Context
Να τι συμβαίνει με το context όταν αυτό χρησιμοποιείται κακόπιστα: από γενικό πλαίσιο μίας κουβέντας μετατρέπεται σε εργαλείο σχετικοποίησής της. Οποτε, λοιπόν, κάποιος διστάζει να παραδεχτεί κάτι, σε παραπέμπει στο context για να αποφύγει εύσχημα τη συζήτηση της ουσίας. Το κόλπο πιάνει πολλές φορές. Για τις προέδρους των Πανεπιστημίων UPenn, MIT και Harvard, όμως, τα πράγματα δεν ήρθαν όπως ήλπιζαν, όταν αρνήθηκαν να απαντήσουν ευθέως στην ερώτηση που τους ετέθη από επιτροπή του Κογκρέσου σχετικά με το αν η προτροπή σε γενοκτονία των Εβραίων παραβιάζει τους κανονισμούς συμπεριφοράς των πανεπιστημίων τους. Εξαρτάται από το context, δήλωσαν εν χορώ. Μέσα στην παραφορά της προκατάληψής τους, ξέχασαν ότι κάποια ιστορικά τραύματα λειτουργούν παράλληλα ως γεγονότα και ως πλαίσιο. Δεν υπάρχει context εντός του οποίου ο λόγος περί επανάληψης του ολοκαυτώματος γίνεται ηθικά συγγνωστός. Μερικές φορές, οι λέξεις είναι αυτό ακριβώς που δηλώνουν.
Πλαίσιο ευθύνης
Σίγουρα μπορούμε να αναλύουμε για ώρες ατελείωτες το πώς ένας 18χρονος καταλήγει να πετάξει ναυτική φωτοβολίδα σε έναν 31χρονο τραυματίζοντάς τον βαριά. Φταίει η οικογένεια για την παιδεία του, φταίει το σχολείο που δεν αντιστάθμισε τα οικογενειακά ελλείμματα, φταίει το κράτος που δεν τον εμπόδισε να εγκληματήσει, φταίει η κοινωνία που τον απογοήτευσε. Αν όμως φταίνε οι πάντες, στο τέλος δεν φταίει κανένας. Και η υπεραπλούστευση είναι πολύ μεγάλη πληγή στη λογική, γιατί, όσοι κι αν φταίνε, όσο κι αν φταίνε, ένας είναι αυτός που φταίει περισσότερο κι αδιαπραγμάτευτα: ο 18χρονος. Ο 18χρονος που, αν είχε ζήσει σε έναν κόσμο με πιο προσωποπαγείς ευθύνες, ίσως το σκεφτόταν λίγο παραπάνω πριν σπρώξει έναν άνθρωπο κοντά στον θάνατο δίχως λόγο.
Ατομο και σύνολο
Εχουν δίκιο, επομένως, όσοι φωνάζουν ότι είναι άδικη η ενοχοποίηση των πολλών για το πιθανολογούμενο έγκλημα του ενός: η Αράχωβα δεν μπορεί να σηκώσει στις πλάτες της τα αρρωστημένα ένστικτα ενός τύπου που αποφάσισε να βασανίσει και να θανατώσει ένα χάσκι για την πλάκα ή τη διαστροφή του (αν δεχτούμε το σενάριο ενοχής του ανθρώπινου παράγοντα αντί εκείνο της αγέλης σκύλων). Θα ήταν ωστόσο υποκριτικό να οδηγηθούμε από νομική τυπολατρία στο άλλο άκρο: η Αράχωβα δεν ευθύνεται φυσικά για τον φόνο του ζώου, αλλά αυτό δεν σημαίνει πως δεν ευθύνεται και για τίποτα. Όσοι συγκαλύπτουν το περιστατικό, καταστρέφουν ενοχοποιητικά στοιχεία, παρέχουν άσυλο στον δράστη και νοιάζονται περισσότερο για την τοπική φήμη απ’ ό,τι για την υπερτοπική δικαιοσύνη δημιουργούν πρόσφορο έδαφος για τη σημερινή και την αυριανή φρίκη· αυτοί είναι οι συντελεστές της συλλογικής ευθύνης.
Το δηλητήριο του δεινοσαύρου
Έχει μεγάλη δύναμη η μάζα, όσο κι αν την αρνείται. Για κάθε τηλεοπτικό δεινόσαυρο που κακοποιεί λεκτικά όσους δεν έχουν την ισχύ του, υπάρχουν χιλιάδες αποχαυνωμένοι θεατές που αναβάλλουν τη νομοτέλεια της εξαφάνισής του. Τι φοβούνται οι κουραστικοί και κουρασμένοι γεροντοέφηβοι Ράδιο Αρβύλα; Μήπως φοβούνται την ποίηση και γι’ αυτό κοροϊδεύουν έναν άκακο ποιητή που απαγγέλλει ένα ποίημα δημοσίως; Όχι βέβαια. Τον αφανισμό τους φοβούνται· το χειροκρότημα που γίνεται όλο και πιο ράθυμο, το ποπ ρεύμα που τους παράτησε σε ένα έλος επαναληπτικότητας και έτρεξε μόνο του παρακάτω.
Χρόνος
Ακόμη και το ευτελές σιγοντάρισμα τελειώνει. Μία από τις πιο ενδιαφέρουσες παραμέτρους της επίσκεψης Ερντογάν στην Αθήνα ήταν η σιγή των φωνών που τα τελευταία χρόνια αναπαράγουν την προπαγάνδα του κατά της χώρας, του Λιμενικού, των κακών Ελλήνων «που πνίγουν στο Αιγαίο μετανάστες». Βοήθησε ο ήπιος τόνος του Τούρκου προέδρου· βοήθησε όμως και το πέρας του χρόνου: η κακοήθεια κάποια στιγμή μπαγιατεύει.