΑΟΚ και της ΑΕΚ βρέθηκαν μαζί στα βουνά της Αλβανίας και, κάποιοι από αυτούς, δεν κατάφεραν να επιστρέψουν ζωντανοί. Ο Δημήτρης Πιερράκος, με καταγωγή από τη Μάνη, αγωνιζόταν ως επιθετικός στον Παναθηναϊκό. Η επιστράτευση τον βρήκε στην πρώτη γραμμή. Στις 18 Νοεμβρίου 1940 συνέλαβε έναν Ιταλό αεροπόρο. Λίγη ώρα αργότερα, χωρίς να φυλαχθεί, κάθισε να γράψει ένα γράμμα στον αδελφό του. Οι Ιταλοί επιτέθηκαν και ο παίκτης χτυπήθηκε θανάσιμα από μία ιταλική οβίδα.
Ο Νίκος Σωτηριάδης, ποδοσφαιριστής του ΠΑΟΚ, άφησε την τελευταία του πνοή γαζωμένος από σφαίρες πολυβόλου στις 28/1/1941, στην προσπάθεια κατάληψης υψώματος στην Κλεισούρα. Ποδοσφαιριστής του ΠΑΟΚ ήταν και ο Γιώργος Βατίκης. Τον Νοέμβριο του 1940, ως διοικητής της μονάδας του, οδήγησε τους στρατιώτες του στην κατάληψη του υψώματος 1878. Οι Ιταλοί προσπάθησαν να το ανακαταλάβουν. Οταν έφτασαν οι ελληνικές ενισχύσεις ήταν αργά. Ο τελευταίος που σκοτώθηκε ήταν ο 22χρονος ποδοσφαιριστής, ο οποίος μαχόταν ακόμα και βαριά τραυματισμένος. Ο Σπύρος Κοντούλης αγωνιζόταν με τα χρώματα της ΑΕΚ και στον ελληνοϊταλικό πόλεμο τραυματίστηκε στο πόδι. Το 1944 συνελήφθη από τις κατοχικές δυνάμεις και μεταφέρθηκε στο στρατόπεδο του Χαϊδαρίου. Τον Ιούνιο του 1944, ενώ μεταφερόταν από τους Γερμανούς από το Χαϊδάρι στο Σκοπευτήριο της Καισαριανής, κοντά στο Μετς πήδηξε από το καμιόνι και οι Γερμανοί τον σκότωσαν.
Στο αλβανικό μέτωπο πολέμησε και ο δρομέας της ΑΕΚ, Νίκος Καψοκέφαλος. Τραυματίστηκε στα πόδια και, κατά τη διάρκεια της νοσηλείας, έγραψε, μεταξύ άλλων, προς τους συμπολεμιστές του: «Τα ματωμένα πόδια μου ίσως εμποδίζουν από εδώ και πέρα την αθλητική προσπάθεια. Δεν πειράζει όμως γιατί αγωνίστηκαν στον πιο όμορφο αγώνα για την πατρίδα και τη λευτεριά». Ο παλαιός αθλητής, μετά την απελευθέρωση, θα γίνει πρόεδρος της Ποδηλατικής Ομοσπονδίας και θα εμπνευστεί το «Επαθλο αρχαιοτήτων», αγώνα που αποτέλεσε το εφαλτήριο για τον Ποδηλατικό Γύρο Ελλάδος.
Η συγκλονιστική ιστορία του Λούι Ζαμπερίνι
Ο 19χρονος Λούι Ζαμπερίνι δεν ανέβηκε στο ολυμπιακό βάθρο του Βερολίνου. Υπήρξε ένας ταλαντούχος Αμερικανός αθλητής στα 5.000 μ. αλλά έμελλε να μείνει στην ιστορία για τις πράξεις ανδρείας του. Από μικρό παιδί ξεχώριζε στο Λονγκ Μπιτς της Καλιφόρνια για τον οξύθυμο χαρακτήρα του. Ο αδελφός του, προκειμένου να τον γλυτώσει από τις συμπλοκές στη γειτονιά, τον έπεισε να ασχοληθεί με τον στίβο. Ο νεαρός Λούι εθίστηκε από τη χαρά της νίκης και όταν του είπε ο αδελφός του ότι θα πρέπει να κόψει το κάπνισμα και το αλκοόλ για να γίνει ακόμα πιο γρήγορος, δεν δίστασε. Πέταξε τα τσιγάρα του και, όπως έχει πει ο ίδιος, δεν έπινε ούτε μιλκσέικ. Ο νεαρός αθλητής προκρίθηκε στους Ολυμπιακούς του Βερολίνου. Η ομάδα των ΗΠΑ ταξίδεψε με πλοίο στην Ευρώπη και, κατά τη διάρκεια του ταξιδιού, ο Λούι, ο οποίος για πρώτη φορά γεύτηκε εκλεκτά γεύματα και, μάλιστα, δωρεάν, πήρε πέντε κιλά. Ηρθε 8ος στους Ολυμπιακούς αλλά η ταχύτητά του στα τελευταία μέτρα εντυπωσίασε τον Χίτλερ, ο οποίος του έδωσε συγχαρητήρια.
Πέντε χρόνια μετά, ο Ζαμπερίνι θα καταταγεί στην Πολεμική Αεροπορία των ΗΠΑ. Σε μία βομβαρδιστική αποστολή στο νησί Ναουρού, το αεροσκάφος του αθλητή δέχτηκε επίθεση από τρία μαχητικά γιαπωνέζικα. Ενα μέλος του πληρώματος, σκοτώθηκε, τέσσερα τραυματίστηκαν, το σκάφος υπέστη ζημιές αλλά κατάφεραν να το προσγειώσουν στο Φουναφούτι. Το 1943 μετείχε σε αποστολή στη Χαβάη. Το αεροσκάφος, λόγω μηχανικών προβλημάτων, έπεσε στον ωκεανό. Από τη συντριβή επέζησαν τρεις άνδρες, μεταξύ των οποίων κα ο πρώην αθλητής. Και εκεί, σε μία σχεδία, άρχισε ο αγώνας της επιβίωσης. Οι αξιωματικοί κατάφεραν να αιχμαλωτίσουν δύο γλάρους. Εφαγαν τον έναν και τον άλλον τον χρησιμοποιούσαν για δόλωμα προκειμένου να πιάσουν ψάρια. Χάρη στη βροχή είχαν εξασφαλίσει πόσιμο νερό ενώ χρειάστηκε να αντιμετωπίσουν και καρχαρίες που επιτέθηκαν στη σχεδία. Υστερα από 33 ημέρες, ο ένας από τους άνδρες πέθανε.
Την 47η ημέρα έφτασαν στα νησιά Μάρσαλ και αιχμαλωτίστηκαν από Ιάπωνες. Ο Ζαμπερίνι θα μεταφερθεί στο στρατόπεδο του διαβόητου δεσμοφύλακα «The Βird», ο οποίος απολάμβανε να βασανίζει τους κρατούμενους. Παρά τις κακουχίες, ο Λούι κατάφερε να επιβιώσει. Το 1947, ο πρώην αθλητής γνώρισε τον ιερέα Μπίλι Γκράχαμ και ασπάστηκε το κήρυγμά του. Ενα χρόνο αργότερα θα επιστρέψει στην Ιαπωνία και θα αναζητήσει τους βασανιστές του για να τους πει ότι τους έχει συγχωρέσει. Ο «The Bird» αρνήθηκε να τον συναντήσει και ο Ζαμπερίνι του έστειλε ένα γράμμα που του έλεγε πως τον έχει συγχωρέσει. Το 1998 επελέγη για να γίνει λαμπαδηδρόμος των Χειμερινών, στο Κιότο της Ιαπωνίας. Η ζωή του έγινε βιβλίο και ταινία. Πέθανε το 2014 (97 ετών).
