Η προηγούμενη φορά που το Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα διεξήχθη στη Γαλλία ήταν το 1984: οι 20 από τους 23 ποδοσφαιριστές της σημερινής αποστολής των «τρικολόρ» ήταν αγέννητοι, ο προπονητής της ομάδας Ντιντιέ Ντεσάμπ έπαιζε στα εφηβικά τμήματα της Ναντ και ο Μισέλ Πλατινί ήταν ο αρχηγός και αρχισκόρερ των Γάλλων, ο κορυφαίος ποδοσφαιριστής της Ευρώπης, ο άνθρωπος που σήκωσε στον ουρανό του Παρισιού το πρώτο ευρωπαϊκό τρόπαιο της χώρας του. Το σενάριο έλεγε ότι, 32 χρόνια αργότερα, ο Πλατινί θα αποτελούσε το κεντρικό πρόσωπο του Euro 2016, τον συνδετικό κρίκο ανάμεσα στο τότε και το τώρα. Ηταν άλλωστε ο άνθρωπος που ανέθεσε -ως πρόεδρος της UEFA- τη διοργάνωση στους Γάλλους, ο εμπνευστής του νέου διευρυμένου φορμάτ και αυτός που θα παρέδιδε το κύπελλο στον νικητή του τελικού της 10ης Ιουλίου. Αλλά ο Πλατινί δεν θα είναι καν καλεσμένος.
Η ανάμειξη του 60χρονου Γάλλου με τα διοικητικά του ποδοσφαίρου ξεκίνησε από τη δεκαετία του ’90, όταν και συμμετείχε στην οργανωτική επιτροπή του Μουντιάλ του 1998, επίσης στη χώρα του. Στη συνέχεια άρχισε να ανεβαίνει στην ιεραρχία της UEFA, μέχρι που εξελέγη πρόεδρός της το 2007. Η πρόθεσή του ήταν εξαρχής να προβεί σε εντυπωσιακές μεταρρυθμίσεις και σε μία από τις πρώτες του κινήσεις, το 2008, ανακοινώθηκε η αύξηση των χωρών (από 16 σε 24) που θα συμμετέχουν στα Ευρωπαϊκά Πρωταθλήματα, αρχής γενομένης από το φετινό Euro. Μερικούς μήνες αργότερα, η διοργάνωση ανατέθηκε στη Γαλλία με μια βαριά σκιά να σκεπάζει την όλη διαδικασία: η τελική απόφαση λέγεται ότι ήταν ήδη γνωστή στο «στρατόπεδο» των Γάλλων από την παραμονή της τελικής ψηφοφορίας. Είναι αλήθεια; Ή πρόκειται για μία ακόμη θεωρία συνωμοσίας;
Το μεγάλο Euro
Η ιστορία ξεχάστηκε γρήγορα, πιθανόν επειδή έχουμε πλέον συνηθίσει να αμφιβάλλουμε για τη διαφάνεια των διοικητικών του ποδοσφαίρου αλλά και επειδή εκκρεμούσε να διαπιστώσουμε αυτό που πραγματικά ενδιαφέρει τον μέσο φίλαθλο: πώς θα είναι, τελικά, αυτό το νέο Euro των 24. Ο Πλατινί αύξησε τις ομάδες (όπως αντίστοιχα «μεγάλωσε» και τα προκριματικά των ευρωπαϊκών διασυλλογικών διοργανώσεων) για να δώσει την ευκαιρία σε περισσότερες -και θεωρητικά πιο αδύναμες- ποδοσφαιρικά χώρες να συμμετάσχουν. Μια θεωρητικά θαυμάσια ιδέα δεδομένης και της αύξησης των μελών της UEFA τη δεκαετία του ’90. Στην πράξη όμως υπάρχει μια διαφορετική ανάγνωση: ο Πλατινί θυσίασε μια άκρως ανταγωνιστική διοργάνωση για να κερδίσει την εύνοια χωρών που «περίσσευαν» από την ελίτ και να γεμίσει τα ταμεία της ομοσπονδίας χάρη στα τηλεοπτικά και χορηγικά έσοδα που προκύπτουν από τους 20 περισσότερους αγώνες.
Ενδεχομένως να είναι λίγο άδικο να κρίνουμε μια διοργάνωση εκ των προτέρων, αλλά ήδη παρακολουθήσαμε μια ιδιαίτερα ανιαρή προκριματική φάση και, κυρίως, έχουμε στα χέρια μας το πρόγραμμα της ερχόμενης εβδομάδας, που περιλαμβάνει αγώνες όπως οι Αλβανία- Ελβετία, Ουαλία-Σλοβακία και Αυστρία-Ουγγαρία.
Η απουσία πολλών «δυνατών» ματς ουσιαστικά δημιουργεί ένα κλίμα αδιαφορίας γύρω από ολόκληρη τη φάση των ομίλων, και αυτό ασφαλώς είναι ένα τεράστιο πλήγμα για το κύρος της διοργάνωσης. Ολα αυτά, βέβαια, μοιάζουν με λεπτομέρειες μπροστά στο αίσθημα της ανασφάλειας που έχει καλλιεργηθεί μετά τις τρομοκρατικές επιθέσεις της 13ης Νοεμβρίου και ειδικά τις εκρήξεις έξω από το Stade de France κατά τη διάρκεια του φιλικού αγώνα της Γαλλίας με τη Γερμανία. Τα κατάμεστα στάδια έχουν πολλάκις στοχοποιηθεί, το Ισλαμικό Κράτος απειλεί με νέες επιθέσεις και οι διοργανωτές έχουν επιστρατεύσει περισσότερους από 70.000 αστυνομικούς και περίπου 10.000 ιδιωτικούς πράκτορες – όχι ακριβώς μια εικόνα γιορτής.
Μάρτυρας ή κατηγορούμενος
Την ίδια στιγμή, το σκάνδαλο της διαφθοράς ανάμεσα στους ισχυρούς του ποδοσφαίρου έφτανε σε μια απρόοπτη κορύφωση – σύμφωνα με τον Ελβετό γενικό εισαγγελέα Μίκαελ Λάουμπερ, ο Πλατινί δεν κατέθεσε στην υπόθεση ως μάρτυρας, αλλά «ως κάτι ανάμεσα σε μάρτυρα και κατηγορούμενο». Η παράτυπη μεταβίβαση 2 εκατ. δολαρίων στον προσωπικό του λογαριασμό από τον πρώην πρόεδρο της FIFA Ζεπ Μπλάτερ θεωρήθηκε τελικά επαρκής απόδειξη ενοχής και οι δύο άντρες καταδικάστηκαν σε οκτώ χρόνια αποκλεισμού από οποιαδήποτε ενασχόληση με το ποδόσφαιρο.
Ο άλλοτε θρύλος και στη συνέχεια φερόμενος ως αναμορφωτής του ποδοσφαίρου έχασε ξαφνικά το κύρος του ονόματός του, τη θέση του προέδρου της UEFA, την αναμενόμενη «προαγωγή» στην προεδρία της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας και, φυσικά, τη θέση του στα επίσημα των γαλλικών γηπέδων στους προσεχείς αγώνες. «Το Euro 2016 είναι το παιδί μου», είπε ο ίδιος, εκφράζοντας την απογοήτευσή του για την «άδικη» και «απίστευτη» απόφαση που τον κρατά μακριά από το δημιούργημά του. Το κερασάκι στην τούρτα του προσωπικού κατήφορου του Πλατινί ήρθε τον Απρίλιο, όταν το όνομά του βρέθηκε στις λίστες των Panama Papers.
Οι αγώνες, λοιπόν, ξεκινούν. Χωρίς τον Πλατινί, χωρίς μεγάλα ντέρμπι, χωρίς ιδιαίτερο κέφι, εν μέσω απειλών για νέα τρομοκρατικά χτυπήματα και, εσχάτως, με εκατομμύρια Γάλλους να έχουν βγει στους δρόμους διαδηλώνοντας κατά των κυβερνητικών μεταρρυθμίσεων. Χωρίς επίσης την Ελλάδα, κάτι που καθόλου δεν ενδιαφέρει τους Ευρωπαίους φιλάθλους και που δεν θα επηρεάσει την όποια ιστορία γραφτεί στα γαλλικά γήπεδα. Ενδιαφέρει όμως εμάς. Τους Ελληνες φιλάθλους, που είδαμε την Εθνική να αποκλείεται από τα πιο εύκολα προκριματικά της ιστορίας, βιώνοντας ταπεινωτικές στιγμές με τις δύο ήττες από τα Νησιά Φερόε.
Για εμάς το φετινό Euro δεν είναι απλώς το διαψευσμένο όραμα του Μισέλ Πλατινί ή το κρίσιμο σταυροδρόμι του ποδοσφαίρου της ηπείρου, αλλά, πολύ περισσότερο, η υπενθύμιση ότι η δική μας ομάδα, έπειτα από τρεις συνεχόμενες συμμετοχές, επιστρέφει στα χρόνια της παρακμής και της εσωστρέφειας.
