«Η μαγεία ξεκινά από ένα τόπι που κυλάει στο χορτάρι ή στο ξερό ή στο τσιμέντο και φτάνει στο να επηρεάζει τον κόσμο μας».
Έτσι έγινε η αρχή για το «El Sombrero», μια ομάδα ποδοσφαιρόφιλων που βρίσκει τις πιο πιθανές και απίθανες ιστορίες που γεννιούνται από τον «βασιλιά των σπορ», για να τις πει με γάργαρο συναίσθημα. Ξεκίνησε πριν από15 χρόνια ως ένα blog κι ύστερα μετέφερε τις ιστορίες του στο Facebook, μετρώντας πλέον 150 χιλιάδες ακολούθους. Μέχρι και βιβλίο έγραψε φορώντας το σομπρέρο του.
Κάπως έτσι μάλλον έγινε και η αρχή για όλους όσους αγαπούν χωρίς φόβο αλλά με πολύ πάθος το ποδόσφαιρο. Είτε είδαν έναν Μέσι στην τηλεόραση, είτε την ομάδα του χωριού τους ή τα μεγαλύτερα παιδιά στην αλάνα με αυτοσχέδιες μπάλες-καπάκια. Το δεύτερο συνέβη στον Άκη Κατσούδα που θυμάται ως παιδί να πηγαίνει με τη μητέρα του και τον αδερφό του στους αγώνες του Άρη Μαλεσιάδας. Αυτές τις αναμνήσεις του ερασιτεχνικού ποδοσφαίρου της επαρχίας κουβάλησε από το ορεινό χωριό της Αιτωλοακαρνανίας στην Αθήνα και πριν τρία χρόνια ξεκίνησε το «Φούτμπολ», μια ανεξάρτητη έκδοση με την οποία γυρνάει την Ελλάδα ώστε μέσα από το ποδόσφαιρο να στρέψει τον φακό και την πένα του σε όλες εκείνες τις ομάδες και τους ανθρώπους που μένουν «αφανείς».
Αυτή τη στιγμή, το πέμπτο τεύχος του «Φούτμπολ» βρίσκεται «επί του πιεστηρίου» και θα κυκλοφορήσει μέσα στο Φεβρουάριο. Πάντως, όταν ξεκινούσε ολομόναχος το εγχείρημα, ο Άκης Κατσούδας ήταν γεμάτος αθωότητα και ενθουσιασμό, μα είχε πλήρη άγνοια κινδύνου, όπως μου λέει: «Βασικά, δεν είχα ιδέα πώς μπορώ να το σχεδιάσω, να το εκτυπώσω, τιποτα. Ήξερα μόνο ότι ήθελα τις φωτογραφίες και τα κείμενά μου από τα ταξίδια να τα δω τυπωμένα». Σίγουρα δεν ηθελε να στήσει ακόμα μία ποδοσφαιρική ιστοσελίδα, όπως εξηγεί.
Ακόμα κι αν ο ίδιος σήμερα, με το πιο έμπειρο μάτι του, βλέπει λάθη στα παλαιότερα τεύχη του περιοδικού του, το αποτέλεσμα τον δικαίωσε. Στις σελίδες του Φούτμπολ θα διαβάσετε και θα δείτε από το τελευταίο γήπεδο πριν τα αλβανικά σύνορα μέχρι πιστά μέλη της Mujer Libre, ενός από τους ελάχιστους γυναικείους ποδοσφαιρικούς συνδέσμους στην Ελλάδα.
Σκρολάροντας από την άλλη στο «El Sombrero», πέρα από τον ποδοσφαιρικό ορισμό του σομπρέρο και ένα… απόφθεγμα του «προέδρου Εδεσσαϊκού», θα πετύχετε κλεμμένους πίνακες του Μουνκ από Νορβηγούς παίκτες και αφηγήσεις του πάλαι ποτέ Βρετανού αμυντικού Βίνι Τζόουνς, που οι πιο σινεφίλ μάλλον γνωρίζετε από τις «Δυο Καπνισμένες Κάννες» του Γκάι Ρίτσι. Αλλά και φωτογραφίες του «Ο Γύρος του Κόσμου Με Ένα Σομπρέρο» στις οποίες το βιβλίο της ομάδας του «El Sombrero» τιμά τον τίτλο του σε μέρη και γηπεδα ανά τον κόσμο.
Οι «El Sombrero» ξεκινώντας να γράφουν για όλες εκείνες τις προεκτάσεις που έχει το άθλημα και να γεννούν ιστορίες στις οποίες συχνά το ποδόσφαιρο «είναι μόνο η αφορμή», δεν περίμεναν τόσα χρόνια μετά να έχουν πετύχει όλη αυτή την απήχηση. «Όπως αποδείχθηκε, εκεί έξω υπάρχουν μερικές ακόμα χιλιάδες Έλληνες που τους αρέσουν αυτά τα θέματα και αυτός ο τρόπος προσέγγισης του παιχνιδιού» σχολιάζουν. Άλλωστε, «χάρη και στη δική τους στήριξη και αλληλεπίδραση συνεχίζουμε ακόμα μετά από τόσα χρόνια και οι ιστορίες μας έφτασαν να βρίσκονται μέχρι και στα ράφια των βιβλιοπωλείων, δίπλα σε σπουδαία βιβλία όπως το “Πόλεμος και Ειρήνη” του Τολστόι, η “Δίκη” του Κάφκα και το “Έξι Χρόνια στο Ελλάντα” του Γιάτσεκ Γκμοχ», θα πουν, γιατί ποτέ κανείς δεν αμφέβαλε για το χιούμορ τους.
Είναι σαφές πως και στις δύο αυτές περιπτώσεις, έχουμε να κάνουμε με μια «άλλη» προσέγγιση του ποδοσφαίρου, μακριά από τις στείρες καταγραφές σκορ και τις οπαδικές κοινοτοπίες, στην οποία η αισθητική και η ανθρωποκεντρική αφήγηση είναι σε πρώτο πλάνο. Οι άνθρωποι του «El Sombrero» και του «Φούτμπολ», πάντως, θεωρούν πως τα τελευταία χρόνια αυξάνεται το κοινό που καταναλώνει αλλιώς το άθλημα, ενώ γίνονται όλο και πιο καλαίσθητες δουλειές γύρω από αυτό.
Βέβαια, ο Άκης Κατσούδας επισημαίνει πως «η κουλτούρα του ποδοσφαίρου και του οπαδού στην Ελλάδα θέλει πολύ δρόμο ακόμη για να χτιστεί σωστά». Και εξηγεί: «Για μένα δεν έχει σημασία μόνο το φαίνεσθαι. Γιατί, όντως πολύς κόσμος μπορεί να πάει σε ένα γήπεδο και να βγάλει μερικές ωραίες φωτογραφίες. Σημασία έχει όμως μέσα από τη δουλειά του κανείς να δείξει πως πάντοτε υπάρχει και μια διαφορετική πλευρά του ποδοσφαίρου. Πως δεν είναι όλοι οι οπαδοί χούλιγκαν, πως οι ποδοσφαιριστές είναι άνθρωποι και όχι ρομπότ. Η αισθητική έχει να κάνει πολύ στα δικά μου μάτια με την ενσυναίσθηση και τη γνώση».
Περί γνώσης θα συμφωνούσε και ο Νικ Χόρνμπι, υπό μία άλλη σκοπιά. Ο συγγραφέας του «High Fidelity» πριν αγαπήσει τη μουσική ερωτεύτηκε εφόρου ζωής την Άρσεναλ και έγραφε κάποτε στο αυτοβιογραφικό «Fever Pitch»: «Πολλές γνώσεις μου για περιοχές στη Βρετανία και την Ευρώπη προέρχονται από ποδοσφαιρικές σελίδες και από τον χουλιγκανισμό έχω πάρει μια κοινωνιολογική γεύση. Έχω μάθει την αξία του να επενδύω χρόνο και συναίσθημα σε πράγματα που δεν μπορώ να ελέγξω, όντας μέλος μιας κοινότητας της οποίας μοιράζομαι τις φιλοδοξίες απόλυτα και άκριτα».
Αν κάτι, ωστόσο, μας έχει μάθει ως τώρα το ποδόσφαιρο είναι «να ζούμε με την αδικία», όπως λέει ο «Jürgen Spock» του «El Sombrero». Γιατί, το ποδόσφαιρο μοιάζει γι’ αυτόν να είναι «μια σπουδή στην αδικία», όλες εκείνες οι στιγμές που «χάνεις από μία φάση ένα παιχνίδι στο οποίο ήσουν καθαρά καλύτερος από τον αντίπαλό σου ή που εξαρτώνται πολλά πράγματα από την, συχνά λανθασμένη, απόφαση ενός διαιτητή. Όχι μόνο είναι αναπόσπαστο κομμάτι της εμπειρίας του παιχνιδιού, είτε είσαι φίλαθλος είτε παίκτης, όχι μόνο δεν μας εμποδίζει να το αγαπάμε αλλά, υποψιάζομαι, μας κάνει να το αγαπάμε ακόμη περισσότερο. Ίσως επειδή οι συζητήσεις γύρω από το ποδόσφαιρο είναι έτσι πιο παθιασμένες και οι ιστορίες του πιο δραματικές; Επειδή ένας κόσμος απόλυτα δίκαιος θα ήταν λίγο ανιαρός;».
Ίσως και να ‘ταν. Ο ρομαντισμός γύρω από το άθλημα, πάλι, δεν εγκατέλειψε ποτέ τον Άκη Κατσούδα. Αν χάσει άλλωστε την όρεξή του θα ξέρει πως λογικά έχει κλείσει ο κύκλος του «Φούτμπολ». Προς το παρόν, συμβαίνει το ακριβώς αντίθετο: με το που κυκλοφορεί το ένα τεύχος, βάζει μπρος το επόμενο και μπαίνει σε τρένα, ΚΤΕΛ και καράβια για να φτάσει στον εκάστοτε ποδοσφαιρικό προορισμό του. Έτσι γεννιούνται εμπειρίες που κρατάει… για καλό και για κακό: όπως μια απίστευτη φιλοξενία από την ομάδα του Κουρσάρου στους ακριτικούς Φούρνους, αλλά και ένα καράβι επιστροφής από τη Μύκονο σε ταραγμένα νερά που τον έκανε να αισθάνεται «πως είχε φτάσει η ώρα για το δεύτερο Τιτανικό».
Σίγουρα το «μεγάλο» ποδόσφαιρο χαρίζει συγκινήσεις ασύγκριτες, μιας και «η δύναμη της φανέλας είναι πολύ μεγάλη». Όμως για τον άνθρωπο πίσω από το «Φούτμπολ», «αυτό που κάνει το ερασιτεχνικό ποδόσφαιρο να ξεχωρίζει είναι ότι οι άμεσοι πρωταγωνιστές του είναι άνθρωποι δικοί μας, είναι σαν εμάς. Δεν υπάρχει αυτό το τείχος. Κάθε Κυριακή γεμίζουν χιλιάδες γήπεδα στην Ελλάδα. Όλοι αυτοί δεν πάνε να δουν την πιο καλή μπάλα του πλανήτη, ούτε τα πιο όμορφα γκολ. Πάνε να δουν το φίλο τους, το γιο τους, το ταίρι τους που παίζει στο γήπεδο».
Σε κάθε περίπτωση, υπάρχει αγάπη εδώ: «Για ανθρώπους σαν εμάς που ασχολούνται καθημερινά με αυτό, γράφουν γι’ αυτό και φυσικά προσπαθούν να το ερμηνεύσουν σε όλα του τα επίπεδα, τόσο ως κοινωνικό φαινόμενο που γεννά συνεχώς όμορφες ιστορίες μέσα από μοναδικές προσωπικότητες, όσο και ως ένα παιχνίδι που συνεχώς αλλάζει και εξελίσσεται τακτικά, το ποδόσφαιρο είναι σίγουρα κάτι πολύ σημαντικό που αγγίζει τα όρια της αληθινής αγάπης. Δεν ασχολείσαι τόσα χρόνια με κάτι, αν δεν το αγαπάς» παραδέχεται ο «Gargaduaaas» του «El Sombrero» (ναι, όλοι γράφουν με ψευδώνυμα στο blog).
Κι έπειτα, ίσως το ποδόσφαιρο εκεί έξω κι εδώ δίπλα μας να μην είναι τόσο διαφορετικό: «Ξέρεις πως σε όποια χώρα του πλανήτη κι αν πας θα υπάρχει ένας ηλικιωμένος οπαδός που περιμένει εδώ και χρόνια να κερδίσει η αγαπημένη του ομάδα το πρωτάθλημα, ένα παιδί που θέλει να γίνει σαν τον Μεσι, ένας φίλαθλος που περιμένει να έρθει η Κυριακή για να πάει γήπεδο».
Και σε αυτό το σημείο δεν μπορεί παρά να μου έρθει αυτή εδώ η ιστορία στο μυαλό, που πριν λίγο καιρό έγραφε το «El Sombrero»:
