Το αμερικανικό πρωτάθλημα μπάσκετ λατρεύει διαχρονικά να είναι μία προσωποκεντρική Λίγκα. Οι λεγόμενοι «faces of the NBA», εδώ και επτά δεκαετίες, δεν επιβλήθηκαν ως αστέρες μόνο με το ταλέντο τους, αλλά και με την απαραίτητη προώθηση του ίδιου του ΝΒΑ. Οι «δυναστείες» ομάδων υπήρξαν επίσης κάτι που στα γραφεία του ερχόταν ως «δώρο», οικονομικά και επικοινωνιακά, και βοήθησαν ώστε να επιτευχθεί η παγκοσμιοποίηση που είχε οραματιστεί από τις αρχές της δεκαετίας του ’90 ο πρώην και αείμνηστος κομισάριος, Ντέιβιντ Στερν. Ο διάδοχός του, Ανταμ Σίλβερ, κατάφερε από το 2014 κι έπειτα να μετατρέψει αυτό που πριν από 25 χρόνια παρακολουθούσαν στον «υπόλοιπο κόσμο» μία φορά την εβδομάδα, σε ένα «προϊόν» που έρχεται πλέον σε λίγα δευτερόλεπτα στο κινητό σου…
Αγωνιστικά, το ΝΒΑ δεν είναι απλώς το καλύτερο πρωτάθλημα του κόσμου, με την παρουσία των κορυφαίων παικτών, αλλά και των πιο «κοφτερών» μυαλών του μάρκετινγκ. Κατάφερε να «απλωθεί» σε όλα τα μήκη του πλανήτη με τη μελετημένη συγκέντρωση παικτών από κάθε γωνιά του κόσμου. Τα δισεκατομμύρια πολλά, οι… προβολές στα διαδικτυακά κανάλια και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ακόμη περισσότερες. Το πολυπολιτισμικό ΝΒΑ είναι και (πολύ) περίπλοκο σε δομή και ανάπτυξη, καθώς μέχρι και το πρόγραμμα των 82 αγώνων κάθε ομάδας καταρτίζεται εδώ και δεκαετίες από έναν… μαθηματικό!
Η φετινή σεζόν αρχίζει –σε ώρα Ελλάδας– τα ξημερώματα της Τετάρτης (23/10, 2:30), με τους πρωταθλητές Σέλτικς να υποδέχονται τη Νέα Υόρκη, στην παραδοσιακή τελετή παραλαβής των δαχτυλιδιών του περσινού (18ου) τίτλου τους. Η ομάδα της Βοστώνης μπαίνει στην κανονική περίοδο ως το φαβορί για επανάληψη του θριάμβου της, χάρη σε ένα πλάνο ετών, το οποίο όμως φέτος… απειλείται από δύο πλευρές. Αφενός από τη νέα σύμβαση εργασίας μεταξύ κυβερνητών (όπως λέγονται πια οι ιδιοκτήτες) των ομάδων της Ενωσης Παικτών, που κάνει μεν τους αθλητές πιο πλούσιους, ωστόσο ταυτόχρονα βάζει φρένο στις σπατάλες των οργανισμών. Αφετέρου, από μία σύγχρονη παράδοση της Λίγκας.
Το… ακατόρθωτο back-to-back
Οι Σέλτικς έγιναν πέρσι η έκτη διαφορετική πρωταθλήτρια στα ισάριθμα τελευταία χρόνια! Από το 2019 και τη «στέψη» των Τορόντο Ράπτορς (μετά τον διαδοχικό θρίαμβο του Γκόλντεν Στέιτ το 2017 και 2018), στον «θρόνο» έχουν καθίσει Λέικερς, Μπακς, Ουόριορς, Νάγκετς και Βοστώνη, κάτι που συμβαίνει μόλις για δεύτερη φορά στο ΝΒΑ.
The NBA’s parity era is here, with six champions in six years. Now Boston will try to buck that trend https://t.co/AyPIswcLi8 pic.twitter.com/p4kiMfpHga
— The Globe and Mail (@globeandmail) October 15, 2024
Η λέξη «parity» (ισοτιμία) έχει γίνει τόσο ταυτόσημη στα χείλια παραγόντων, στα κείμενα των δημοσιογράφων και στα βίντεο των παρουσιαστών όσο, θαρρεί κανείς, το περίφημο logo της Λίγκας. Και μοιάζει να έρχεται σε αντίθεση με τους σταρ και τις «μοναρχίες» (Σέλτικς, Λέικερς, Μπουλς, Σπερς, Ουόριορς) που συνετέλεσαν ώστε το ΝΒΑ να φτάσει σε τεράστια ύψη. Ο ανταγωνισμός όλο και περισσότερων ομάδων και η ανάδειξη μικρών αγορών αποτελεί μεγάλο στόχο του κομισάριου Σίλβερ.
Η «εξάλειψη» των περίφημων «super teams» με «συμμαχίες» πολλών αστέρων είναι ανεπίσημη βλέψη, το τουρνουά Play-In μεγάλωσε τον ανταγωνισμό και μείωσε τις αδιάφορες ομάδες και οι οικονομικές κυρώσεις κατά των σπάταλων κυβερνητών αλλάζουν το τοπίο. Αυτό που δεν αλλάζει είναι η απαιτούμενη παρουσία ενός ονόματος όχι απλώς για το ενδιαφέρον μέσα στο παρκέ, αλλά και για την αύξηση συνδρομών στο ψηφιακό περιεχόμενο. Το ΝΒΑ, βεβαίως, δεν διακατέχεται από την αφέλεια να ξεχάσει τις παραδοσιακές αντιπαλότητες που «πούλησε» μαεστρικά εδώ και 50 χρόνια και εκτόξευσε τη δημοτικότητά του. Σκοπός δεν είναι πλέον να δημιουργήσει αποτελέσματα που τραβούν το ενδιαφέρον, αλλά ευκαιρίες για όλους.
Do you think dynasties and super teams good or bad for the NBA?
Just how wide open is the league, really?@DarnellMayberry, @LawMurrayTheNU & @JoshuaBRobbins debate.https://t.co/Z8mum3hq0Q pic.twitter.com/ww0YlfNnQd
— The Athletic (@TheAthletic) October 18, 2024
«Χρυσό» τηλεοπτικό deal
Η νέα τηλεοπτική συμφωνία του ΝΒΑ με τα δίκτυα ESPN, NBC και Amazon, που θα έχει ισχύ από το 2025 έως το 2036 και θα αποφέρει ποσό 76 δισ. δολαρίων, άλλαξε και τα δεδομένα στη σύμβαση εργασίας. Ομως ενώ το σάλαρι καπ (όριο μισθών) των ομάδων έχει αυξηθεί από τα 58 εκατ. του 2013 στα φετινά 140 εκατ. (το 2035 θα ανέλθει στα… 364 εκατ.!), έχει επιφέρει και νέα όρια κυρώσεων. Ο φόρος πολυτελείας είναι στην τρέχουσα σεζόν στα 170 εκατ. και ο νέος όρος του «2nd apron» ανέρχεται στα 188,9 εκατ.
Σε περίπτωση που ομάδα το(ν) ξεπεράσει, τιμωρείται με «πάγωμα» επιλογών 1ου γύρου στο ντραφτ και… φρικτούς φορολογικούς συντελεστές, και στόχος του είναι να περιορίσει τους μισθούς και να «εγκαταστήσει» μία αίσθηση δικαιοσύνης στη Λίγκα. Ομάδες που ξεφεύγουν από το όριο δεν μπορούν να στείλουν παίκτες σε ανταλλαγές, πρέπει να πληρώσουν τους μισθούς και από τις δύο πλευρές σε συμφωνίες deal με ομάδες κάτω από το όριο και δεν έχουν τη δυνατότητα να χρησιμοποιήσουν μετρητά για να βοηθήσουν στη διευκόλυνση ενός trade ούτε μπορούν να ανταλλάξουν επιλογή 1ου γύρου στην επόμενη επταετία…
Ο «2nd apron» ανάγκασε τη Μινεσότα (πρώτη παρουσία σε τελικούς Περιφέρειας έπειτα από 20 χρόνια και δεύτερη σε μισθοδοσία) να ανταλλάξει τον έναν από τους δύο σταρ της, Καρλ-Αντονι Τάουνς, λόγω του συμβολαίου του που θα του αποφέρει φέτος 49 εκατ. δολάρια. Μάλιστα, Νικς και Γουλβς δεν θα κατάφερναν να ολοκληρώσουν το deal χωρίς τη βοήθεια της Σάρλοτ, η οποία πλήρωσε ρήτρα ενός εκατομμυρίου στην… Παρτιζάν, για να αποκτήσει προσωρινά τα δικαιώματα του Ντουέιν Ουάσινγκτον!
Το ΝΒΑ «χτίζεται» σε νέα βάση, με ομάδες να αρχίζουν να εγκαταλείπουν την καλωδιακή τηλεόραση και να επιλέγουν δικές τους συνδρομητικές εφαρμογές, με πλασάρισμα αγώνων και στα social media και στο YouTube. Αν και από το 1975 έως το 2000 μόλις δύο ομάδες εκτός των δέκα κορυφαίων αγορών πολυμέσων έφτασαν στους τελικούς, τα τελευταία 25 χρόνια το κατάφεραν έξι. Μικρές αγορές όπως το Μιλγουόκι, το Κλίβελαντ και το Ντένβερ, χάρη στους Γιάννη Αντετοκούνμπο, ΛεΜπρον Τζέιμς και Νίκολα Γιόκιτς αντίστοιχα, κατέκτησαν και τον τίτλο.
Τι σημαίνει «ισοτιμία»;
Μπορεί η λέξη «ισοτιμία» να δείχνει ακόμη «θολή», αν αναλογιστεί ότι πέρσι οι Σέλτικς κέρδισαν τους 80 από τους 101 αγώνες τους, ωστόσο, εκτός των έξι διαφορετικών πρωταθλητών, την τελευταία εξαετία υπήρξαν και εννέα διαφορετικοί φιναλίστ, και η τετραετία (2015-2018) των Τελικών Ουόριορς-Καβς δείχνει «απόμακρη». Το Μαϊάμι έχει φτάσει δις σε τελικούς (2020, 2023), όμως τέσσερις φορές έπαιξε στο Play-In, και Ατλάντα και Μινεσότα αγωνίστηκαν σε τελικούς Περιφέρειας. Οι περσινοί φιναλίστ Μάβερικς ήταν το 2022 στους τελικούς Δύσης, το 2023 δεν προκρίθηκαν καν στη δεκάδα του Play-In και το 2024 ήταν στους τελικούς. Ενώ, με εξαίρεση τους περσινούς Σέλτικς, οι πέντε προηγούμενοι πρωταθλητές δεν ξεπέρασαν τις 60 νίκες στην κανονική περίοδο και μετά το 2018, σε 14 από τις 24 σειρές 2ου γύρου των Playoffs προκρίθηκε η ομάδα με το μειονέκτημα έδρας!
Στη διαπραγμάτευση της σύμβασης του 2023, οι κυβερνήτες ομάδων μικρών αγορών απέσπασαν σημαντικό κομμάτι της «πίτας». Ο επαναληπτικός φόρος για όσες ομάδες ξεπερνούν τον φόρο πολυτελείας τρεις φορές σε μία τετραετία έκανε πλούσιους οργανισμούς, όπως οι Ουόριορς, Κλίπερς και Λέικερς, να μειώσουν τα κόστη, κυρίως με την αδυναμία απόκτησης καλών συμπληρωματικών παικτών πλάι στους ακριβοπληρωμένους σταρ τους. Σέλτικς και Θάντερ, που μοιάζουν με τα φετινά φαβορί, έχουν ακόμη «ανεκτά» και ευνοϊκά ρούκι συμβόλαια, και από τη μεθεπόμενη σεζόν θα κληθούν να προχωρήσουν σε περικοπές αν δεν θέλουν να πληρώσουν επιπλέον φορολογία.
Ο ιδιοκτήτης των Κλίπερς, Στιν Μπόλμερ, έχει μεν περιουσία ίση σχεδόν με το ΑΕΠ του… Εκουαδόρ, όμως πλέον ξύνει το κεφάλι του και κάνει απρόσμενους μορφασμούς γιατί, αν και έχτισε ένα νέο γήπεδο δισεκατομμυρίων, δεν μπορεί να πληρώσει 49 εκατ. δολάρια στον Πολ Τζορτζ δίχως συνέπειες. Οι πιέσεις στις μεγάλες αγορές, πάντως, μοιάζουν ευεργετικές στους ρολίστες του ΝΒΑ. Ο Κεντάβιους Κάλντουελ-Πόουπ, πρωταθλητής το 2020 με τους Λέικερς και το 2023 με τους Νάγκετς, είχε μ.ό. μισθών σχεδόν 9 εκατ. ετησίως από το 2013 που έγινε επιλογή στο Νο8 του ντραφτ. Φέτος, το Ντένβερ δεν είχε ευχέρεια να τον κρατήσει δίχως κόστος και το Ορλάντο πρόσφερε στον 31 ετών γκαρντ τριετές συμβόλαιο αντί 66 εκατ.!
«Λεφτά (ακόμη) υπάρχουν», αλλά… μοιρασμένα
Το 2016-17, ο ΛεΜπρον Τζέιμς ήταν ο πιο ακριβοπληρωμένος παίκτης του ΝΒΑ, με απολαβές 30,9 εκατομμυρίων ετησίως. Ηταν μόλις ο τρίτος μετά τους Μάικλ Τζόρνταν (1996-97, 1997-98) και Κόμπι Μπράιαντ (2013-14) που κέρδισε 30+ εκατ. σε μία σεζόν. Πριν από πέντε χρόνια, ο τετράκις πρωταθλητής με τους Ουόριορς, Στεφ Κάρι, ήταν ο μοναδικός παίκτης που αμειβόταν με 40+ εκατομμύρια τον χρόνο.
Τη φετινή σεζόν, 50 (!) παίκτες θα κερδίσουν 30+ εκατ. δολάρια. Οι 27 εξ αυτών θα ξεπεράσουν και το «φράγμα» των 40 εκατ.!
Το 2025-26, οι αμειβόμενοι με 30+ εκατ. θα είναι 57 και οι 29 θα κερδίσουν 40 εκατ. ή περισσότερα. Τη χρονιά που αρχίζει, 38 παίκτες θα λάβουν το ένα τέταρτο του σάλαρι καπ της ομάδας τους και 24 θα πληρωθούν τουλάχιστον το 30% της συνολικής μισθοδοσίας. Οι ελιγμοί είναι πια απαραίτητοι και είναι χαρακτηριστικό ότι στο Γκόλντεν Στέιτ, οι νεοφερμένοι Ντι’Αντονι Μέλτον, Μπάντι Χιλντ και Κάιλ Αντερσον θα αμειφθούν συνολικά με 30,3 εκατ., 13 λιγότερα από το περσινό συμβόλαιο του Κλέι Τόμπσον, ο οποίος αποχώρησε για το Ντάλας!
